اهمیت و جایگاه تقوا برای جوانان آن وقت معلوم می‌شود که تمایلات و احساسات دوره جوانی مد نظر قرار گیرد. برای جوانی که در معرض طغیان غرایز و احساسات تند و شکوفایی خواهش‌های نفسانی و غریزه جنسی و تخیلات موهوم به سر می‌برد، تقوا به منزله قلعه و حصار مستحکمی است که او را از تاخت و تاز دشمنان مصون می‌دارد و مانند سپری است که از اصابت تیر‌های زهرآگین شیاطین باز می‌دارد.

امام علی (ع) می‌فرمایند: «اعلموا عبادالله آن التقوی دار حصن عزیز: بدانید‌ای بندگان خد، تقوا دژی مستحکم و غیرقابل نفوذ است.»

استاد مطهری (ره) در این خصوص می‌گوید: «نباید تصور کرد که تقوا از مختصات دینداری است، از قبیل نماز و روزه، بلکه تقوا لازمه انسانیت است. انسان اگر بخواهد از طرز زندگی حیوانی و جنگلی خارج شود ناچار است که تقوا داشته باشد.»

جوان همواره بین دو راهی قرار دارد و به سوی دو نقطه متضاد کشیده می‌شود. از یک طرف، ندای وجدان اخلاقی و الهام الهی او را به سوی خوبی‌ها سوق می‌دهد و از طرف دیگر غرایز درونی و نفس اماره و وسوسه‌های شیطانی او را به ارضای خواهش‌های نفسانی فرمان می‌دهد. در این جنگ و گریز تنها جوانی می‌تواند از این صحنه کشمکش و نزاع بین عقل و شهوت، خیر و فساد و پاکی و آلودگی به سلامت خارج شود که خود را به سلاح ایمان و تقوا مجهز کرده باشد و از ابتدای جوانی به خودسازی و جهاد با نفس بپردازد.

حضرت یوسف (ع) در سایه همین تقوا بود که توانست با اراده‌ای قوی از آزمون سخت الهی سربلند بیرون آید و به اوج عزت نائل شود.

بسیاری از جوانان از ضعف اراده و فقدان قدرت تصمیم‌گیری شکایت و برای درمان آن چاره‌جویی می‌کنند. آنان می‌گویند: «برای ترک عادات زشت و ناپسند بار‌ها تصمیم گرفته، اما کمتر موفق شده‌ایم.»

امام علی (ع) از تقوا به عنوان عامل تقویت اراده و مالکیت نفس که نقش عمده‌ای در ترک گناه و عادات ناپسند دارد، یاد می‌کنند و می‌فرمایند: «آگاه باشید! خطا‌ها و گناهان مانند اسب‌های سرکش و لجام گسیخته‌ای هستند که گناهکاران بر آن‌ها سوارند و آنان را در قعر دوزخ سرنگون خواهند ساخت و تقوا همانند مرکب‌های راهوار و آرامی است که صاحبانشان بر آن‌ها سوارند و زمامشان را به دست دارند و آنان را تا بهشت پیش می‌برند.»

باید در نظر داشت این کار شدنی است. قرآن کریم می‌فرمایند: «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا: آنان که در راه ما جهاد و کوشش می‌کنند، راه‌های خود را به آن‌ها نشان می‌دهیم.»

بدون تردید یکی از عوامل مهم موفقیت و کامیابی، بهره‌برداری صحیح و اصولی از شرایط و فرصت‌های مناسب است که فرصت جوانی از اساسی‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود.

نیروی معنوی و قوای جسمانی، گوهر گرانسنگی است که خداوند متعال در اختیار نسل جوان قرار داده است. بر این اساس پیشوایان دین همواره بر اغتنام فرصت جوانی تأکید کرده‌اند.

امام علی (ع) می‌فرمایند: «لاتنس صحتک و قوتک و فراغک و شبابک و نشاطک آن تطلب بها الاخرة: سلامتی، قدرت، فراغ بال، جوانی و نشاط خود را فراموش مکن، از آن‌ها در راه آخرت استفاده کن.»

آن حضرت درباره کسانی که از نعمت جوانی بهره صحیح و کافی نبرده‌اند، می‌فرمایند: «آن‌ها در ایام سلامت بدن سرمایه‌ای مهیا نکردند و در اولین فرصت‌های زندگی درس عبرتی نگرفتند، آیا کسی که جوان است جز پیری انتظار دارد.»

بهترین زمان برای تربیت و خودسازی، دوره جوانی است، زیرا صفحه دل جوان با زشتی‌ها و خصلت‌های ناپسند شکل نگرفته و چراغ فطرت در دلش خاموش نشده است. امام علی (ع) به فرزندش امام حسن (ع) چنین می‌فرمایند: «انما قلب الحدث کالارض الخالیه ما القی فی‌ها من شیء قلبه فبادرتک بالادب قبل آن یقسوا قلبک ویشتغل لبک: قلب نوجوان مانند زمین خالی است که هر چه در آن بیفشانی آن را می‌پذیرد، پس پیش از آنکه قلبت سخت و فکرت به امور دیگر مشغول شود، به تعلیم و تربیت تو مبادرت کردم و همت خود را بر تربیت تو گذاشتم.»