وقتی اسم کرمانشاه و گردشگری در این استان می‌آید همه ما به یاد طاق‌بستان یا بیستون می‌افتیم اما استان کرمانشاه به جز مکان‌های تاریخی جاذبه‌های طبیعی دیگری هم دارد که یکی از زیباترین‌ جاذبه‌های آن تالاب هشیلان است.

تالاب هشیلان یکی از هزاران شگفتی استان کرمانشاه به شمار می‌رود که در بخش مرکزی این استان و در مسیر جاده کرمانشاه به روانسر، در روستای الهیارخانی قرار دارد.

این تالاب در منطقه شکار ممنوع هشیلان با مساحت 2 هزار و 32 هکتار واقع شده و دارای ارزش‌های بسیار بالای اکولوژیکی و زیست محیطی است که به گفته کارشناسان با توجه به ویژگی‌های بی نظیر آن که شامل پوشش گیاهی سطح تالاب علفی آن است که به صورت گیاهان آبزی در داخل آب رشد کرده و 110 جزیره کوچک و بزرگ را شکل داده است دارای ارزش خاصی است که نمی توان مشابهی برای آن در خاورمیانه یافت.

این تالاب با ویژگی زیبا و بارز، نه از رودخانه ای تغذیه می‌کند و نه در اقلیم سردسیر و پربارانی وجود دارد و تنها از چشمه آبی که در کنار آن قرار دارد (چشمه سبزعلی ) تغذیه می‌کند.

این زیست بوم زیبا و کم نظیر که حدود 110 جزیره بزرگ و کوچک با مساحت تقریبی 100 مترمربع تا یک هکتار را در خود جای داده در 26 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه در دهستان الهیار خانی و در دامنه کوه‌های خورین و ویس قرار دارد.

هشیلان به معنی لانه مارها است که در داخل و حاشیه تالاب نیز که علفزار علاوه بر راسته جوندگان از خانواده موش ها، انواع اردک، لاک پشت، انواع پرندگان شکاری و قورباغه و پستاندارانی چون گرگ، روباه، خرگوش، شغال و گربه وحشی نیز زندگی می‌کنند.

این تالاب 450 هکتاری که با داشتن 110 جزیره و برکه کوچک و بزرگ به عنوان تالابی منحصر به فرد در غرب کشور به شمار می‌رود طی چند سال گذشته به دلایلی همچون کاهش نزولات آسمانی و همچنین عدم مدیریت مناسب منابع آبی به ویژه در بحث چاه‌های غیر مجاز کاملا خشک شده بود.

بهره‌برداری‌های بی‌رویه از منابع آبی رودخانه‌ها برای امور کشاورزی و چاه‌های مجاز و غیرمجاز در استان موجب تنش‌های آبی شدید در بیشتر مناطق استان به ویژه تالاب هشیلان، رودخانه‌ها و سراب‌های تامین کننده آب این تالاب از جمله سراب نیلوفر شده است.

این تالاب هرچند که در سال گذشته حال و روز شاداب سال‌های گذشته را نداشت ولی با یک تدبیر به موقع از سوی کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه و انتقال آب به آن از خشکسالی رها یافته و جانی دوباره گرفت به طوری که هم اکنون کاملا پرآب شده است.

با انتقال آب به تالاب هشیلان در کنار بارندگی‌های مناسب سال زراعی جاری که موجب پرآب شدن تنها چشمه تامین کننده آب این تالاب نیز شده است امروز دوباره آوای خوش انواع پرندگان به گوش حاشیه نشینان این تالاب رسیده و جنب و جوش خاصی در آن به وجود آمده است که فضای دلنشین و زیبایی را بر این تالاب حکمفرما کرده است.

تزریق 3.5 میلیون متر مکعب آب به تالاب هشیلان

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در مورد احیای این تالاب گفت: در بهمن ماه سال گذشته بود که در این مدیریت پیگیر انتقال آب از رودخانه رازآور به تالاب هشیلان بودیم ولی بخاطر ماهیت و اکوسیستم ویژه این تالاب، تصمیم گرفته شد تا قبل از این انتقال یک سری پارامترهای فیزیکی و شیمیایی، با انجام نمونه برداری از آب این رودخانه و هشیلان انجام شود.

ثریا قربانی افزود: پس از بررسی‌های لازم نتایج این نمونه برداری‌ها نشان داد با توجه به اینکه فصل کشاورزی در منطقه آغاز نشده است و هنوز کود و سمومی به اراضی کشاورزی حاشیه این رودخانه داده نشده است، کیفیت آب رودخانه و تالاب هشیلان بسیار نزدیک به هم است از این رو با موافقت سازمان حفاظت محیط زیست، آب این رودخانه تا پایان فروردین ماه به این تالاب انتقال پیدا کرد.

وی با بیان اینکه تاکنون بیش از 3.5 میلیون متر مکعب انتقال آب انجام گرفته است اضافه کرد: در همین راستا مقرر شده است پس از این مدت زمانی، دوباره از آب این رودخانه نمونه برداری انجام شود که اگر کیفیت آب آن تغییری نیافته بود مجددا عملیات انتقال آب تا زمانی که امکان انتقال وجود دارد، انجام شود.

تالاب هشیلان کاملا پرآب شده است

قربانی، با بیان اینکه بارندگی‌های مناسب سال زراعی جاری در احیای این تالاب بی تاثیر نبوده است یادآور شد: به دلیل خشکسالی‌های متوالی سال‌های گذشته و برداشت‌های بی رویه آب توسط چاه‌های متعدد غیرمجاز اطراف تالاب، آب سفره‌های زیرزمینی منطقه کاهش شدیدی پیدا کرده بود که این امر موجب شده بود بارندگی‌ها به تنهایی قادر نباشد این تالاب را احیا کند.

وی گفت: از این رو انتقال آب از رودخانه رازآور باعث شد که الان شاهد پرآبی کامل تالاب بوده و علاوه بر این منابع آبی منطقه نیز تا حد زیادی احیا شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه با بیان اینکه در حال حاضر تمام مساحت 450 هکتاری تالاب کاملا احیا شده و دارای آب است افزود: در طی چهار، پنج سال اخیر این برای اولین بار است که در این فصل از سال تالاب هشیلان کاملا پرآب شده است.

قربانی، با بیان اینکه چنانچه برداشت‌های بی رویه آب در اطراف تالاب هشیلان وجود نداشته باشد می‌توان امیدوار بود این تالاب تا پایان فصل تابستان آب خود را حفظ کند اظهار کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه همچنان از طریق مراجع قضایی پیگیر جلوگیری از برداشت آب از چاه‌های مجاز و غیرمجاز این منطقه است.

وی از تالاب هشیلان به عنوان یک تالاب ویژه و منحصربفرد که شکل گیری این تالاب به دوره یخبندان باز می‌گردد و تنها در مناطق سردسیر کشور قابل مشاهده است یاد کرد و افزود: این تالاب می‌تواند یک اکوسیستم مولد برای حفظ تنوع زیستی بالای منطقه باشد که نقش بینابینی بین خشکی و آب ایفا کند.

قربانی تاکید کرد: وجود این تالاب علاوه بر ارزش‌های متنوعی که دارد موجب تامین آب و پاکسازی هوا شده و از تشکیل کانون‌های گرد و غبار در منطقه جلوگیری می‌کند.

وی گفت: تأثیر و تأثر متقابل اجزای فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی یک تالاب مثل خاک، آب و گیاهان و جانوران، عملکرد‌های حیاتی متعددی برای تالاب ایجاد می‌کند که ذخیره سازی آب، تقویت آب‌های زیر زمینی، پالایش آب از طریق تثبیت عناصر محلول، رسوبات و دیگر آلودگی‌ها و تعدیل آب و هوای محلی از آن جمله اند.