سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: سلامت و بهداشت مربوط به جمعیت یکی از معیارهای اصلی ارزیابی کیفیت عملکرد دولت‌ها و در سطوح پایین‌تر مدیران اجرایی در هر استان در عرصه ارائه خدمات بهداشتی درمانی به جمعیت‌های زیر پوشش تلقی می‌شود؛ بر این اساس یکی از ابعاد تجلی‌بخش مدیریت خدمات بهداشتی درمانی در هر استان، ارائه این نوع خدمات به اقشار مختلف جامعه است که دراین‌بین جامعه عشایری ازجمله جوامعی است که نیازمند برنامه‌ریزی صحیح جهت ارائه خدمات بهداشتی درمانی به‌منظور ارزیابی و مقایسه نحوه ارائه خدمات اعم از پزشکی، بهداشتی و غیره محسوب می‌شود.

بااین‌حال به نظر می‌رسد به‌دلیل طبیعت زندگی عشایری و گاهی عدم توجه کافی، ارائه خدمات بهداشتی درمانی به شکل مطلوب و منسجم به این جامعه در کل کشور و ازجمله استان همدان، انجام نمی‌گیرد. این درحالی است که ارزیابی بهره‌مندی از خدمات بهداشتی درمانی را می‌توان به‌عنوان شاخصی از عدالت اجتماعی در حوزه سلامت و سیاست‌گذاری بخش بهداشت و درمان تلقی کرد و براساس آن وضعیت سلامت و بهداشت جامعه نیز می‌تواند خود شاخصی از میزان بهره‌مندی و درحقیقت شاخصی از عدالت اجتماعی به‌ حساب آید. بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا درخصوص وضعیت بهداشتی عشایر استان همدان گفت‌وگویی را با حمید ترک، نماینده عشایر و نایب‌رئیس تعاونی شهیدرجایی استان همدان و رضا رحمتی، عضو شورای عشایر شهرستان تویسرکان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

نایب‌رئیس تعاونی شهیدرجایی عشایر استان همدان با بیان اینکه متأسفانه زیرساخت‌های بهداشتی برای عشایر استان همدان فراهم نیست، گفت: در حوزه مباحث بهداشتی عشایر استان همدان به‌هیچ‌وجه مورد حمایت و توجه مدیریت امور عشایری استان نیست.

حمید ترک با تأکید بر اینکه امور عشایر استان همدان پیگیر الزامات بهداشتی عشایر نیست که به تبع آن مرکز بهداشت بخواهد سامانه‌های عشایری را مورد رصد قرار دهد، اذعان کرد: درحقیقت متأسفانه عشایر همدان حتی از 50 درصد خدمات بهداشتی درمانی لازم نیز برخوردار نیست.

وی با بیان اینکه ضعف در ساختار بهداشت عشایر استان همدان نشأت‌گرفته از ضعف مدیریتی در امور عشایری است، خاطرنشان کرد: تاکنون با وجود متذکر شدن مشکلات و نواقص بهداشتی عشایر از سوی امور عشایر، شاهد هیچ‌گونه تغییری در شرایط نیستیم.

ترک با اشاره به مشکلات و کمبود‌های حوزه بهداشت عشایر استان همدان، گفت: خوشبختانه در عرصه تأمین آب شرب ازطریق چشمه‌های آب معدنی مشکلی وجود ندارد، اما در مباحثی همچون بهداشت بانوان و همچنین کودکان و نیز در بحث پیشگیری از یک‌سری بیماری‌های عفونی، با مشکل مواجه هستیم.

وی با بیان اینکه توجه به مباحث بهداشتی عشایر از سوی مدیران بسیار کم‌رنگ بوده است، خاطرنشان کرد: به‌واقع سرکشی به عشایر برای رصد موضوعات این‌چنینی در حداقل ممکن و به‌صورت محدود انجام می‌پذیرد.

نماینده عشایر استان همدان با بیان اینکه هنوز خبری از حمام سیار برای عشایر همدان نیست، گفت: نمی‌دانم مشکل کار کجاست و آیا واقعاً بودجه آن فراهم نیست و یا اینکه همتی برای تحقق این موضوع از سوی مدیران متولی وجود ندارد.

ترک با تأکید بر اینکه دفترچه‌های درمانی عشایر نیز تنها برای عشایری که در دسترس هستند صادر شده، اظهار کرد: با توجه به ارتباطی که با عشایر دیگر استان‌ها همچون اصفهان و چهارمحال و بختیاری داریم، می‌دانیم در این زمینه نیز عشایر استان همدان هنوز نتوانسته از این مزیت به‌صورت کافی بهره‌مند شود.

وی با اشاره به تعداد عشایر کوچ‌رو استان همدان که یک‌هزار و 300 خانوار عشایری را دربرمی‌گیرد، گفت: با توجه به حجم بالای سرانه جمعیت به نظر می‌رسد توجه به مباحث بهداشتی عشایر می‌بایست به یکی از اولویت‌های استان در عرصه تحقق عدالت اجتماعی بدل شود.

ترک با ابراز خرسندی از اینکه در بین عشایر استان همدان موردی از ابتلا به بیماری کرونا مشاهده نشده است، افزود: تأخیر در فرآیند کوچ یکی از راهکارهای تعریف‌شده برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری در بین عشایر است.

نماینده عشایر استان همدان در پاسخ به این سؤال که آیا تجهیزات و اقلام بهداشتی در عرصه پیشگیری از کرونا در اختیار عشایر قرار گرفته است؟ اذعان کرد: با وجود ارسال بیش از یک‌هزار و 800 پیامک به عشایر استان از سوی تعاونی عشایری، هنوز پیگیری‌های ما برای دریافت اقلام بهداشتی از طریق امور عشایری استان محقق نشده است.

ترک با بیان اینکه در پاسخ به پیگیری‌ها ما عنوان می‌شود که به دنبال تحقق این موضوع هستند، ابراز کرد: البته دراین‌بین مباحثی نیز از سوی برخی مدیران با این مضمون مطرح است که چون هنوز بحث کوچ آغاز نشده، پس این اقلام می‌بایست همچنان از سوی استان میزبان تأمین شود؛ این درحالی است که ما عشایر استان همدان هستیم، پس وظیفه‌ای برعهده امور عشایر لرستان نیست.

وی درخصوص سرکشی مرکز بهداشت به عشایر استان نیز گفت: این مهم به‌صورت محدود آن‌هم تنها در فصل بهار و تابستان که در حوزه استحفاظی استان ساکن هستیم، صورت می‌پذیرد و یقیناً در این بازه زمانی جامعیت ندارد.

عضو شورای عشایر تویسرکان نیز با اشاره به اینکه بهداشت عشایر کمترین اهمیتی برای مدیران استانی ندارد، بیان کرد: مشکلات در این باب بسیار است.

رضا رحمتی با تأکید بر اینکه ما از داشتن بدیهی‌ترین الزامات بهداشتی همچون حمام و سرویس بهداشتی محروم هستیم، تأکید کرد: درخصوص اقلام و تجهیزات بهداشت نیز کمکی به ما نمی‌شود.

وی با بیان اینکه تجهیزاتی همچون ماسک و مواد ضد عفونی در دسترس ما حتی برای خرید وجود ندارد، افزود: درواقع پیگیری‌های ما راه به جایی نمی‌برد.

رحمتی با بیان اینکه جامعه 400 خانواری عشایر تویسرکان از حداقل امکانات بهداشتی و درمانی برخوردار هستند، عنوان کرد: اگر خود عشایر پیگیری نکنند، سرکشی در بحث بهداشت وجود ندارد و مباحث بهداشتی بانوان تنها محدود به خانه‌های بهداشت در مسیر کوچ و محل استقرار می‌شود.

وی با بیان اینکه هنوز مجبور به استفاده از حمام صحرایی هستیم، گفت: تعدادی از عشایر خود نسبت به تأمین و خرید آب‌گرم‌کن‌های خورشیدی اقدام کرده‌اند، اما تعداد افراد متمکن محدود هستند و وعده‌های دولت در این بخش در حد حرف باقی است.

مع‌الوصف؛ همان‌طور که عنوان شد، خدمات پیشگیری، درمانی و ارتقای سلامت عشایر جزء مواردی است که طی سال‌های اخیر مقرر شده تأمین شود. بنابراین در همین رابطه خانه‌های بهداشت عشایری که پزشکان نیز به‌تناسب جمعیت هفته‌ای یک یا دو روز به آنجا مراجعه کرده و بیماران را ویزیت می‌کنند، در کشور راه‌اندازی شده، اما گویا این زیرساخت همچنان برای عشایر استان همدان فراهم نیست.

حال آنکه جامعه عشایری به‌عنوان نیروی مولد شناخته می‌شوند و با تولید سالانه هزاران تُن گوشت قرمز، لبنیات و صنایع دستی مورد نیاز استان‌ها، نقش مهمی در تحقق اقتصاد مقاومتی و درعین‌حال جهش تولید دارند که برای تحقق این اهداف خود نیز نیاز‌های متعددی دارند؛ به‌عنوان مثال در کنار نیاز به مراتع، ایل‌راه‌های مناسب و آب آشامیدنی، از آنجایی که همواره با دام سروکار دارند، یکی از نیاز‌های اساسی‌ آن‌ها دریافت خدمات بهداشتی و درمانی است که متأسفانه هنوز این نیاز از سوی مدیران متولی استان همدان به رسمیت شناخته نشده است.