شهرستان ملایر با تاکستان‌های سرسبز انگور، مرکز تولید خوشه‌های زرینی است که کام مردم این دیار را از دیرباز شیرین کرده و شیره انگور و حبه‌های کشمش آن سوغات همیشگی باغداران متعهد این دیار برای سایر ساکنان ایران‌زمین بوده است.

این قابلیت و ظرفیت چشمگیر ملایر تا جایی پیش رفته که سال 97 در بازدیدها و بررسی‌های کارشناسان سازمان جهانی فائو، انگور دره جوزان ملایر به ثبت جهانی رسید و نشان افتخار شهر جهانی انگور نصیب این شهرستان شد. در واقع می‌توان انگور و فرآورده‌های حاصل از آن را یکی از منابع درآمد ملایری‌ها دانست.

اسفندماه سال 97 بود که رئیس جهاد کشاورزی استان همدان در یازدهمین نشست شورای برنامه‌ریزی توسعه استان همدان در شهرستان ملایر اظهار کرد: طبق تدوین سند راهبردی توسعه ملایر، در سه سال آینده در هر سال حدود یک‌هزار و 500 هکتار طرح فراز در سطح باغ‌های این شهرستان اجرایی می‌شود.

منصور رضوانی‌جلال ارتقا و بهره‌وری انگور در حوزه باغ‌های این شهرستان را یک اولویت دانست و افزود: انگور ملایر به‌عنوان پنجاه و سومین میراث مهم کشاورزی جهان و شهر جهانی انگور، منشأ خدمات بسیار خوبی برای استان و شهرستان است.

در همین راستا فرماندار ویژه ملایر با اشاره به اینکه اجرای طرح فراز طی سه سال در 600 هکتار از اراضی باغی ملایر در قالب اعطای تسهیلات اشتغال روستایی انجام خواهد شد گفت: اجرای این طرح میزان تولید محصول را افزایش می‌دهد.

حال آنکه با گذشت بیش از سه سال از مطرح شدن چنین طرحی برآن شدیم تا برای اطلاع از آخرین وضعیت اجرای این طرح در شهرستان ملایر با مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملایر گفت‌و‌گویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

سید مهدی میرباقری اجرای طرح فَراز را یکی از اولویت‌های سند راهبردی توسعه این شهرستان برشمرد و بیان کرد: بر اساس این سند، از سال 98 تا 1400 باید سالانه بین 150 تا 200 هکتار از باغ‌های انگور ملایر به طرح فَراز مجهز شوند.

وی افزایش عملکرد در واحد سطح را از مهم‌ترین عوامل اجرای طرح فَراز در باغ‌های انگور ملایر دانست و گفت: تاکنون چیزی حدود 150 هکتار از اراضی باغی شهرستان داربستی شده که بیش از 40 هکتار آن توسط خود باغدار به اجرا درآمده است.

مدیر اداره جهاد کشاورزی ملایر افزایش گل‌انگیزی در جوانه‌های ابتدایی، افزایش اندازه تاج، افزایش تعداد جوانه‌های قابل نگهداری، تسهیل در عملیات داشت و برداشت، نفوذ نور بیشتر به داخل تاج بوته‌ها، تهویه بهتر هوا، شیوع کمتر و کنترل بهتر آفات و بیماری‌ها و کاهش ضایعات ناشی از بارندگی به مدیریت تاکستان‌ها را از دیگر فواید اجرای طرح فَراز برشمرد و افزود: اجرای طرح فَراز همچنین امکان اجرای عملیات باغداری به‌صورت مکانیزه را در سطح باغ‌ها فراهم می‌کند که منجر به کاهش چشمگیر هزینه‌های داشت ازجمله شخم سالانه، آبیاری، سم‌پاشی، کود دهی و عملیات هرس می‌شود و کیفیت انگور تولیدشده نیز بهبود پیدا می‌کند.

میرباقری با تأکید بر اینکه حدود 11 هزار هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان ملایر زیر کشت انگور است که سالانه بیش از 240 هزار تُن انگور از سطح تاکستان‌های شهر برداشت می‌شود اذعان کرد: واقعیت امر این است که طی سه سال گذشته علیرغم پیگیری‌های انجام شده منطبق با سند راهبردی برای اجرای طرح فراز شاهد پیشرفت مناسبی در آن نبوده‌ایم.

  محل پرداخت تسهیلات درست نبود

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه تسهیلات مناسبی برای اجرای این طرح در نظر گرفته نشد اذعان کرد: این مهم از آنجا نشأت می‌گیرد که محل پرداخت تسهیلات در نظر گرفته شده به باغداران برای اجرای این طرح، تسهیلات اشتغال‌زایی روستایی و به طرفیت بانک کارآفرینی امید بود؛ حال آنکه هدف ما از اجرای این طرح بهبود کیفیت محصول به لحاظ کمی و کیفی است نه اشتغال‌زایی بر این اساس بر سر اعطای تسهیلات موانع بسیاری پیشِ روی باغداران وجود دارد.

مدیر اداره جهاد کشاورزی ملایر با اشاره به اینکه علیرغم برگزاری جلسات ترویجی، توجیهی و ترغیب باغداران به این بحث از سوی جهاد کشاورزی، متأسفانه برخی موانع مانع تحقق هدف ترسیم‌شده در این بخش شده است ابراز کرد: یکی از موانع مهم شاغل بودن باغداران است، به‌عبارت‌دیگر این تسهیلات با توجه به اساسنامه بانک کارآفرینی تنها برای اشتغال‌زایی پرداخت می‌شود؛ بنابراین باغدار کارمند، بازنشسته و غیره از گردونه پرداخت تسهیلات خارج شده‌اند که سهم 60 درصدی از افراد متقاضی را شامل می‌شود.

میرباقری با تأکید بر اینکه در سال 98 با همکاری باغداران چیزی حدود 200 هکتار از باغات را برای اجرای این طرح آماده کرده بودیم اما مسائلی همچون باز نشدن سامانه ثبت‌نام، عدم تأیید اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی در سامانه و درعین‌حال تعیین سقف برای تسهیلات و غیره، منجر به ریزش تقاضا شد.

وی با تأکید بر اینکه این تسهیلات در خور اجرای طرح فراز در باغ‌های ملایر نبود ابراز کرد: نکته اینجاست که سیستم بانک کشاورزی در اعطای تسهیلات هیچ‌گونه همخوانی با سیستم بانک کارآفرینی امید در بخش‌های مختلف همچون میزان تسهیلات، ضمانت‌ها، تنفس و غیره نداشته و ندارد.

مدیر اداره جهاد کشاورزی ملایر با اشاره به اینکه سختگیری‌ها در بخش دریافت ضمانت‌نامه بانکی یکی از اصلی‌ترین موانع پیشِ روی باغداران بوده است، تشریح کرد: بازهم تأکید می‌کنم علیرغم خوب بودن طرح و استقبال مناسب باغداران به‌هیچ‌وجه تاکنون تسهیلات مناسبی نه از طریق وزارت جهاد کشاورزی و نه از طریق مدیران استانی در این بخش پرداخت نشده است.

میرباقری با بیان اینکه اگر این تسهیلات با درصد سود کمتر و توسط بانک کشاورزی که رسالت حمایت از تولید محصولات را بر عهده دارد پرداخت می‌شد، یقیناً شرایط دریافت و پرداخت تسهیلات بهبود می‌یافت تصریح کرد: یکی از مباحثی که بانک کشاورزی در بازپرداخت تسهیلات رعایت می‌کرد در نظر گرفتن مهلت تنفس چندساله بود حال آنکه علیرغم تلاش رئیس سازمان جهاد کشاورزی و مدیران، این مهلت در بانک صندوق کارآفرینی تنها 18 ماه شد، در حالی که تا سه سال پس از اجرای این طرح برداشت انگور امکان‌پذیر نیست اما باید نسبت به بازپرداخت تسهیلات اقدام کرد.

وی افزود: علاوه براین میزان تسهیلات در نظر گفته شده برای باغ داربستی کافی نیست زیرا در حال حاضر اجرای این طرح برای هر هکتار 100 تا 120 میلیون هزینه در بر دارد.

  اوراق خزانه برای اجرای طرح فراز!

وی با تأکید بر اینکه در شهرستان تاکستان استان مرکزی پنج هزار و 500 هکتار از اراضی داربستی شده است اما در شهرستان ملایر این رقم بسیار ناچیز است، ابراز کرد: تأسف‌بارتر اینکه اخیراً نیز 550 میلیون تومان دستگاه‌های متولی و مدیران مرتبط برای اجرای این طرح، اعتبار و تسهیلات در نظر گرفتند که این اعتبار نیز به‌صورت اوراق متعلق به 1403 است؛ بدان معنا که به کشاورز برای هر هکتار 34 میلیون و 800 هزار تومان تسهیلاتی به‌صورت اوراق متعلق به سه سال بعد پرداخت می‌شود؛ در حالی که کشاورز برای اجرای طرح در حال حاضر نیازمند پول است نه سه سال بعد، بنابراین برای نقد کردن آن، چیزی حدود 50 درصد آن کسر و تنها 17 میلیون تومان به وی پرداخت خواهد شد حال آنکه هزینه هر هکتار اجرای طرح همان‌طور که عنوان شد چیزی حدود 100 تا 120 میلیون تومان است پس مبلغ ناچیز این تسهیلات دردی از کشاورز دوا نمی‌کند.

وی تأکید کرد: علی‌رغم تلاش‌های ترویجی بسیار اجرای طرح به کندی پیش می‌رود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد چند سؤال مهم مطرح است؛ نخست اینکه آیا مدیران مرتبط تصمیم‌گیرنده در خصوص ارائه تسهیلات نمی‌دانستند که هدف از اجرای طرح فراز تولید اشتغال نیست بلکه مهم بهبود کمی و کیفی محصول است؟

برای تحقق این مهم محل تعریف تسهیلات می‌بایست منطبق با فعالیت این‌چنینی با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی بهره‌برداران (که اغلب روستایی بوده و از بضاعت کافی برخوردار نیستند) باشد نه صندوق کارآفرینی امید که هدف آن ایجاد اشتغال بوده و براین اساس بسیاری از متقاضیان را از چرخه پرداخت حذف کرده است.

سؤال بعدی اینکه چرا میزان تسهیلات در نظر گرفته شده با هزینه‌کرد برای اجرای طرح همخوانی نداشته و درعین‌حال چگونه انتظار می‌رود با تسهیلات 17 میلیون تومانی برای هر هکتار کار 100 میلیون تومانی انجام داد؟

در نهایت اینکه چرا باید برای اجرای چنین طرحی اعتبارات از محل اوراق پرداخت شود که روستای آن اغلب مردم عامی از شرایط وصول و تنزیل آن بی‌اطلاع بوده و هستند؟ بنابراین به نظر می‌رسد با توجه شرایط عنوان‌شده طرح فراز نه‌تنها فراز و پیشرفتی برای باغداران ملایر در پی نداشته بلکه برای این عزیزان و شهر جهانی انگور چیزی جز آمال، آرزو و سراب نیست.