بشر از نخستین روز خلقت، با تکیه بر توانایی یادگیری و انتقال آموخته‌هایش توانست پیشرفت کند و تمدنی را به‌وجود بیاورد که ما امروز در آن زندگی می‌کنیم. فناوری ساختن ابزارها، دانش‌های نو درباره جهان اطراف و درون، روش‌های اداره شهرها و… همه با وجود توانایی یادگیری و آموزش به نسل‌های بعد منتقل شدند.
در دنیای امروز، تجربه‌های انسان و مهارت‌های اولیه زندگی، در مدرسه‌ها و با درس خواندن منتقل می‌شوند. به این علت، تشویق کودکان به درس خواندن اهمیت دارد. آن‌ها با مطالعه و یادگیری نه‌تنها از دستاوردهای انسان از آغاز تا امروز آگاه می‌شوند، بلکه مهارت‌های زندگی آینده‌شان را نیز می‌آموزند.
با آغاز سال تحصیلی و نزدیک شدن به امتحانات بسیاری از والدین نگران وضعیت درس خواندن فرزندان خود می‌شوند و دائماً می‌پرسند که چرا درس نمی‌خوانی؟ و آن‌ها هم معمولاً جواب‌های متفاوتی می‌دهند که می‌توان عدم انگیزه و علاقه را از لا به‌لای حرف‌هایشان برداشت کرد. با این تفاسیر برخی از خانواده‌ها و معلم‌ها همیشه به‌دنبال راهکاری برای افزایش انگیزه درس خواندن کودکان خود هستند.
در همین راستا با توجه به اهمیت این موضوع در روزهای منتهی به امتحانات، با یکی از روان‌شناسان مطرح به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:
علیرضا شریفی یزدی با بیان اینکه راهکارهای مختلفی برای ایجاد انگیزه و تشویق دانش‌آموزان به درس خواندن وجود دارد، عنوان کرد: در ابتدا باید به این پرسش پاسخ داد که اصلاً چه نیازی هست که دانش‌آموزان درس بخوانند؟ زمانی که بتوانیم پاسخ منطقی و علمی دهیم بسیاری از چالش‌ها و مشکلات تحصیلی حل خواهد شد.
وی معتقد است: نظام آموزش و پرورش به‌عنوان متولی اصلی تعلیم و تربیت دانش‌آموزان دلیل اصلی بی‌انگیزیگی دانش‌آموزان است و در واقع این نهاد متهم ردیف اول عدم تمایل دانش‌آموزان برای درس خواندن به حساب می‌آید.
وی با بیان اینکه شاکله اصلی سیستم آموزشی ما به 70 سال پیش برمی‌گردد، عنوان کرد: تغییراتی که گاه و بی‌گاه خبر‌هایی از آن می‌شویم تاکنون هیچگاه منجر به تغییر واقعی و ملموس نشده است.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه تاکنون فقط موفق شدیم ساختار آموزش و پرورش را تغییر دهیم، عنوان کرد: در سال 1357 ساختار آموزشی ایران از دوره شش ساله به پنج کلاس ابتدایی، سه کلاس راهنمایی و چهار کلاس دبیرستان تبدیل شد و در سال‌های اخیر مجدد این ساختار به سیستم شش، سه، سه تبدیل شده است.
شریفی یزدی با ابراز اینکه تغییر در ساختار به معنی تغییر در نظام آموزش و پرورش نیست، یادآور شد: بخش بزرگی از محتوای کتاب‌ها با نیاز دانش‌آموزان امروزی همخوان نبوده و این امر سبب شده که انگیزه درسی آن‌ها به طور چشمگیری کاهش یابد.
وی افزود: در محتوای درسی آنقدر مطالب گسترده و پراکنده گنجانده شده که بخش زیادی از آن‌ها به درد زندگی حال و آینده فرزندان ما نمی‌خورد و متأسفانه کمکی به آن‌ها نمی‌کند به همین دلیل برای درس خواندن رغبتی از خود نشان نمی‌دهد.
این روان‌شناس با بیان اینکه تدریس در بیشتر مدارس به‌دلیل نبود امکانات، به‌صورت متکلم وحده و تک‌بعدی است، اظهار کرد: تغییر سبک آموزش از معلم به دانش‌آموز نیازمند امکاناتی است که نظام آموزشی ما ندارد اما تغییر روش می‌تواند تأثیر بسزایی بر تشویق دانش‌آموزان بر درس خواندن داشته باشد.
شریفی یزدی با بیان اینکه نظام ارزشیابی غلطی که در نظام آموزش و پرورش حاکم است چوب حراج به درس خواندن و یادگیری دانش‌آموزان زده، خاطرنشان کرد: در واقع سال‌ها است که با نظام ارزشیابی صفر و یک مواجه هستیم که نقطه اوج آن را می‌توان در کنکور مشاهده کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه این نظام ارزشیابی بسیار کهنه و منسوخ شده، خاطرنشان کرد: این نظام اشتباه باعث شده بسیاری از دانش‌آموزان علاقه و انگیزه خود را برای درس خواندن از دست بدهند.
این روان‌شناس با بیان اینکه مدت آموزش و یادگیری در سنین مختلف با یکدیگر متفاوت است، عنوان کرد: متأسفانه به این موضوع در دانش‌آموزان اصلاً توجه نمی‌شود و تمام گروه سنی موظف هستند که از ساعت هشت صبح تا ظهر در مدرسه حضور داشته باشند، این در حالی است که می‌توان بر اساس سن کودک ساعت‌های آموزشی را کم و یا زیاد کرد.
شریفی یزدی با بیان اینکه والدین نقش مهم و تأثیرگذاری بر ایجاد انگیزه و درس خواندن دانش‌آموزان دارند، عنوان کرد: فشار بیش از اندازه خانواده برای درس خواندن نتیجه عکس می‌دهد، برخی خانواده‌ها تصور می‌کنند دانش‌آموزان فقط برای درس خواندن به دنیا آمده و نباید بازی، تفریح و غیره داشته باشند.
وی با بیان اینکه برخی از خانواده‌ها تفکر صفر و یکی دارند و این امر سبب بی‌اقبالی دانش‌آموزان به درس خواندن می‌شود، عنوان کرد: در واقع آن‌ها عقیده دارند که دانش‌آموز حتماً باید نمره کامل بگیرد و اگر چنین نشد دیگر برای آن‌ها تلاش دانش‌آموز ارزشی نخواهد داشت.
این روان‌شناس با بیان اینکه ایجاد تنوع در روش‌های یادگیری تأثیر بسزایی بر علاقه‌مند کردن افراد به درس دارد، عنوان کرد: لازم است خانواده‌ها از روش‌های متفاوتی برای آموزش دروس مختلف و در سنین متفاوت بهره‌مند شوند.
شریفی یزدی عنوان کرد: خانواده‌ها نباید عدم موفقیت دیگر فرزندانشان برای دستیابی به شغل را ناشی از درس خواندن بدانند چراکه عبارتی مانند «این همه درس خواندی آخرش چه شد؟» به شدت آثار منفی بر فرزند کوچک‌تر می‌گذارد و انگیزه او را می‌کشد.
وی با بیان اینکه تعامل بیشتر خانواده‌ها با انجمن اولیا و مربیان تأثیر خوبی بر ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان خواهد داشت مطرح کرد: در این راستا نباید از تأثیر تربیت، استفاده از مفاهیم روان‌شناختی و تشویق کودکان غافل شد.
این روان‌شناس در خاتمه گفت: ایجاد انگیزه برای دانش‌آموزان یک پدیده چند وجهی است که باید به همه ابعاد آن دقت و توجه کنیم.
حال با توجه به آنچه که گفته شد ایجاد انگیزه یک پدیده چند وجهی است که برای تقویت یادگیری و درس خواندن کودکان باید به تمام جنبه‌های آن دقت کرد. در وهله نخست لازم است آموزش و پرورش به‌عنوان متولی اصلی آموزش در نظام خود تغییر ایجاد کند که شامل اصلاح محتوای سیستم ارزشیابی و غیره می‌شود. از طرفی لازم است که خانواده‌ها همراه با آموزش و پرورش تغییر کنند و بر اساس سن دانش‌آموزان با او همراهی کنند.
همانطور که می‌دانید اگر هر کاری طبق برنامه مشخصی انجام شود، نتیجه‌ مثبتی نیز دارد و این درباره درس خواندن نیز صادق است. برای اینکه دانش‌آموزان را به درس علاقه‌مند کنید، برنامه‌ریزی برای او داشته باشید که به آن پایبند باشد. تنها متمرکز بر انجام تکالیف نباشید، بلکه زمانی را نیز برای بازبینی مفاهیم و درس‌های آموخته شده در کلاس در نظر بگیرید.
بسیار مهم است که بفهمید فرزندتان چه نوع یادگیرنده‌ای است؛ شنیداری، دیداری یا عملی. بهتر است سعی کنید برنامه‌های آموزشی را طبق این ویژگی‌های کودکتان انتخاب کنید.
به کودک خود اجازه ندهید که دچار استرس یا خشم شود. اگر شما به او فشار بیاورید یا اضطراب خود را به او انتقال دهید، ممکن است در نهایت تمام علاقه خود را به درس خواندن از دست بدهد. کودک خود را تشویق کنید و در هر مرحله برای تقویت اعتماد به‌نفس او یک قدم بردارید.