دورکاری که با همه‌گیری کرونا محبوبیت پیدا کرد با حوزه‌های مختلفی به‌ویژه برنامه‌ریزی شهری تلاقی دارد؛ تأثیر دورکاری بر شهرها با عواملی مانند کوچ کارمندان به مناطق کم‌هزینه، تغییر کاربری فضاها و تحول در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی تعریف می‌شود.

نیاز به فاصله‌گذاری اجتماعی ناشی از بیماری همه‌گیر کرونا، روند کار از راه دور را بر خلاف هر پدیده دیگری تسریع کرد. قبل از این بحران سلامت، همه کارمندان و مطمئناً همه کارفرمایان، برای پذیرش روند کار از راه دور آماده نبودند؛ روشی که با فناوری‌های جدید امکان‌پذیر شد تا کارمندان به تعهدات کاری بدون حضور فیزیکی در دفتر عمل کنند.

همانطور که دورکاری در آن دوران همه‌گیری به سرعت پا گرفت، اثرات آن تاکنون نشان داده است که می‌تواند پدیده بسیار سودمندی باشد. این روش راه را برای جذب استعدادها هموارتر کرده است و به این ترتیب دیگر فرصت‌های شغلی و آموزشی محدود به مرزبندی‌های جغرافیایی وابسته نیست. علاوه بر این، زمان غیرضروری که برای رفت‌وآمد به دفاتر کاری تلف می‌شد اکنون حذف و تعادل کار و زندگی ساده‌تر شده است. با این حال، همه در ابتدا مزایای کار از راه دور را درک نکردند و نگرانی‌هایی شامل ترس از کاهش بهره‌وری، نبود اطمینان در مورد نحوه استفاده کارکنان از زمان خود و چالش‌ها در مورد افزایش خطرات امنیت سایبری وجود داشت.

در نتیجه، پس از افزایش اولیه دورکاری در طول همه‌گیری، با بهبود شرایط تعداد کارمندان از راه دور کاهش یافت. ایالات متحده به‌عنوان نمونه بارز پس از رسیدن به اوج 50 درصدی نیروی کار از راه دور در بهار 2020، یک جهش قابل‌توجهی در کاهش چشمگیر دورکاری را تجربه کرده است.

*چگونه دورکاری بر بافت شهری تأثیر می‌گذارد؟ ‏‬

پیامدهای کار از راه دور فراتر از فرهنگ کار است؛ این روش کار با حوزه‌های مختلفی به‌ویژه برنامه‌ریزی شهری تلاقی دارد. از نظر برنامه‌ریزان، تأثیر دورکاری بر شهرها با عواملی مانند جابه‌جایی افراد، تغییر کاربری فضاها و تغییرات ساعات اوج و کم‌بار در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی تعریف می‌شود.

در ابتدا، این نگرانی وجود داشت که کار از راه دور منجر به زوال محله‌های اداری شود. منظره متروک بودن شهر لندن، همراه با بسته شدن و از بین رفتن زنجیره‌های غذایی که برای جمعیت کارمندان شاغل در آن مناطق تأمین می‌شد، به پیش‌بینی تحول شهری و نابودی مناطق تجاری دامن زد.

این یک روند بسیار کوتاه‌مدت بود. همانطور که در تجزیه و تحلیل اخیر گالوپ تأیید شد، «هیبرید» رایج‌ترین سبک کار برای کارمندانی است که از راه دور کار می‌کنند. هیبرید (کار ترکیبی) یک مدل کاری منعطف است که در آن کارکنان بخشی در محل کار فیزیکی و بخشی از راه دور- در خانه یا از فضای کاری دیگر- کار می‌کنند.

ساختمان‌های اداری و مراکز مالی بعید است به طور کامل از بین بروند، زیرا بسیاری از شرکت‌ها مدل‌های ترکیبی را انتخاب می‌کنند که روزهای کاری مبتنی بر حضور در دفتر را با کار از راه دور ترکیب می‌کند. بنابراین، هیبریداسیون به طور بالقوه می‌تواند فضا را آزاد کند و به بعضی از مناطقی که قبلاً صرفاً به دفاتر اختصاص داده شده بود، اجازه می‌دهد تا به فضاهای مسکونی تغییر کاربری دهند.

کار ترکیبی به‌عنوان یکی از گرایش‌های اولیه در کار از راه دور مهم است. همچنین در شهرها، پذیرش فزاینده‌ای برای کارکنان شاغل از کشورهای دیگر وجود دارد که به لطف ظرفیت کار از راه دور منجر به بین‌المللی شدن نیروی کار می‌شود و به همین علت اکنون توجه برنامه‌ریزان به این روش کاری بیش از پیش جذب شده است.

*کوچ کارمندان (عشایر دیجیتال) و تغییر ساختار شهرها

در واقع، تمرکز فعلی نگرانی در مورد روند کار از راه دور کمتر در مورد سرنوشت فضاهای اداری است و بیشتر در مورد تغییر مناطقی است که به آهنربایی برای کارمندان از راه دور تبدیل شده‌اند. با توجه به اینکه این روش کار مورد استقبال قرار گرفته است، بسیاری از مردم، از فرصت دورکاری برای سفر یا نقل مکان به مناطقی با هزینه‌های زندگی کمتر یا سبک زندگی مطلوب‌تر استفاده می‌کنند.

با این حال، این فرهنگ دورکاری بر ساکنان مناطق میزبان کارمندان دور کار نیز تأثیر می‌گذارد، زیرا محله‌های آن‌ها عملاً به مرکز کوچ به اصطلاح «عشایران دیجیتال» تبدیل می‌شود و به این ترتیب چالش دهه‌های گذشته علیه اعیان‌سازی محله‌ها و به‌دنبال آن نگرانی‌ها در مورد گردشگری دوباره تکرار می‌شود.

عشایر دیجیتال در افزایش قیمت اجاره در مناطقی که از قبل تحت فشار قیمت‌ها بوده‌اند نقش دارند و حضور آن‌ها می‌تواند به اشغال تقریباً توریستی فضاهای عمومی منجر شود که شهروندان امیدوارند برای استفاده روزمره و به جای بازدید موقت حفظ شود. این روند زندگی جرقه‌های درگیری را بین ساکنان طولانی‎‌مدت این شهرها و تازه‌واردانی که به‌دلیل ویژگی‌های مطلوب به این منطقه کشیده شده‌اند، رقم می‌زند. لیسبون، مدلین یا مکزیکوسیتی از جمله شهرهایی هستند که تاکنون با چنین رویدادهایی مواجه بوده‌اند.

از بسیاری جهات، گسترش مشاغل از راه دور و تغییرات متعاقب آن، شهرها را وادار می‌کند تا به مسائل اساسی که فراتر از محدودیت‌های فرهنگ کار از راه دور است، رسیدگی کنند. این تغییرات ساختاری عمیقاً با روندهای مهم در مورد چگونگی تصور ما از زندگی در قرن بیست‌ویکم درهم تنیده است و به همین علت باید تعادل بین زندگی خصوصی و کار، تخصیص فضاهای عمومی و راهبردهای‌هایی که شهرها برای اطمینان از دسترسی برای همه ساکنان خود باید اتخاذ کنند، مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد.