سپهرغرب، گروه - شهره کرمی :

گردشگری روستایی یکی از زیرمجموعه‌های این صنعت بزرگ است که در آن افراد می‌توانند از محیط شلوغ شهری به محیط آرام و خوش‌آب‌وهوا رفته و در کنار گذران اوقات، با فرهنگ آن منطقه آشنا شده و از محصولات و صنایع دستی آنجا نیز بهره‌مند شوند.

با گسترش گردشگری روستایی و روی آوردن گردشگران به آن، در بسیاری از مناطق کشور خانه‌های بوم‌گردی برای حضور بیشتر گردشگران در روستاها ایجاد شدند که علاوه‌بر معرفی و عرضه غذاهای محلی هر روستا، باعث رونق اقتصادی مردم بومی نیز ‌بشود.

با گسترش چنین موضوعی و رونق گردشگری در روستاها، از مهاجرت آن‌ها به شهر جلوگیری شده و محصولات روستاها بدون واسطه به دست افراد می‌رسد. البته باید به این مهم توجه داشت که موضوع گردشگری همچون جورچین است و باید همه موارد آن به‌طور پیوسته و در راستای هم کنار یکدیگر آورده شود.

یکی از عواملی که باعث حضور گردشگران در روستاها و آشنایی با ظرفیت آن‌ها می‌شود، برگزاری رویدادهای مختلف با محوریت آداب و رسوم خاص، معرفی غذاها و خوراک مناطق، معرفی محصولات، سوغات و دیگر موضوعات است و درصورتی که این برنامه‌ها به‌درستی برنامه‌ریزی شده و در کنار آن‌ها تبلیغات خوبی انجام شود، می‌توان موفق عمل کرد و شاهد توسعه در گردشگرپذیری روستاها بود.

حفظ بافت قدیمی و جلوگیری از تغییر آن در سطح روستاها، دیگر موضوعی است که باید به آن توجه داشت؛ چراکه گردشگران به‌منظور بهره‌مندی از بافت قدیمی و بکر به این مناطق سفر می‌کنند، اما متأسفانه امروزه به این مهم توجه نمی‌شود و برخی روستاها بعد از تبدیل شدن به مقصد گردشگری، دیگر آن معماری و فضای سابق را حفظ نکرده و خانه‌های تازه‌ساز جایگزین بافت قدیمی می‌شوند.

زیرساخت‌هایی همچون پارکینگ، سوپرمارکت، مرکز ارائه صنایع دستی و اقامتگاه ازجمله ارکان و حداقل‌ها برای حضور و ماندگاری گردشگران هستند؛ چراکه اگر در این خصوص مطلوب عمل نشود، برای آن مقصد گردشگری تبلیغات عکس به دنبال خواهد داشت و افرادی که تجربه حضور در آن روستا را داشته‌اند، چنین سفری را به دیگران توصیه نخواهند کرد و البته که امروزه با وجود فضای مجازی، افراد تجربیات سفر خود را به‌صورت لحظه‌به‌لحظه و با افراد بیشتری، به اشتراک می‌گذارند.

برای توسعه گردشگری نیاز است تا یک برنامه‌ریزی کلی با درنظر گرفتن همه ارکان و جزئیات مد نظر باشد که بتوان برای گردشگران به‌خوبی برنامه‌ریزی کرد و هر مسافر بعد از ورود به استان، بتواند براساس سلیقه خود منطقه‌ای را جهت اقامت و گذران اوقاتش انتخاب کنند. میزان ماندگاری و حضور افراد در هر شهر بستگی به برنامه‌هایی است که از سوی متولیان آن شهر درنظر گرفته شده است.

برخی مناطق کشور درخصوص گردشگری روستایی موفق عمل کرده‌اند و این مهم به‌گونه‌ای است که در فروردین‌ماه سال 1401 معاون گردشگری استان کرمانشاه از پُر شدن ظرفیت مراکز اقامتی این استان برای اسکان مسافران نوروزی خبر می‌دهد و ما در شمال و جنوب کشور نیز شاهد رونق و توسعه این حوزه هستیم.

همدان یکی از شهرهایی است که قدمت تاریخی آن در سراسر جهان مطرح است و در انواع حوزه‌های گردشگری حرفی برای گفتن دارد؛ همدان یکی از مقاصد گردشگری برای سفر در هر فصل محسوب می‌شود و می‌توان با برنامه‌ریزی و تبلیغات گسترده، از ظرفیت روستاها نیز در گردشگری بهره برد.

با توجه به این موضوع برای اطلاع از وضعیت گردشگری روستایی استان با دهیاران روستاهای اِبرو از توابع شهرستان همدان و فارسبان از توابع شهرستان نهاوند گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

دهیار روستای فارسبان با بیان اینکه سراب روستا یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های گردشگری ما است، گفت: ما هرساله شاهد حضور گردشگرانی از سراسر کشور در این منطقه هستیم و سراب ما مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.

مرتضی احمدی‌مقدم با ابراز گلایه از نداشتن زیرساخت مناسب در روستا، اظهار کرد: ما در روستا زیرساخت قابل توجهی نداریم و حتی درخصوص سرویس بهداشتی نیز دچار مشکل هستیم و میراث فرهنگی در این روستا تنها اقدام به ساخت سکو برای حضور گردشگران کرده است.

وی در ادامه ابراز کرد: ما نمی‌توانیم با توجه به این مشکلات برای حضور گردشگران تبلیغ کنیم، چراکه حضور مسافر نیازمند وجود حداقل زیرساخت‌هایی است.

احمدی‌مقدم در ادامه با عنوان اینکه ما در روستا خانه بوم‌گردی نداریم، خاطرنشان کرد: چندین خانه در روستا توسط اهالی به مسافران اجاره داده می‌شود.

وی در ادامه به صنایع دستی روستا پرداخت و افزود: قالی‌بافی و صنایع چرمی ازجمله صنایع دستی روستای ما است و انواع محصولات چرمی توسط اهالی تولید و عرضه می‌شود.

دهیار روستای فارسبان با اشاره به اینکه محصولات کشاورزی ما بیشتر گندم، جو و کلزا است، اظهار کرد: موسیر و ارزن دیگر محصولاتی هستند که در این روستا کشت می‌شوند.

وی با اشاره به مراسم شکرگزاری روستاییان در اوایل بهار و بعد از برداشت محصولات، عنوان کرد: این مراسم در سراب فارسبان و با پخت غذاهای محلی همچون آش ترخینه همراه است؛آشی که با ورکواز و سایر گیاهانی که مختص خود روستا است، تهیه می‌شود.

احمدی‌مقدم با بیان اینکه اگر منابع طبیعی بتواند تنها این سراب را نگهداری کند کافی است، گفت: به تفاهم نرسیدن میراث فرهنگی و منابع طبیعی با یکدیگر باعث شده به نتیجه مطلوبی در ایجاد زیرساخت‌های گردشگری نرسند؛ چراکه منابع طبیعی برای این حوزه بودجه‌ای ندارد و بودجه میراث فرهنگی در سال گذشته صرف ساخت سکو در سراب فارسبان شد.

وی با اشاره به اینکه ما عنوان کرده بودیم که در این فضا سرویس بهداشتی نداریم اما به این موضوع توجهی نشد، افزود: درحالی که اگر به این مهم توجه شود، می‌توان در جذب گردشگر موفق‌تر عمل کرد.

دهیار فارسبان خاطرنشان کرد: درحال حاضر نیز شاهد گردشگرانی از شهر شیراز هستیم و روستای ما در فصل زمستان هم برای جذب گردشگر پویا است.

وی با تأکید بر اینکه درصورت تخصیص اعتبارات و اهدای تسهیلات برای ساخت خانه بوم‌گردی و توجه بیشتر به این فضا موفق‌تر خواهیم بود، اظهار کرد: متأسفانه وضعیت گردشگری روستای فارسبان رها شده است، درحالی که ما همواره در روستا جشنواره‌های مختلف برگزار می‌کنیم و یک درخت گردوی با قدمت حدود 700 تا 800 ساله داریم که سایه‌ یک جریبی دارد. بخشی از فضای روستای ما سنگ‌فرش و بافت قدیمی آن دچار تغییر شده است.

دهیار روستای ابرو با بیان اینکه روستای ما در مسیر گردشگری و در هفت کیلومتری جنوب غربی همدان قرار گرفته است، گفت: قدمت این روستا با توجه به شجره‌نامه امامزاده اسماعیل (ع)، به بیش از 800 سال می‌رسد.

محمدعلی بختیاری با اشاره به اینکه نام روستا برگرفته از چشمه‌های زیادی است که در آن وجود داشته و آب‌رو بوده که امروزه اِبرو خوانده می‌شود، اظهار کرد: در این روستا یک‌هزار و 100 خانوار با چهار هزار و 300 نفر جمعیت زندگی ‌می‌کنند.

وی با عنوان اینکه روستا در دامنه‌های سرسبز و زیبایی قرار گرفته است، افزود: در سال 1363 بنیاد مسکن با اجرای طرح هادی بافت سنگی روستا را دچار آسیب کرد، درحالی که اگر این کار با مطالعه انجام می‌شد، امروز بزرگ‌ترین روستای سنگی بخش مرکزی همدان بود، اما تنها 40 درصد بافت قدیمی باقی مانده است.

بختیاری یادآور شد: طراحی خانه‌های قدیمی روستا به‌گونه‌ای است که 13 خانه در کنار یک حیاط مدور قرار داشتند و با عنوان سیزده‌خانه از آن‌ها یاد می‌شد.

بختیاری در ادامه گفت: از دیگر ویژگی این روستا راه دسترسی عالی آن است که در کنار طبیعت بکر و وجود بیش از 170 نوع گیاه دارویی قابل توجه است.

دهیار روستای ابرو در ادامه با اشاره به اینکه فرش ازجمله صنایع دستی این روستا است، تصریح کرد: هم‌اکنون نیز بافنده‌هایی در روستا به فرش‌بافی مشغول‌ هستند و ما دارای نقشه مخصوص فرش در روستای خود هستیم.

وی محصولات کشاورزی روستا را گردو، سیب و آلبالو برشمرد و گفت: مهم‌ترین محصول کشاورزی این روستا گردو است.

بختیاری با اشاره به اینکه با از بین رفتن بافت قدیمی روستا بسیاری از آداب و سنت‌های قدیمی نیز کم‌رنگ شده‌اند، اظهار کرد: ازجمله غذاهای قدیمی این روستا آش رشته و آش ترخینه است.

دهیار روستای ابرو با بیان اینکه ما در روستا خانه بوم‌گردی نداریم و در مسیر هدف گردشگری قرار داریم، گفت: ما می‌توانیم با توجه به دارا بودن طبیعت بکر و دست‌نخورده و آبشارهای زیبای موجود در روستا، در حوزه طبیعت‌گردی موفق ظاهر شویم.

بختیاری در پایان درخصوص زیرساخت‌های روستا افزود: ما فضایی که دارای مجوز برای فعالیت در حوزه گردشکری باشد را در روستا نداریم.

برای پویایی و رشد گردشگری در هریک از حوزه‌های آن، نیازمند وجود زیرساخت مناسب و حداقلی هستیم تا گردشگران خاطره خوبی داشته باشند، توجه به گردشگری روستایی و رونق آن، نیازمند برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت از سوی مسئولان است تا با معرفی ظرفیت‌ها و مناطق بکر روستایی، بتوان سهمی در این صنعت بدون دود داشت.

حال آنکه می‌توان از ظرفیت خانه‌های بوم‌گردی‌ها با بافت سنتی، غذا و لباس‌‎های محلی منحصربه‌فرد به‌عنوان برگ برنده موفق گردشگری بهره برد و چنین ظرفیت‌هایی را با توجه به انتخاب همدان به‌عنوان پایتخت گردشگری مجمع شهرداران آسیایی، در آسیا و سپس جهان، معرفی کرد.

کلام آخر آنکه به نظر می‌رسد قرار گرفتن نام چنین روستاهایی به‌عنوان هدف گردشگری تنها در حد سخن و شعار است و ارائه خدمات در چنین مقاصدی در حد ابتدایی‌ترین‌ امکانات هم نیست؛ امید است بتوان از ظرفیت‌هایی که برای معرفی حوزه گردشگری در اختیار استان قرار می‌گیرد، در جهت بهبود و ارتقای آن کمک گرفت.