ایران در فصل زمستان، معادل 40 درصد توان تولید گاز خود با کمبود گاز مواجه است و طبق گزارش مرکز پژوهش‎‌های مجلس، ناترازی گاز در چهار ماه سرد سال به 315 میلیون متر مکعب در روز رسیده؛ اتفاقی که طبق برآوردهای غیررسمی عددی نزدیک به 15 میلیارد دلار به کشور عدم‌النفع وارد می‌کند؛ معادل نیمی از درآمدهای نفتی.

به اعتقاد کارشناسان، با توجه اینکه ایران سومین تولیدکننده گاز دنیاست، دلیل اصلی کمبود گاز به مصرف غیربهینه در بخش‌های مختلف بازمی‌گردد، موضوعی که خود معلول قیمت‌گذاری معیوب گاز بوده، اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی را از کارآیی انداخته و منجر به انحراف منابع طبیعی ایران و توسعه نامتوازن در کشور شده است.

*سطح زیر کشت گلخانه‌ای دو برابر می‌شود

قیمت‌گذاری بدون مبنا در حوزه انرژی باعث شده که حتی در بخش کشاورزی که کمترین سهم از مصرف گاز را داراست نیز هدررفت منابع ملی رقم بخورد. طبق گزارش شرکت ملی گاز ایران، عمده مصرف گاز در بخش کشاورزی به مصارف گلخانه‌ای برمی‌گردد که عدد آن به‌صورت میانگین 13.5 میلیون متر مکعب در روز است، حدوداً معادل گازی که اکنون از فاز 11 پارس‌جنوبی و بعد از 20 سال فرازونشیب با توتال و سایر شرکت‌ها تولید می‌شود.

هم‌اکنون سطح زیر کشت گلخانه‌ای کشور حدود 24 هزار هکتار بوده که سهم بخش کشاورزی در مصرف گاز را به 1.8 درصد رسانده است. اما در سند تحول دولت، سطح زیر کشت گلخانه‌ای روی عدد 150 هزار هکتار برنامه‌ریزی شده و در برنامه هفتم توسعه باید به 50 هزار هکتار برسد که با روند فعلی، مصرف و ناترازی گاز را افزایش می‌دهد.

**مصرف گاز گلخانه‌ها در فصل سرد هشت برابر فصل گرم است

در ایران برخلاف همه دنیا، بیشتر گلخانه‌های کشور در مناطق شمالی و سردسیر واقع شده‌اند که الگوی توسعه کاریکاتوری در اعداد مصرف گاز نیز قابل مشاهده است و مصرف گاز گلخانه‌ها در ماه‌های سرد به هشت برابر ماه‌های گرم افزایش می‌یابد. اما ریشه این مدل توسعه در قیمت‌گذاری بدون مبناست. هر متر مکعب گاز کشاورزی در دوره گرم سال 115 تومان و در دوره سرد 69 تومان قیمت‌گذاری می‌شود. این قیمت ناچیز، باعث شده کشورهای همسایه در شمال غرب ایران، گلخانه‌های متعددی‌ احداث کنند و با رانت انرژی، محصولات کشاورزی موردنیاز خود را تأمین کنند.

**مصرف 20 برابری انرژی، نتیجه توسعه نامتوازن گلخانه‌ها در ایران

طبق گزارش شرکت ملی گاز ایران، اختلاف مصرف انرژی برای تولید محصولات گلخانه‌ای در مناطق سردسیر نسبت به گرمسیر طبق استاندارد ملی ایران شماره 14300 در برخی محصولات کشاورزی تا 20 برابر نیز بیشتر است که با توجه به نقشه برنامه هفتم توسعه برای دو برابر کردن سطح زیرکشت گلخانه‌ای، تغییر در الگوی توسعه این واحدها ضروری به نظر می‌رسد.

در این راستا پیشنهاد می‌شود که مجوزهای جدید گلخانه‌ها در مناطق سردسیر متوقف شده و یا به‌صورت خود تأمین با انرژی‌های تجدیدپذیر صادر شود و گلخانه‌داران به احداث گلخانه در مناطق گرمسیر و حاشیه‌های خلیج فارس و دریای عمان تشویق شوند. البته این سیاست‌ها تا زمان اصلاح قیمت گاز می‌تواند نقش مُسکِن را ایفا کنند زیرا گاز با قیمت غیرواقعی، مسیر خود را برای انحراف و هدررفت پیدا می‌کند.