سپهرغرب، گروه کاردانش - طاهره ترابی‌مهوش: دستیار مدیرکل توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از اصلاح قوانین عرصه کسب‌وکار، توجه به بازارهای خارجی، تخصیص اعتبار خاص به انجام و توسعه جهش تولید، به‌عنوان پایه‌های تحقق شعار سال یاد کرد.

اقتصاد دنیای امروز با گذشته به‌طور اساسی تفاوت دارد. شاخص‌های مشهود که دیروز در جایگاه یک بنگاه اقتصادی نقش تعیین‌کننده داشت، جای خود را به نوآوری، ابداع، خلق محصولات جدید و دارایی‌های نرم‌افزاری داده است. اگر دیروز ثروتمندترین افراد دنیا آن‌هایی بودند که منابع مالی بیشتری در اختیار داشتند، امروز فردی دانش‌مدار و کارآفرین است؛ بنابراین توسعه اقتصادی دنیای امروز بر پایه نوآوری، خلاقیت و استفاده از دانش استوار بوده، این اقتصاد را اقتصاد مبتنی بر دانش یا اقتصاد دانش‌محور می‌گویند.

تولید علم و دانش، بهره‌گیری از دانش و گسترش آن در سطح جامعه در تمام زمینه‌های اجتماعی توانمندی و قدرت ایجاد می‌کند. کشورهایی که بخش قابل ملاحظه‌ای از تولید علم و دانش را به خود اختصاص داده‌اند، ازنظر صنعتی توسعه یافته و از توان اقتصادی و سیاسی بالایی برخوردارند؛ بدیهی است تولید علم و دانش جز از راه تحقیق، حاصل نمی‌شود.

به‌طوری ‌که با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت رابطه سرمایه‌گذاری در امر تحقیقات و تولید علم و رابطه تولید علم با توان اقتصادی و سیاسی کشور‌ها و میزان رشد و جهش تولید در آن، یک رابطه مستقیم است. به‌کارگیری دانش و مدیریت در هر جامعه زیربنای نوآوری و خلاقیت‌ها بوده، بنابراین لازمه رشد اقتصادی در دنیای امروز توسعه مراکز تولید دانش، فناوری و مهارت‌های فنی است که مهم‌ترین آن‌ها دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی هستند.

بنابراین دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به‌عنوان رکن اساسی در توسعه همه‌جانبه کشور باید از هر نظر مورد حمایت قرار گیرند و محققان و اساتید باید از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده تا با آسایش خیال قادر باشند نیروهای جوان و طالب علم کشور را اهل فکر و نظر، نوآور و خلاق پرورش دهند. در دنیای امروز بزرگ‌ترین سرمایه‌های یک بنگاه اقتصادی نیروهای اهل فکر، یادگیرنده و خلاق آن‌ها هستند و این نیروها کسی جز کارآفرینان نیستند.

بر این اساس اگر بپذیریم که در قرن حاضر اقتصاد جهان و سرعت رشد اقتصادی بر پایه نوآوری استوار است، باید بستر لازم را برای رشد کسانی که ایده را به محصول، علم و دانش را به صنعت تبدیل می‌کنند، فراهم کنیم. اینجاست که نقش کارآفرین و نیاز به کارآفرین در جامعه مشخص می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت: کارآفرین ارتباط‌دهنده دانش و علوم با صنعت و بازار است.

با نگاهی به شاخص‌های اخلاقی کارآفرینان می‌توان گفت کارآفرین نوآور و خلاق، مخاطره‌پذیر و مسئولیت‌پذیر بوده؛ او هدف‌گرا، واقع‌گرا و رشدگرا است. کارآفرین دارای عزم و اراده، اعتمادبه‌نفس و استقلال‌طلب بوده، قدرت تخیل، دوراندیشی، خودجوشی، بصیرت، تفکر مثبت و توانمندی در ایجاد ارتباط، از دیگر ویژگی‌های کارآفرینان است. کارآفرین به چالش‌ها پاسخ مثبت می‌دهد، با مشکلات و موانع برخوردی مثبت دارد و از دانش به‌خوبی بهره می‌گیرد. او تلاش می‌کند تا دانش تولیدشده در مراکز تحقیقاتی را به دانش تولید محصول تبدیل کند و محصولی قابل رقابت به بازار ارائه دهد.

در اقتصاد مبتنی بر دانش، نوآوران و صاحبان فکر سرمایه‌های اصلی شرکت‌های تولیدی و کارآفرین هستند. به‌گونه‌ای که طبق مستندات موجود امروزه 70 تا 75 درصد سود در شرکت‌های نرم‌افزاری و دارویی از طریق سرمایه‌های عقلانی کارکنان حاصل می‌شود. بسیاری از کارآفرینان فعالیت خود را در قالب ایجاد شرکت‌های کوچک و متوسط شروع می‌کنند، این شرکت‌ها سهم بسزایی در توسعه صنایع پیشرفته و ایجاد اشتغال داشته و با توجه به آن‌ها می‌توان جهش تولید را شاهد بود. بر این اساس است که بسیاری از دولت‌ها متقاعد شده‌اند باید بستر رشد را برای واحدهای کوچک و متوسط در قالب مراکز رشد، پارک‌های صنعتی و فناوری فراهم کنند و آن‌ها را تا مدت‌زمانی که بتوانند به‌صورت یک شرکت مستقل وارد بازار شوند، حمایت کنند. بر این اساس و با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم در پی نام‌گذاری سال به‌عنوان «جهش تولید»، درخصوص الزامات کارآفرینی در عرصه بهره‌گیری از شرکت‌های دانش‌بنیان گفت‌وگویی را با علیرضا شکلی، دستیار مدیرکل توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

دستیار مدیرکل توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه درواقعیت اقتصاد کشور اقتصادی بوده که طبق آمار طی 10 سال گذشته شاهد رشدی نبوده، گفت: بنابراین اینکه شعار سال با عنوان جهش تولید انتخاب شده، شاید با واقعیت پیش رو فاصله بسیاری داشته باشد.

علیرضا شکری افزود: با این وجود حرکت در این مسیر نیاز جامعه امروز ماست.

وی با اشاره به اینکه در کشور ما با بحث تولید ناخالص داخلی مواجهیم که مجموعه کالاها و ارزش‌افزوده تولیدشده توسط بنگاه‌ها و تولیدکننده را شامل می‌شود، ابراز کرد: حال آنکه در برخی از بخش‌های تولید دارای نیازهای مشخصی هستیم و جهت رسیدن به شرایط مطلوب در آن‌ها، نیاز ما به یک حالت ایستا تبدیل می‌شود که برای مثال در این بخش می‌توان به تولید سیمان اشاره کرد؛ زیرا در این محصول میزان نیاز، تولید و صادرات مشخص است.

شکری ادامه داد: اما در بخش‌هایی ما دست به تخریب خلاق می‌زنیم تا محصول و یا خدمت جدیدی را تولید کنیم که برای تحقق این موضوع نیازها و زیرساخت‌هایی لازم است.

وی با تأکید بر اینکه ما از این راه‌آورد به دنبال ارائه خدمت مطلوب هستیم، اذعان کرد: به‌عنوان مثال در این بخش می‌توان به تولید تلفن همراه اشاره کرد که پس از تولید تلفن ثابت از آنجایی که امکان جابه‌جایی آن وجود نداشت، فعالان این عرصه در جهت مطلوبیت‌بخشی از طریق نوآوری در ترکیب داشته‌ها (دوربین، تلفن ثابت و امواج رادیویی) و زیرساخت‌ها ورود کردند.

دستیار مدیرکل توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه خلاقیت در ارائه خدمات و کالاهای نوین زیرساخت‌های نوآورانه دیگری را در پی دارد تا نیازهایی بیشتری را از بشر مرتفع کند، گفت: بنابراین زمانی که فرد یا بنگاهی وارد کار و فعالیت خلاقانه شود، ایجادکننده فضایی جدید است که به دنبال آن صنایع نوینی را نیز وارد عرصه تولید می‌کند که در ورای آن، فضای اشتغال‌زایی و جهش تولید محقق می‌شود.

شکری با تأکید بر اینکه رشد اقتصادی در کشور همواره با ورود به حیطه جدید خلاقانه همراه بوده است، عنوان کرد: در این زمینه می‌بایست کمک‌هایی از سوی دولت به‌عنوان مشوق درنظر گرفته شود تا در عرصه تولید شاهد جهش باشیم.

وی با بیان اینکه تحقق شعار سال به شرط فراهم بودن الزامات خاص امکان‌پذیر است، افزود: الزامات کارآفرینی را می‌توان در سه بخش جداگانه بررسی کرد.

دستیار مدیرکل توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه گاهی کارآفرینی در سطح فعالیت فردی و گاهی نیز در سطح فعالیت بنگاهی و گاهی هم در محیط کسب‌وکار معنا پیدا می‌کند، اذعان کرد: اگر بتوانیم این سه زیرساخت را باهم هماهنگ کنیم، سرعت پیشرفت در تولید بالاتر می‌رود.

شکری با بیان اینکه متأسفانه محیط کسب‌وکار کشور در شرایط مطلوب نیست، تأکید کرد: به‌طوری‌ که طبق آمار رتبه کشور در عرصه سهولت کسب‌وکار در بین 180 کشور، 128 است.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه وجود قوانین و مقررات بسیار زیاد (60 هزار قانون) در عرصه کسب‌وکار دست و پای فعالیت‌های نوآورانه در عرصه تولید را از سوی شرکت‌ها بسته است، ابراز کرد: البته اخیراً شاهد تغییر در روند قانون‌گذاری هستیم، به‌طوری ‌که با تصویب قانون جدید، قوانین قبلی ملغی می‌شوند.

شکری با بیان اینکه از طرفی هم قوانین مذکور طبق نیاز بنگاه‌ها تعریف نشده بلکه همه بنگاه‌های کوچک، متوسط و بزرگ به یک دید مد نظر قرار می‌گیرند، گفت: حال آنکه اغلب قوانین طبق نیاز کسب‌وکارهای بزرگ تدوین شده و آمارهای خرد و متوسط نیز تسری پیدا می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه می‌بایست قوانین به‌صورت سلکتیو تدوین و تصویب شود، خاطرنشان کرد: در اکوسیستم کارآفرینی ابتدا می‌بایست شرکتی تأسیس و پس از آن شرایطی فراهم شود که این شرکت بتواند فرآیند توسعه را روزبه‌روز بیشتر درک کند.

شکری با بیان اینکه متأسفانه در کشور ما اغلب شرکت‌های خُرد فرآیند توسعه را در جهت بزرگ‌تر شدن طی نمی‌کنند بلکه شرکت‌ها یا بزرگ تشکیل شده و یا همچنان خُرد می‌مانند، گفت: بازهم تأکید می‌کنم سلکتیو بودن قوانین با توجه به نوع فعالیت‌ها می‌تواند در عرصه تولید و توسعه مؤثر واقع شود، به‌عنوان مثال قوانین مترتب بر شرکت‌های دانش‌بنیان می‌بایست با قوانین شرکت‌های عادی تفاوت داشته باشد، چراکه این شرکت‌ها به‌نوعی در ارتباط با دولت قرار دارند و امکان ورود آن‌ها به عرصه بازاریابی دشوارتر است.

این مقام مسئول با بیان اینکه در عرصه کارآفرینی بنگاه‌ها و کسب‌وکارها برخی ملزومات همچون منابع مالی یک اصل است، اذعان کرد: متأسفانه تنها بانک‌ها دستگاه متولی تأمین‌کننده منابع مالی هستند، این درحالی است که شرکت‌های دانش‌بنیان برخلاف شرکت‌های بزرگ عادی، از عهده تأمین برای دریافت تسهیلات بانکی برنمی‌آیند.

وی با اشاره به اینکه خوشبختانه ظرفیت شرکت‌ها به‌لحاظ نیروهای کارآزموده مناسب بوده، تأکید کرد: این مهم نشأت‌گرفته از وجود دانشجویان فنی مهندسی و دانشگاه‌های سطح بالا طی سال‌های اخیر است.

دستیار مدیرکل توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه در عرصه فعالیت نوآورانه و کارآفرینی مسئله فرهنگ از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، خاطرنشان کرد: اینکه فرهنگ به‌گونه‌ای باشد که فرد به‌جای پشت میز نشینی به دنبال فعالیت خلاقانه و درعین‌حال خطر‌پذیری باشد، ازجمله نیازهایی است که می‌بایست برای رسیدن به جهش تولید مورد توجه قرار گیرد.

شکری با بیان اینکه توجه به مسئله بازار در تولید نقطه عطف ماجرای جهش در این عرصه است، تشریح کرد: نمی‌توان به صرف تعریف بازار فروش و کسب درآمد، نسبت به تولید اقدام کرد.

این کارشناس عرصه کارآفرینی با بیان اینکه مسئله بازار بحثی چندوجهی بوده، خاطرنشان کرد: بازارسازی در خارج از مرزها یک ضرورت در عرصه جهش تولید است.

وی ادامه داد: در این زمینه وزارت خارجه، وزارت اقتصاد و اتاق بازرگانی می‌بایست به چانه‌زن اقتصادی شرکت‌ها در کشورهای خارجی بدل شوند؛ البته در این وادی توجه به شرکت‌های خُرد و متوسط از اولویت بیشتری برخوردار است، چراکه شرکت‌های خارجی خود توان مالی برای بازاریابی را تاحدودی دارند.

این مقام مسئول با بیان اینکه توجه به توسعه صادرات یقیناً ظرفیت تولید را به حداکثر می‌رساند، گفت: توسعه تجارت و صادرات از طریق رایزنان اقتصادی و سیاسی به‌عنوان کارگزاران فروش محصولات شرکت‌ها در این زمینه نتیجه‌ای جز جهش تولید را در پی نخواهد داشت که درواقع این‌روزها از آن در عرصه اقتصادی به‌عنوان آرمان یاد می‌شود.

دستیار مدیرکل توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تأکید بر اینکه یکی دیگر از الزامات عرصه تولید توجه ویژه به تخصیص اعتبار تحقیق و توسعه است، افزود: طبق آمار سرانه تخصیص اعتبار این بخش سه‌دهم درصد است، این درحالی بوده که طبق برنامه ششم توسعه این عدد سه درصد درنظر گرفته شده است.