ظهر روز گذشته میزگرد «تبیین بسیج تراز انقلاب و اقتضائات زمان» در دفتر روزنامه سپهرغرب با حضور محمدرضا عراقچیان عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینا و استاد رشته معمای و شهرسازی، علی طاهری استاد دانشگاه آزاد همدان و رئیس سابق سازمان بسیج اساتید استان همدان و ظروفی عضو بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور همدان برگزار شد.

نتیجه بخش نخست این میزگرد در تبیین جایگاه بسیج و نقش‌آفرینی آن در جامعه را در گفت‌وگو با عراقچیان و طاهری خواهید خواند:

   شکل‌گیری اقشار مختلف بسیج مبتنی بر نیازهای موجود در جامعه بود

علی طاهری در ابتدای سخنان خود با گرامیداشت هفته بسیج عنوان کرد: شکل‌گیری بسیج در اوایل انقلاب با ضرورت‌های اجتماعی نظیر جنگ و دفاع مقدس همراه بود که جهت خاصی به بسیج می‌داد، اما خوشبختانه به مرور زمان این احساس ایجاد شد که بسیج باید در همه عرصه‌ها و دوران‌ها متناسب با شرایط پیش رو از ظرفیتی که دارد، استفاده کند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در دوره دفاع مقدس طبیعتاً حضور نظامی و فرهنگی بسیج برای آماده‌سازی نیروها و دفاع از نظام مقدس اسلامی و کشور پرُرنگ‌تر بود، اما پس از آن دوران این احساس نیاز پیدا شد که بسیج می‌تواند مأموریت‌های دیگری هم داشته باشد که نه‌تنها می‌تواند، بلکه باید انجام دهد؛ چراکه مهم‌ترین ظرفیت بسیج ایجاد سرمایه‌های اجتماعی است که می‌تواند در زمینه‌های مختلف و در جهت پیشبرد اهداف انقلاب استفاده شود.

   دستاوردهای علمی بسیج باید مورد توجه کارگزاران قرار گیرد

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه یکی از زمینه‌های ورود بسیج عرصه علمی بود، گفت:‌ شکل‌گیری بسیج اساتید، بسیج دانشجویی، بسیج طلاب، بسیج مهندسین و بسیج جامعه پزشکی همه در این راستا بود که بسیج متناسب با حوزه‌های تخصصی این اقشار بتواند نقش‌آفرینی کند که تاحدودی هم حرکت برخاسته از این نگاه در عرصه‌های مذکور قابل تحسین بوده، اما اگر بخواهیم کمی شفاف‌تر نگاه کنیم، باید بگویم اقبالی که از سوی بخشی از کارگزاران جامعه به جایگاه واقعی بسیج وجود دارد، قابل قبول نیست.

   لزوم ارجاع نیازهای علمی جامعه به بسیج و توجه به دستاوردهای بسیجیان

طاهری تصریح کرد: نگاه کارگزاران به بسیج باید به دور از شعارهای رایج باشد تا بتوان به هدف غایی بسیج رسید، اگر قرار است بسیج وارد عرصه‌های علمی شده و در این عرصه‌ها نقش‌آفرینی کند، باید نیازهای علمی جامعه به بسیج ارجاع شده و دستاوردهای علمی آن هم مورد توجه واقع شود؛ البته توجهی مبتنی بر شاخص‌ها و ملاک‌های علمی.

   نتیجه پژوهش‌های اساتید بسیجی همدان در دولت دوازدهم مورد بی‌مهری قرار گرفت

وی با ابراز گلایه از بی‌توجهی مسئولان استان در دولت دوازدهم به نتیجه پژوهش‌های سازمان بسیج اساتید استان در ارزیابی و احصای مشکلات اقتصادی، گفت: زمان و هزینه مادی و معنوی بسیاری صرف تدوین یک کتاب با نگاه بومی در استان صورت گرفت که متأسفانه کسی حاضر نشد حتی این پژوهش را ببیند! بنابراین همان‌طور که معتقدیم مأموریت بسیج ارزشمند است، قاعدتاً باید به نتیجه تلاش‌های بسیجی هم توجه کنیم.

   نگاه‌ها به بسیج باید تغییر کند

رئیس سابق سازمان بسیج اساتید استان همدان در ادامه سخنان خود اظهار کرد: بسیج می‌تواند با ظرفیتی که در همسو کردن همه اقشار و قابلیت‌های کشور دارد، در تحقق بیاینه گام دوم انقلاب، سند چشم‌انداز و اسناد بالادستی نظام در جایگاهی که برای نظام اسلامی چه در داخل و چه در سطح بین‌الملل ترسیم شده، نقش‌آفرینی کند.

طاهری اضافه کرد: لازمه این نقش‌آفرینی آن است که هم از سوی بسیجی‌ها و هم بیرون از بسیج نگاه درستی به این تفکر وجود داشته باشد که البته اصلاح نگاه بیرون نتیجه رفتار درست بسیجی‌ها از درون بسیج است.

   امروز بسیج نباید سهم‌خواهی کند

وی در خاتمه بخش نخست سخنان خود با تأکید بر این نکته مهم که امروز بسیج نباید سهم‌خواهی کند، ابراز کرد: بسیجی امروز باید ببیند کار زمین‌مانده کدام است و با همان روحیه و مبنایی که در دفاع مقدس داشت، وارد میدان شود؛ البته فضا و صحنه کمی متفاوت است، اما اگر بسیج سهم نخواهد، عهده‌دار کار برزمین‌مانده شده و پیشگام در انجام آن مأموریت شود، ظرفیت‌های اجتماعی تأثیرگذارش را خواهد یافت و بازخواهد یافت.

   بسیج تفکر و مرام است و نه نهضت و جریان

در ادامه محمدرضا عراقچیان با گرامیداشت یاد و خاطره شهید احسان‌الله تقی‌پورفرد که این برنامه به میزبانی پایگاه رسانه‌ای این شهید عزیز برگزار شد، از او به‌عنوان یک نماد درخشان بسیجی در عرصه علم و عمل یاد کرده و گفت: به نظر می‌رسد قبل از هر صحبتی باید به اصل کلمه «بسیج» رجوع شود تا راحت‌تر بتوان مطالب را تحلیل کرد.

وی با اشاره به سابقه استفاده از کلمه بسیج، اذعان کرد: این کلمه سال‌ها قبل از شکل‌گیری بسیج مستضعفین هم استفاده می‌شد، مثلاً برف می‌بارید همه بسیج می‌شدند تا برف را بیرون بریزند. اما اکنون نگاه به بسیج قشری، مدرکی، جنسیتی و سنی است. البته این نگاه و تقسیم‌بندی اصلاً مذموم نیست، اما به مرور زمان نگاه به آن متفاوت شده است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینا ادامه داد: گاهی می‌گوییم همه بیایند، بدون قید؛ اینکه چه سن، نگاه، مدرک و جنسیتی دارند، مهم نیست. مثل کمک به زلزله‌زده‌ها که همه پای کار بودند، بدون توجه به هیچ قید و شرطی. هرکس می‌رود تا باری را از روی دوش دیگری بردارد، این نگاه همان نگاهی است که باید در بسیج احیا شود. نظیر زمان جنگ و دوران بی‌بدیل دفاع مقدس که همه به فرمان امام راحل برای دفاع از این آب و خاک مقابل دشمن ایستادند.

عراقچیان در ادامه افزود: نکته مهم این است که معنای بسیج، قشری و تخصصی نبوده و دلی است؛ یعنی شامل همه می‌شود، ما باید به این معنا توجه کنیم که بسیج در نگاه نخست همه‌شمول بوده و در قدم بعدی سازماندهی و تقسیم‌بندی می‌شود و نه اینکه بالعکس باشد.

   در دام تفسیر کلمه بسیج در کشورهای دیگر نیفتیم

وی با تأکید بر اینکه مسئله مهم بعدی این است که ما در دام تفسیر کلمه بسیج در کشورهای دیگر نیفتیم، خاطرنشان کرد: بسیج نه میلیشیا است، نه حشدالشعبی، نه بسیج سوریه، نه انصارالله یمن، نه فاطمیون، نه گروه‌های موسوم به بسیج در فرانسه و آمریکا و نه هیچ‌چیز دیگر؛ بسیج یک تفکر است، باقی موارد نهضت بوده، نهضت افرادی با ویژگی‌های خاص را دربرمی‌گیرد و بسیج همه اقشار را شامل می‌شود.

این استاد دانشگاه متذکر شد: براساس این نکات لازم است که ما درونی فکر کنیم و اگر بسیج می‌خواهد عامل توسعه شود، آن توسعه باید درون‌زا و براساس نگاه داخلی باشد.

   بسیجی بودن شغل نیست!

عراقچیان تأکید کرد: مسئله مهم و مورد توجه دیگر این است که بسیجی بودن شغل نیست، بسیجی یک مرام و تفکر است. ما اگر با این مدل به بسیج نگاه کنیم، همه افراد جامعه را دربرمی‌گیرد، همه افراد دارای ریش یا سبیل، آن‌ها که نعلین می‌پوشند یا او که پیر است یا جوان و غیره. ما اگر بخواهیم شکل تعریف کنیم بعد از آن حزب، دسته‌بندی سیاسی، جناحی، قیافه و مدل هم طراحی شده و محدود می‌شود. اما اگر به‌عنوان شأنیت و مرام به آن نگاه کنیم، می‌شود چیزی که امام راحل می‌خواست، این تفکر که همه را گِرد هم آوریم.

وی در پایان بخش نخست سخنان خود با بیان اینکه هرچه از زمان جنگ فاصله گرفتیم از نوع نگاه واقعی به بسیج و بسیجی هم فاصله گرفتیم و اشکالاتی به‌وجود آمد، یادآوری کرد: بازنگری در برنامه‌ها با حفظ اصول، نیاز امروز بسیج است؛ به این معنا که به سنت اصیل بسیج در جذب و حفظ آحاد افراد جامعه رجوع کنیم، اما مدل و روش‌ها به‌روزرسانی شود.

* ادامه این گفت‌وگو در روزهای آتی به چاپ خواهد رسید.