دکتر مسعود پزشکیان؛ رئیس دولت چهاردهم ایران اسلامی در نخستین نشست هیئت دولت پس از کسب رأی اعتماد وزرا از مجلس شورای اسلامی، با اشاره به اقدام‌هایی که در زمینه تعریف مسئولیت‌های هر دستگاه ازجمله وزارتخانه‌ها نسبت به اجرای سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی و قانون برنامه انجام شده، از تدوین و ارائه وظایف و مسئولیت‌های بخش مربوط به هر وزیر خبر داد و گفت: برای انتخاب و انتصاب مدیران و معاونان دستگاه‌های اجرایی شاخص‌هایی تدوین خواهد شد و کمیته‌هایی مسئول تطبیق توانمندی افراد معرفی‌شده برای مسئولیت‌های مختلف با این شاخص‌ها و ارزیابی تعهد آن‌ها به اجرای سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی و قانون برنامه خواهند بود. افراد معرفی‌شده برای معاونت‌ها و مدیریت بخش‌های مختلف دستگاه‌های اجرایی فارغ از قومیت، جنسیت و مذهب، فقط براساس توانمندی، شایستگی و تعهد به اجرای اسناد کلان انتخاب و منصوب می‌شوند و انتخاب مدیران به‌هیچ‌وجه براساس رفاقت و انتساب افراد به گروه‌ها یا جناح‌ها انجام نخواهد شد.

حال که قریب به یک ماه از انتصاب استاندار همدان در این سِمت می‌گذرد، همه منتظر تحول در بخش‌های مدیریتی و اجرایی استان هستند تا ببینند نماینده دولت چهاردهم در استان، اهداف دولت وفاق ملی را با مدیران فعلی پیش خواهد برد یا به انتصاب مدیران جدید فکر می‌کند. قاعدتاً اکنون و پس از گذشت یک ماه، وی تصمیم خود را در خصوص ابقا یا انتصاب مدیران جدید گرفته و باید دید او در این آزمون چگونه عمل خواهد کرد. با توجه به سخنان بی‌تعارف ملانوری در جلسات متعدد در این خصوص، از نخواستن مدیر پشت میزنشین تا معرفی افراد توانمند دستگاه‌ها برای پرورش و تربیت مدیریتی به‌نظر می‌رسد نگاه وی به تحول در استان جدی است.

با ذکر این مقدمه و با توجه به انتظار استان برای تحول در دستگاه‌های اجرایی با انتصاب یا ابقای مدیران، آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرنگار گروه خبری سپهرغرب با دبیر جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی همدان در خصوص الزامات انتصاب مدیران دستگاه‌های اجرایی و آسیب‌شناسی این موضوع است که می‌آید:

سازوکار مُدون برای انتصاب مدیران، گمشده‌ پنج دهه بعد از انقلاب

حیدرعلی بابایی در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه سازوکار و راهبرد مُدون برای انتصاب مدیران جزو گمشده‌های پنج دهه بعد از انقلاب است، عنوان کرد: باید یک اراده قوی و واقعی وجود داشته باشد که مدیران از بین افراد کارآمد، دلسوز، صالح و قابل به انجام کار در هر بخشی انتخاب شوند، این نوع انتخاب شدن یک خاستگاه مردمی، حاکمیتی، اعتقادی، ملی و قانونی نیز دارد.

وی خاطرنشان کرد: اگر هر مدیر ارشد، مقام یا مسئولی به معنای واقعی دنبال این باشد که اطرافیان، همکاران و مدیران زیرمجموعه‌اش افراد قابل، صالح، پاکدست، امین، کاربلد و کار پیش‌برنده‌ای باشند، نخست به اراده خود او بستگی دارد و در مرحله بعد نیازمند یک سازوکار سلبی و ایجابی و بایدها و نبایدهایی در این زمینه است.

شرایط سلبی انتصاب مدیران

این فعال سیاسی سپس با توضیح شرایط سلبی انتصاب مدیران، ادامه داد: در این بخش نباید افراد از جایی معرفی و تحمیل شوند؛ بدون شک مدیری که فلان نماینده، نهاد، مقام یا دستگاه خاصی او را معرفی می‌کند می‌داند که پشتش به جایی گرم است؛ بنابراین خیلی ایده‌ها، برنامه‌ها، ارزیابی‌ها و خواسته‌های استاندار برای او مهم نبوده و به حاشیه می‌رود. این فرد خود را بی‌نیاز از پاسخگویی ارزیابی دانسته و برایش فرقی ندارد به او چه نمره‌ای بدهند، حتی شاید خیلی مسئولیت و رسالت خود را جدی نگیرد.

بابایی متذکر شد: مدیر دستگاه اجرایی نباید اصطلاحاً آدمِ جایی باشد و سهمیه‌ای وارد شود. اگر مدیران سهم‌بندی شده و از جانب دیگران نسبت به آنان سهم‌خواهی شود، رودربایستی‌ها و بده‌بستان‌ها نمی‌گذارد کار پیش برود.

وی افزود: مدیری که توسط نماینده مجلس معرفی می‌شود، احراز صلاحیتش توسط استاندار به یک موضوع دومی تبدیل می‌شود، به این معنا که چند نماینده و کدام نمایندگان او را معرفی کرده‌اند؟ کدام دستگاه، نهاد، سازمان و مقامی سفارش او را کرده‌اند؟ چنین مدیری به احتمال زیاد فرد تابعی نخواهد بود و تجربه سال‌های قبل نیز ثابت کرده که خود را مستقل دانسته و نیاز به تصدیق و تأیید استاندار با ارزیابی عملکرد خود و کسب رضایت مردم ندارد؛ یعنی آن‌ها بیشتر به فکر کسب رضایت فرد یا نهادی هستند که توسط آنجا معرفی شده‌اند.

شرایط ایجابی انتصاب مدیران

دبیر جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی استان همدان سپس در توضیح شرایط ایجابی انتصاب مدیران نیز توضیح داد: مهم‌ترین باید، این است که فرد، توانمندی لازم را داشته باشد، چنین فردی هرچه طبیعی‌تر شناسایی، معرفی و انتخاب شود، امید بیشتری به کارآمدی او وجود دارد؛ یعنی فردی باشد که بتواند بگوید برنامه‌اش چیست، کارنامه‌اش کدام است، در چه حیطه‌ای کار کرده و راهبرد و رویکردش در مجموعه‌هایی که اداره کرده چه بوده است.

بابایی یادآور شد: این مدل فقط مختص انتخاب مدیران دستگا‌های اجرایی نیست و در سطح کلان‌تر، خود رئیس‌جمهور، وزیر کشور و استاندار را نیز شامل می‌شود که باید بدانند راهبردشان چگونه خواهد بود تا در سطوح پایین‌تر نیز طبق آن، برنامه‌ریزی و حرکت کنند. بر این اساس و تعریف، راهبرد مشخص هر کسی در هر زمینه‌ای قابلیت داشته باشد می‌تواند ظرفیت‌ خود را فعال کرده و ارتقا دهد و هر ضعفی هم دارد شاید بنا به تجربه موجود بتوان حذفش کرد چراکه ممکن است ضعفش عمق پیدا کند.

مدیریت با معیشت فرق می‌کند

وی با این بیان که از دیگر شرایط سلبی این است که برای مدیران ابلاغ نزنند که دو یا سه سال در این سِمت خواهند بود، اعلام کرد: مدیریت با معیشت فرق می‌کند؛ مردم باید احساس کنند معیشت‌شان ثباتی دارد و حداقل‌های زندگی آنان می‌رسد اما در مدیریت قضیه برعکس است و مدیر نباید احساس کند تا سه سال آینده کسی با او کار ندارد! مدیر باید بداند دوام و بقای او در مسئولیتی که دارد، به کار، اعتلا و پیشبرد امور و افزایش رضایتمندی عمومی از او بستگی دارد.

این تحلیلگر سیاسی اظهار کرد: وقتی مدیری مسئولیت می‌گیرد و به او می‌گویند این حکم سه ساله را بگیر تا ببینیم بعداً چه می‌شود، نباید خیلی تلاش جهادی و ابتکار از او انتظار داشت؛ بنابراین بنده مجدداً تاکید می‌کنم مدیری که برای آمدنش سفارش می‌شود یا می‌داند منصب مدیریت او دائمی است، خیلی اهل کار کردن نخواهد بود.

نباید صرفاً به معرفی‌ها بسنده کرد

بابایی ادامه داد: البته این به آن معنا نیست که استاندار معرفی افراد را نادیده بگیرد. او می‌تواند 50 درصد راهبرد خود را صرف گرفتن مشورت از افراد موثق کرده و 50 درصد دیگر را با نگاه کشفی به‌دست بیاورد؛ یعنی اگر افراد یا مجموعه‌هایی به مدیریت یک نفر اعتراض دارند، با آن‌ها حرف بزند و ببیند مسئله چیست؟ عملکرد او در دوره‌های مختلف چگونه بوده؟ انتقادها بیشتر متوجه کدام بخش است؟ و... همه این موارد باید از راه‌های مختلف حاصل شود تا در نهایت استاندار با گراهای داده‌شده به نکات مدیریتی فرد دست یافته و یا افراد دلسوز و قابلی را شناسایی کند.

وی این را هم اضافه کرد: در این صورت دایره بسته مدیرانی که به‌واسطه پشت‌گرمی به افراد و جریان‌ها در گردش مدیریتی در مناصب و جایگاه‌های مختلف هستند و هرجا هم می‌روند کسی کاری به کارشان ندارد، شکسته می‌شود البته بعد از مدتی هم که استاندار محترم از همدان برود، به خود می‌بالد که افراد تازه‌نفسی را برای استان در تراز فرماندار، بخشدار، مدیرکل و... شناسایی کرده که برای مردم کار می‌کنند.

شناسایی افراد مؤمن و کارآمد باقیات‌الصالحات است

دبیر جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی استان همدان با این بیان که یکی از کارهای استاندار باید این باشد که به موازات مسئولیتی که دارد بهبودی را در استان مشاهده کنیم، ابراز کرد: مسئولیت مهم دیگر او باقیات‌الصالحاتی است که در این استان از خود به جای می‌گذارد. متأسفانه بعضاً می‌بینیم این‌طور نبوده و خیلی کمتر دیده‌ایم آقایان در این جایگاه به‌دنبال تربیت کادری از دولتمردان معتقد و خبره برای نظام و کشور باشند. آن‌ها بیشتر به دایره بسته افراد معرفی‌شده بسنده کرده‌اند و در نهایت به‌جای داشتن یک بانک قابل از مدیران برجسته با تفاوت‌های مدیریتی، به افراد محدود و مشخصی می‌رسیم که چون همیشه در جریان‌های ثابتی با رنگ‌های مختلف در مناصب در گردش‌اند که گویی مسئولیت میراث اجدادی‌شان است، این افراد ثابت نیز همه‌جا حضور دارند.

کار مردم را با تمام تأکیدات از بالا، سطوح میانی پیش می‌برند

بابایی تصریح کرد: بدون تعارف کار مردم را با تمام تأکیدات از بالا، سطوح میانی پیش می‌برند و مدیران کل، فرمانداران، شهرداران، معاونان و بخشداران گره‌گشای کار مردم هستند. اگر آن‌ها در تراز مناسب تخصصی و حرفه‌ای باشند، کارشناسان ضعیف هم کار می‌کنند ضمن اینکه تخلفات نیز سر و سامان پیدا می‌کند.

مدیران ناکارآمد میانی بزرگ‌ترین معضل مدیریتی

وی تأکید کرد: بیشترین گیر ما مدیران ناکارآمد میانی بوده و همان‌ها کارشناسان و بدنه کارآمد، سالم و دلسوز پایین‌تر از خود را سرکوب و مأیوس کرده و با به حاشیه راندن آن‌ها برنامه‌های بالادستی را هدر می‌دهند، بنابراین ما شاهد هستیم که کار پیش نمی‌رود.

این فعال سیاسی افزود: استاندار محترم در حال حاضر بیش از اینکه دنبال شاخص باشد، باید فرصت اندکی که در اختیار اوست را مغتنم شمرده و بداند وارث چه خون‌ها و فداکاری‌هایی بوده و چه مسئولیت سنگینی دارد. او باید بداند بدهکار دو میلیون نفر جمعیت مؤمن و مستحق خدمت در استان بوده و امین رئیس‌جمهور و حاکمیت است.

استاندار رودربایستی‌ها را کنار بگذارد

بابایی با این بیان که انتصاب مدیران یک کار سهل ممتنع است، خاطرنشان کرد: به اعتقاد بنده اگر استاندار کمی رودربایستی‌ها و ملاحظات را کنار گذاشته و جلوی سهم‌خواهی‌ها را بگیرد، کارها پیش خواهد رفت، چراکه موضوع پیچیده نیست، بلکه ساده است اما به جدیتی تام و تمام نیاز دارد.

باید از مماشات و در لفافه صحبت کردن عبور کنیم

وی در ادامه سخنان خود با ابراز اینکه ما نیازمند صداقت بیشتری با مردم هستیم، یادآوری کرد: اگر اسلام و انقلاب را در خطر دشمنان قسم‌خورده این مرز و بوم می‌بینیم و به آن اعتقاد داریم، باید از مماشات، سهل‌انگاری و در لفافه صحبت کردن عبور کنیم. ما باید بین داشتن ایران بزرگ اسلامی با مردم نجیب و ماندن برخی مدیران ناکارآمد به هر قیمتی، یکی را انتخاب کنیم.

دبیر جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی استان همدان عنوان کرد: برای مدیران و مقامات باید ابزار بازدارنده‌ای وجود داشته باشد که با قرائنی یا اگر لازم شد به‌صورت علنی و صریح تخلفاتشان اعلام شود. یعنی ما باید کسی که در حق مردم کم‌کاری می‌کند و با اهمال خود غباری روی حاکمیت و جمهوریت منتشر می‌کند را معرفی کنیم، چراکه مماشات در برخورد با این افراد نارضایتی‌تراشی کرده و خطرشان از کسی که بمب‌گذاری می‌کند و جان مردم را می‌گیرد، کمتر نیست!

از ترس تنش، تن به چالش داد‌ه‌ایم

بابایی در خاتمه سخنان خود با اظهار اینکه تا کی می‌خواهیم در لفافه به افراد تذکر دهیم که هیچ سودی نداشته باشد، تصریح کرد: مسئولان بالادستی از ترس تنش تن به چالش داد‌ه‌اند؛ چالش بزرگ بی‌اعتمادی به دستگاه‌های خبری، رسانه‌ای و حتی نظارتی و از بین رفتن سرمایه اجتماعی، به این دلیل ایجاد می‌شود که مبادا ما با کسی تنش داشته باشیم! کاش آن تنش را به جان می‌خریدیم تا دشمن به آن دامن نمی‌زد و گرفتار کاهش سرمایه اجتماعی و بی‌اعتمادی مردم به حاکمیت نمی‌شدیم.

در خاتمه باید گفت؛ آنچه بیش از هر چیزی در استان به چشم می‌خورد عملکرد دستورالعملی و ابلاغی مدیران استان است! به این معنا که بیشتر مدیران دستگاه‌های اجرایی در صدد انجام برنامه‌های محول‌شده از سوی مرکز و در یک چارچوب مشخص برای استان هستند و کمتر مدیری توان ریسک کردن و انداختن طرحی نو در استان آن هم با توجه به اقتضائات و نیازهای موجود دارد! با توجه به تأکیدات مکرر استاندار محترم باید منتظر ماند و دید چه کسانی بر صندلی ریاست دستگاه‌ها تکیه می‌زنند، عملکردشان چگونه خواهد بود و البته در این بخش چطور ارزیابی و رصد خواهند شد؟

یک نکته دیگر درخصوص مدیران این است که مدیران دستگاه‌ها در جلسات، مصوبه‌ای را امضا می‌کنند که از اجرای آن عاجز هستند؛ به این صورت که مدیر دستگاه تعهد می‌دهد، اما کارشناس او در مراحل اداری با توجه به چارچوبی که برایش مشخص شده کار را مغایر با قانون دانسته و همان‌جا متوقف می‌کند. این مسئله مهم نه فقط به از بین رفتن سرمایه اجتماعی در بلندمدت می‌انجامد و هزینه مادی و معنوی زیادی برای مردم و البته امکانات تحمیل می‌کند، بلکه مدیران را نیز در حاشیه امن قرار می‌دهد که نه‌تنها توان دفاع یا مخالفت با نظری که مطرح می‌شود را ندارند بلکه رویه‌ای ایجاد کرده و خواهند کرد که مدیر یک حرفی بزند و کارشناس او به وقت انجام کار، یک حرف دیگر. جالب اینکه هیچ برخوردی هم با این قصور مدیران صورت نگرفته و ای بسا به تذکرات در لفافه ختم شود!

مسئله مهم دیگر مدیران سفارشی‌اند؛ همان‌ها که سال‌های سال است بر صندلی مدیریت تکیه زده‌اند اما دریغ از تحول و پیشرفت! آن‌ها فقط از یک صندلی به صندلی دیگر جابه‌جا می‌شوند و همیشه در منصب مدیریتی هستند. باید دید استاندار محترم توان و جسارت عبور از آن‌ها را دارد؟

امید است آقای ملانوری، همان‌گونه که تاکنون با حرف‌هایش دل‌های بسیاری از مردم، جوانان و نخبگان را گرم تحول و نگاه نو در استان کرده و تجربه و سابقه وی نیز گواه صدق ادعایش است، در صحنه عمل در استان همدان نیز بتواند با سربلندی افرادی کارآمد، دلسوز و متخصص به‌کار بگیرد تا شاهد رشد و پیشرفت استان و رسیدن آن به جایگاه واقعی خود در کشور باشیم. بدون تردید یک شخص و مجموعه نمی‌تواند کاری پیش ببرد مگر اینکه بازوان توانمندی در اجرا داشته باشد.