سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش : حیوان‌آزاری همیشه از روی نفرت نیست بلکه گاهی مرز بین حیوان‌دوستی و حیوان‌آزاری بسیار باریک است. به دیگر سخن همه ما در زندگی روزمره برخی از نمونه‌های حیوان‌آزاری را که به نام حیوان‌دوستی بر حیوانات تحمیل می‌شوند می‌بینیم. به طوری که گاه ناآگاهی و گاه خودخواهی باعث می‌شود که دوستی ما تبدیل به دوستی خاله خرسه شود.

برای نمونه امروز در بین دوستان و آشنایان و حتی اقوام بسیار مشاهده می‌شود که افراد با خرید سگ‌های تزئینی و به بهانه حیوان‌دوستی هر بلایی که دلشان بخواهد را سر این حیوان بی‌گناه می‌آورند. برای نمونه به بهانه زیباتر کردن سگ، قلاده آن را محکم به‌دست گرفته و حیوان زبان‌بسته را کشان‌کشان به کلینیک زیبایی حیوانات خانگی می‌برند حال آنکه یقیناً مشخص است که دوست ندارد روی میز اصلاح قرار گیرد و از آن داروی خواب‌آور بخورد تا آقا یا خانم آرایشگر با قیچی و شانه به جان موهایش بیفتد! یا آنکه بر تنش لباسی تنگ بپوشانند اما متأسفانه همانطور که پیشتر عنوان شد چندین سال است که با افراط در شیوه‌های نگهداری از حیوانات خانگی به‌ویژه سگ‌ها، کار از حیوان‌دوستی و مد اجتماعی گذشته و به مرز باریک حیوان‌آزاری رسیده است.

این در حالی است که در گذشته نگه داشتن سگ بیشتر مختص به افرادی با خانه‌های بزرگ، ویلاها و باغ‌ها یا چوپانان بود، اما به‌تدریج پای این حیوان زبان‌بسته به آپارتمان‌های کوچک‌مقیاس و فضاهای پرتراکم عمومی مانند کوچه‌ها، خیابان‌ها و پارک‌های شهری هم باز شد. حال آنکه این نوع نگهداری از نظر هر انسان اخلاق‌مداری با توجه به مشکلات عدیده‌ای که برای خود سگ و سایر شهروندان به‌وجود می‌آورد غیرقانونی و غیرانسانی، غیراخلاقی است.

درواقع افراد بنا به شعارهایی همچون سگ در محیط شهری متولد شده و توانایی زندگی در حیات وحش را ندارد یا اینکه تحت ‌تأثیر تبلیغات برخی شرکت‌ها و افراد سودجو، سگِ آپارتمانی بخرید یا این توجیه که بسیاری از افراد امروز در خانه‌شان سگ دارند، این حیوانات را خریده و نگهداری می‌کنند، موضوعی‌ است که باید از سوی متولیان فرهنگی و مدیران حوزه بهداشت، روان‌شناسان و جامعه‌شناسان مورد رصد قرار گیرد.

نکته حائز اهمیت اینکه اگر در جریان نگهداری از حیوانات خانگی به‌ویژه سگ‌ها، دستورالعمل‌های حقوق حیوانات رعایت نشود، می‌توان آن را مصداق حیوان‌آزاری دانست. به‌عنوان مثال خوراندن داروهای خوراکی برای ایجاد کم‌تحرکی هنگام ارائه هرگونه خدمات بهداشتی و آرایشی، پوشاندن لباس‌ که باعث محدودیت در حرکات و فعالیت حیوانات می‌شود یا اینکه نحوه سوخت‌وساز آن‌ها را مختل می‌کند.

از طرفی یکی از مشکلاتی که حیوانات خانگی در جریان محبت‌های افراطی از سوی صاحبان‌شان با آن مواجه هستند، بروز بیماری‌هایی مانند افسردگی ناشی از تعارض‌های رفتاری (اجبار به انجام کاری خارج از طبیعت حیوان) یا خدماتی (آرایش‌های غیرضرور و انجام امور تفریحی مغایر با زیست حیوان) و ابتلا به برخی از بیماری‌هاست که بخشی از آن به سبک زندگی صاحبان این سگ‌ها بازمی‌گردد.

برای درک بهتر این نگاه افراطی فقط کافی‌ است به سر و صدای بیش از حد یک سگ در پارک یا معبری اعتراض کنید یا واکنش متفاوت ناشی از ترس نسبت به حضور سگ در پیاده‌رو از خود نشان دهید، آن وقت است که متهم می‌شوید به دوست نداشتن حیوانات و حامی آن‌ها نبودن. درحالی‌که در واقعیت، شهر فضایی برای زیست انسان‌هاست که در کنار این فضا اگر شرایط نگهداری از حیوانات مهیا باشد، می‌توان نسبت به هم‌زیستی با آن‌ها اقدام کرد.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با کارشناس حیات وحش و فعال حوزه محیط‌ زیست گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

عباس محمدی با بیان اینکه نگهداری حیوانات در فضای آپارتمان و خانه‌ها مشکلات عدیده‌ای را به لحاظ تضییع حقوق حیوانات به‌دنبال دارد، گفت:اگر نگاهی کلان به صنعت و کسب و کار نگهداری و پرورش سگ و گربه به‌عنوان حیوانات گوشت‌خوار داشته باشیم بیانگر آن است که بار سنگینی را بر دوش طبیعت تحمیل می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه مصرف یک کیلو گوشت توسط این حیوانات خانگی برابر با هدر رفتن چندین کیلو غلات برای تولید این میزان گوشت است که می‌توانست در سبد غذایی مردم قرار گیرد، اظهار کرد: این مسئله وقتی بغرنج‌تر به‌نظر می‌رسد که ما با افزایش جمعیت انسانی طی سال‌های اخیر و محدودیت منابع حیاتی مواجهیم بنابراین توجه به این مقوله می‌بایست در اولویت قرار گیرد.

وی افزود: نکته بعد اینکه اگر ما واقعاً به حقوق حیوانات معتقدیم نگهداری از آن‌ها در خانه با اعتقاد واقعی سازگار نیست، بیشتر بیانگر آن است که افراد برای ارضای هوس‌های شخصی دست به این اقدام می‌زنند.

این کارشناس حیات وحش با اشاره به اینکه بعید می‌دانم یک سگ و یا گربه از زندگی در فضای محدود لذت ببرد، تشریح کرد: اینکه صاحبان‌شان فکر می‌کنند با نوازش، خدمتی به آن‌ها می‌کنند برداشت غلطی است زیرا حیوانات به‌ویژه سگ و گربه دارای زندگی خاصی در محیط‌های طبیعی هستند بنابراین اینکه در یک اقدام به‌ظاهر حیوان‌دوستانه آن‌ها در یک آپارتمان و یا حتی حیات و باغ محصور کنیم به‌نوعی اجحاف در حق این حیوان به‌حساب می‌آید.

محمدی با بیان اینکه حتی افرادی که از حیوانات خانگی با دقت نگهداری کرده و به گمان خود برای زیباتر شدن، آن‌ها را آرایشگاه برده و بر تنش لباس می‌پوشانند و یا قلاده زیبا بر گردنشان می‌آویزند نیز دوستدار حیوان نیستند، خاطرنشان کرد: این امر نیز در راستای تأمین سرگرمی خودشان است زیرا اینگونه رفتار یقیناً برای حیوان آزاردهنده است.

وی، ادامه داد: تأسف‌بارتر اینکه این گونه افراد بعد از مدتی خسته شده و یا با بروز بیماری همچون کرونا و یا اینکه می‌خواهند به مسافرتی بروند که امکان بردن این حیوان را به همراه خود ندارند، با رهاسازی این حیوان در کوچه و خیابان و یا محیط‌های طبیعی دردی مضاعف به محیط زیست و منابع طبیعی می‌افزایند.

وی افزود: اینگونه حیوانات به‌دلیل ناتوانی و عدم همخوانی با طبیعت خود، یا نابود می‌شوند و یا در نهایت با تکثیر در محیط، افزایش تعداد سگ‌های ولگرد در طبیعت را در پی خواهند داشت به طوری که بخش اعظمی از سگ‌هایی که امروز در محیط‌های طبیعی و حتی در داخل شهرها (حیات وحش شهری) هستند برآیند این گونه رفتارهاست.

مدیرگروه دیده‌بان کوهستان با تأکید بر اینکه این مشکل تقریباً در تمام شهر و روستاهای کشور قابل رؤیت است، اذعان کرد: تمام این سگ‌های تزئینی و تربیت‌یافته حاصل تکثیر در اسارت و دست‌پروده انسان هستند.

محمدی با اشاره به اینکه در طبیعت چیزی به‌عنوان سگ تزئینی خاص نداریم درست مثل قناری که سال‌های سال است توسط انسان دست‌آموز شده‌اند گفت: بنابراین برای این طبیعت ساخته ‌نشده و تمام مهارت‌هایشان طی چندین نسل از دست رفته و تبدیل به یک حیوانی شده‌اند که برای زنده ماندن به انسان متکی است.

وی افزود: اساس کسب و کار و صنعتی همچون پرورش حیوان خانگی باید محدود شود؛ اگر واقعاً کسی در برابر حفاظت از حیوانات احساس مسئولیت می‌کند بهترین حمایت، عدم دخالت در زندگی طبیعی آن‌ها است نه نگهداری در آپارتمان یا حتی غذارسانی به آن‌ها در طبیعت.

وی با ابراز اینکه ما در حوزه نگهداری از حیوانات خانگی و حتی جمع‌آوری سگ‌های ولگرد قوانین کاربردی متناسبی داریم اما متأسفانه درست مشابه قوانین راهنمایی و رانندگی مورد توجه قرار نمی‌گیرد، گفت: اصلی‌ترین کار طبق این قوانین این است که وقتی فرد نگهداری از حیوانی را می‌پذیرد اجازه رهاسازی آن را در شهر و روستا ندارد.

این دوستدار محیط زیست با تأکید بر اینکه شهرداری و دهیاری‌ها در فشار محیط زیست متولی جمع‌آوری سگ‌های رها‌شده هستند ابراز کرد: در سایر کشورهای دنیا نگهداری از سگ و گربه و یا هر حیوان خانگی، از قواعد خاص پیروی می‌کند به طوری که حسگرها در بدن سگ و یا گربه توسط نهادهای نظارتی با تمامی مشخصات حیوان کار گذاشته می‌شود که در صورت حضور حیوان در هر نقطه امکان ردیابی آن فراهم است.

مع‌الوصف چنانکه گفته شد گاهی اوقات افراد برای خواسته و دلخوشی شخصی خود جنایتی را بر روی حیوانات مرتکب می‌شوند که صرفاً به امیال خودشان برای نگهداری او دست پیدا کنند و به نیازهای حیوان توجهی نمی‌کنند.

این عمل فقط ناشی از خودخواهی انسان است و به هیچ طریقی با نگاه حیوان‌دوستانه مورد ادعای خودشان، همخوانی ندارد به طوری که در بسیاری از مواقع شاهد آن هستیم که نیاز حیوانات خانگی فراهم نمی‌شود و افراد نیازها و ایده‌آل‌های خود را برای آن‌ها فراهم می‌کنند، برای مثال یک حیوان خانگی نیازی به خرید در خیابان و فروشگاه ندارد، نیاز به پوشیدن لباس عروس و داماد و ضبط فیلم عروسی ندارد. تأسف‌بارتر اینکه برخی افراد تلاش می‌کنند حیواناتی همچون سگ و گربه را به گیاهخواری تشویق کنند در حالی‌ که گیاه‌خواری شاید برای برخی افراد یک کار ایده‌آل باشد نه حیوان گوشتخوار.

در واقع آنچه مسلم است اینکه ما باید در قبال حیوانات خانگی مسئولیت‌پذیر باشیم و به نیازها و فیزیولوژی آن‌ها توجه کنیم نه اینکه عقده‌های فروخورده خود را بر روی آن‌ها پیاده کنیم.