همین هفته پیش بود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در این باره گفت: روابط تجاری و اقتصادی ما با ایران پایدار و قابل اعتماد است و قطعاً در سال جاری، شاهد افزایش حجم مبادلات تجاری میان دو کشور خواهیم بود.
رئیس‌جمهور روسیه با اشاره به همکاری‌ها با ایران در حوزه حمل‌و‌نقل نیز گفت: کریدور شمال- جنوب در حال حاضر در حال بهره‌برداری است و حجم حمل و نقل از طریق این کریدور به طور مداوم در حال افزایش است.
وی اظهار کرد: امیدواریم توافقنامه مشارکت راهبردی جامع بین روسیه و ایران در سفر آتی رئیس‌جمهور ایران به روسیه امضا شود.کشورمان 20 توافقنامه تجارت ترجیحی و آزاد با کشور‌های مختلف دارد که یکی از آن‌ها، امضای توافقنامه تجارت آزاد چندجانبه کشورمان با اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا است، به طوری که به‌زودی 87 درصد از کد تعرفه‌های تجاری ایران و اوراسیا صفر می‌شود. این امر بدون شک می‌تواند میزان تجارت ایران و روسیه را با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو کند، خصوصاً آنکه هر دو کشور معتقدند این مهم با ظرفیت تجارت 10 میلیارد دلاری دورازذهن نیست. البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که دو کشور به نوعی تحت شدیدترین تحریم‌های پولی و بانکی توسط آمریکا و اتحادیه اروپا هستند. از این رو به‌نظر می‌رسد همکاری‌های دو کشور در قالب پیمان شانگهای، بریکس و اوراسیا، می‌تواند روزنه‌ای برای حذف کامل دلار از مبادلات تجاری دو کشور بوده وپشت پا به این تحریم‌های ظالمانه باشد.
*رشد تجارت با روس‌ها
در سال 1399 میزان تجارت ایران و روسیه سه میلیون و 976 هزارتن به ارزش یک میلیارد و 531 میلیون دلار بود. این در حالی است که در سال1402 میزان تجارت ایران و روسیه به پنج میلیون و 535 هزار تن به ارزش دو میلیارد و 637 میلیون دلار رسید.
از این رو می‌توان گفت در مجموع نیز تجارت خارجی ایران با روسیه به لحاظ وزنی در بازه زمانی مذکور با افزایشی 28 درصدی و به لحاظ ارزشی، رشد 42 درصدی را تجربه کرده است.ضمن آن که در سال گذشته تراز تجاری مابین دو کشور حدوداً 745 میلیون دلار منفی برای ایران بوده، این در حالی است که این میزان در سال 1399 حدود 529 میلیون دلار به ضرر ایران بوده است، بنابراین تراز تجاری نیز رشدی 216 میلیون دلاری به نفع روسیه داشته است.
میزان تجارت ایران با روسیه در سال‌های 1400 و 1401 به ترتیب به چهار میلیون و 920 هزار تن به ارزش دو میلیارد و 238 میلیون دلار و چهار میلیون و 44 هزار تن به ارزش دو میلیارد و 320 میلیون دلار رسید. این امر نشان‌دهنده آن است که تجارت ایران و روسیه در سال گذشته نسبت به سال1400 به لحاظ وزنی، رشد 13 درصدی و به لحاظ ارزشی، رشد 18درصدی را تجربه کرده و نسبت به سال1401 نیز به لحاظ وزنی، 37 درصد و به لحاظ ارزشی، رشد 14 درصدی را تجربه کرده است.
*صادرات کالاهای ایرانی به روسیه
در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به روسیه، یک میلیون و 43 هزار تن به ارزش 501 میلیون دلار بود، این در حالی است که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به روسیه به دو میلیون و 182هزارتن به ارزش 946 میلیون دلار رسید.
از این رو می‌توان گفت سال گذشته نسبت به سال 1399، صادرات تهران به مسکو افزایش 52 درصدی به لحاظ وزنی و رشد 47 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
*واردات از روسیه
در سال 1399 میزان واردات ایران از روسیه دو میلیون و 933 هزار تن به ارزش یک میلیارد و 30 میلیون دلار بود، این در حالی است که در سال 1402 میزان واردات از این کشور به سه میلیون و 353 هزار تن به ارزش یک میلیارد و 691 میلیون دلار رسید. به همین دلیل می‌توان گفت واردات تهران از مسکو نیز در این بازه زمانی با رشد 12 درصدی به لحاظ وزنی و 39 درصدی به لحاظ ارزشی روبه‌رو بوده است.
*افزایش 48 درصدی تعامل اقتصادی ایران و روسیه
طبق گزارش‌های منتشرشده در سه ماهه ابتدایی سال 2024، میزان تعاملات اقتصادی بین ایران و روسیه 48 درصد افزایش داشته است.
در این‌باره دبیر اتاق تعاون استان تهران با اشاره به این‌که بیشترین میزان صادرات کالا به روسیه متعلق به بخش کشاورزی است، توضیح داد: طبق گزارش‌های منتشرشده در سه ماهه ابتدایی سال 2024، میزان تعاملات اقتصادی بین ایران و روسیه 48 درصد افزایش داشته است.
وحید حسن‌زاده، افزود: مهم‌ترین شرکای تجاری روسیه شامل اتحادیه اروپا، چین، بلاروس، ترکیه، کره‌جنوبی و هند هستند که 70 درصد حجم تبادلات کشور روسیه با این مجموعه است و تنها 29 تا 30 درصد باقیمانده آن با سایر کشورهاست؛ یعنی حدود پنج شش کشور دنیا 70 درصد تبادلات تجاری روسیه را تشکیل می‌دهند و ایران و سایر کشورهای دنیا 29 درصد.
به گفته وی، ظرفیت‌های استفاده‌نشده و فعال‌نشده فراوانی بین دو کشور هنوز موجود است؛ این ظرفیت موجود حتی اگر درصد پایین آن را بتوانیم فعال کنیم، گام بزرگی در توسعه اقتصادی هر دو کشور برداشته‌ایم.
*مهم‌ترین موانع تجارت با روسیه
سفیر ایران در روسیه می‌گوید: مشکلاتی در گسترش روابط تجاری تهران و مسکو وجود دارد و مهم‌ترین آن، عدم آشنایی کافی تجار ایرانی با بازار روسیه است.
کاظم جلالی با اشاره به موانع گمرکی به‌عنوان یکی از سدهای مهم در مسیر همکاری‌های اقتصادی، گفت: مشکلات ترانزیتی نیز یکی دیگر از موانع موجود در گسترش تجارت بین دو کشور است که با اجرای کریدور شمال-جنوب در تلاش برای رفع آن هستیم.وی تأکید کرد: در حوزه لجستیک نیز باید گام‌های مؤثری برداریم. با این حال، موانعی که در حوزه پولی و بانکی بین ایران و روسیه وجود داشت، در حال رفع است.
وی افزود: اتصال شبکه‌های بانکی میر روسیه و شتاب ایران، می‌تواند بخشی از مشکلات بانکی و پولی را کاهش دهد که این اقدام بزرگ در زمینه گردشگری بسیار حائز اهمیت است.سفیر ایران در روسیه همچنین اشاره کرد: بانک‌های دولتی و خصوصی ایران در روابط تجاری با روسیه فعال هستند و با رفع موانع بانکی، این امکان وجود دارد که تراز تجاری دو کشور بهبود یابد.
*در مسیر تجارت 10 میلیارد دلاری
رئیس اتاق بازرگانی ایران وروسیه به جام‌جم گفت: برنامه‌ریزی دو کشور، برای تجارت10 میلیارد دلاری است که اکنون در این مسیر قرارداریم و تاحدی پیش‌ رفته‌ایم.
هادی تیزهوش‌تابان، با بیان این‌که برای توسعه تجارت ایران و روسیه، کریدور شمال- جنوب می‌تواند نقش مؤثری ایفا کند، تصریح کرد: ایران و روسیه، عضو بریکس و اتحادیه اوراسیا هستند و ظرفیت‌های زیادی برای توسعه دارند. همین موضوع می‌تواند اقتصاد دو کشور را به سمت پویایی ببرد.
وی با بیان اینکه توسعه تجارت با کشورهای مختلف نیازمند حذف قوانین زائد است، افزود: به نظر می‌رسد در قوانین تجارت باید بازنگری شود، به این دلیل که چند دستگاه برای این موضوع تصمیم می‌گیرند و باید یک صدای واحد داشته باشند.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه توضیح داد: عمده صادرات کالاهای ایرانی به روسیه، شامل محصولات کشاورزی خصوصا صیفی‌جات، میوه‌جات، خشکبار، لبنیات و محصولات شیلاتی است و در مقابل ایران از روسیه مواد اولیه و چوب وارد می‌کند.
* زینب صفری