در حال حاضر برخی از افراد برای کسب ایده‌های خود و ورود به دنیای کسب و کار اقدام به تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان می‌کنند که ثبت این گونه شرکت‌ها باعث می‌شود افراد از طریق تجاری‌سازی و تولید ایده‌های خود کسب درآمد کنند حال آنکه دراین‌بین چرخه نوآوری تقریباً در تمامی صنایع، سریع‌تر از هر زمان دیگری در حال حرکت است به‌گونه‌ای که نوآوری یا ارزش یک محصول و یا خدمت را نزد مشتری بالا می‌برد و یا با کاهش هزینه‌ها مزیتی رقابتی ایجاد می‌کند.بر این اساس برآن شدیم تا درباره ایده‌یابی و خلق آن، راهکارها و الزامات و مسئله‌محور بودن دانش‌بنیان‌ها و مسائلی که در حال حاضر مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، گفت‌و‌گویی را با پژوهشگر حوزه فناوری و صنایع خلاق ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

علی پاشایی‌دیدار با بیان اینکه یکی از موضوعات اساسی و مهم در دنیای امروز حوزه فناوری، این است که بتوانیم‌ها فناوری‌های مرتبط با نیاز جامعه را تأمین کنیم، گفت: برای بهره‌وری بیشتر از فناوری، باید ببینیم شرایط کلی آن جامعه چگونه است.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه در حال حاضر اقتصاد کلان کشور ما با محدودیت‌های بی‌شماری مواجه است، تصریح کرد: ما با تحریم‌های ظالمانه روبه‌رو هستیم که این مهم ما را از دستیابی به فناوری‌های مطرح در سطح بین‌الملل محروم می‌کند و اینکه دسترسی به آن، هزینه‌ای به‌مراتب بیشتر از سایر کشورها را می‌طلبد.

وی افزود: بنابراین می‌توان این تهدید بزرگ در کشور را به یک فرصت برای جوانان نخبه و فعال در حوزه فناوری و علمی بدل کرد.

این پژوهشگر حوزه فناوری با اشاره به اینکه این مهم بدین ترتیب قابل تحقق است که بتوانیم نیازهای ‌کشور که در حال حاضر از خارج تأمین می‌شود را در داخل تهیه کنیم ابراز کرد: بومی‌سازی فناوری که امروز خوشبختانه با توجه به زیست‌بوم نوآوری که در کشور وجود دارد و حدود 70 هزار شرکت دانش‌بنیان را شامل می‌شود، قابل دست‌یابی است.

پاشایی‌دیدار با اشاره به اینکه خوشبختانه هم جوانان فعال در این زمینه‌ها در کشور بسیار است و هم افراد شاخصی را داریم که روی این فناوری‌ها کار کرده‌اند، خاطرنشان کرد: علاوه بر این در دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشگاه‌های سطح یک کشور با توجه به تجربه‌هایی که در این خصوص داشته‌اند نیز این توانمندی وجود دارد؛ مسئله این است که برای تأمین نیازهای فناورانه کشور به یکسری الزامات نیاز داریم.

وی با بیان اینکه متأسفانه در حال حاضر این الزامات مورد توجه قرار نگرفته گفت: بدان مفهوم که ما در عرضه فناوری و تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان خوب عمل کرده‌ایم اما در خصوص متقاضی فناوری کارهای لازم انجام نشده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر با انبوهی از صنایع مواجهیم که هنوز در تکمیل زنجیره ارزش خود با مشکل مواجه‌اند در صورتی که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در این بخش ورود کنند گفت: متأسفانه بخش انبوهی از ارزش افزوده در بخش صنایع به دلیل نبودن این ارتباط از بین می‌رود.

این پژوهشگر حوزه فناوری با بیان اینکه برای بهره‌مندی از این ارزش افزوده، تکمیل زنجیره ارزش و در نهایت بهره‌وری بیشتر در عرصه صنعت نیازمند داریم که دو سمت متقاضی و عرضه‌کننده فناوری را به یکدیگر نزدیک کنیم افزود: متأسفانه در حال حاضر بین دو سمت شکافی وجود دارد و این اتصال هنوز شکل نگرفته است.

پاشایی‌دیدار با اشاره به اینکه متأسفانه با وجود داشتن ظرفیت و تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب، تنها 10 درصد از فضای اقتصاد کشور با مباحث حوزه فناوری و صنایع مرتبط با آن ارتباط دارد گفت: در حال حاضر عمده اقتصاد ایران بر پایه منابع است.

وی با اشاره به اینکه برای این اتصال می‌بایست حمایت از دو سمت انجام شود افزود: بدان معنا که علاوه بر حمایت از عرضه‌کننده فناوری، از شرکت‌های متقاضی فناوری نیز با استفاده از ابزارهای سیاستی همچون مشوق‌ها مالیاتی، بیمه‌ای و غیره حمایت لازم صورت گیرد.

این پژوهشگر حوزه فناوری با اشاره به اینکه باید از طریق این حمایت‌ها فرهنگ‌سازی شود که شرکت‌های متقاضی به استفاده از فناوری در صنایع اعتماد کنند گفت: متأسفانه تعداد کمی از فعالان مهم صنعتی کشور به محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی اعتماد می‌کنند.

پاشایی‌دیدار با اشاره به اینکه دولت باید خود بین عرضه‌کننده و متقاضی فناوری از طریق این حمایت‌ها قرار گیرد افزود: این مشکل که در حال حاضر نمی‌توانیم نیازهای فناورانه کشور را آن‌طور که باید تأمین کنیم، به این مسئله بازمی‌گردد که ما سامانه جامعی برای شناسایی نیازهای فناورانه کشور نداریم.

وی با بیان اینکه متأسفانه‌ حتی این مهم در بین سازمان‌های دولتی نیز وجود دارد تشریح کرد: متأسفانه در حال حاضر در این زمینه به‌شدت با موازی‌کاری مواجهیم به طوری که دستگاه‌های اجرایی هر یک به‌صورت مجزا راهی خاص را در پیش گرفته‌اند که این مهم خود منجر به پراکندگی و سردر‌گمی گسترده‌ای حتی برای همان شرکت دانش‌بنیان اتفاق بیفتد زیرا نمی‌داند نیاز فناورانه کشور را می‌بایست از کجا و از چه طریقی شناسایی کند.

این پژوهشگر حوزه فناوری با بیان اینکه امروز یکی از اصول علم بازاریابی این است که در ابتدا نیازسنجی سپس محصول مورد نیاز را تولید می‌کنند تشریح کرد: اما متأسفانه در شرکت‌های دانش‌بنیان ما اینگونه نیست، نخست محصول توسط این شرکت‌ها ساخته می‌شود و سپس به‌دنبال کاربرد آن می‌گردند حال آنکه این روش غلط است.

پاشایی‌دیدار با اشاره به اینکه البته دراین‌بین مقصر شرکت‌های دانش‌بنیان نیستند بلکه مشکل این است که ما یک فضای مشخصی برای شناسایی نیازهای فناورانه کشور نداریم گفت: وقتی این فضا وجود ندارد این شرکت‌های دانش‌بنیان هستند که هزینه کرده و حتی در خصوص تحقیق و توسعه ورود کرده و با صرف زمان و مکان محصول تولید می‌کند حال آنکه از بازار فروش محصول خود بی‌اطلاع است.

وی ادامه داد: یکی از چالش‌های ما در حوزه فعالیت دانش‌بنیان‌ها موضوع توسعه بازار است بدین مفهوم که اغلب محصولی را که تولید کرده‌اند بازاری برای فروش ندارد.

این پژوهشگر حوزه فناوری با اشاره به اینکه روند حوزه فناوری در کشور می‌بایست به‌گونه‌ای باشد که از نیازهای فناورانه کشور به محصول دانش‌بنیانی برسیم که بتواند پاسخگوی نیاز کشور باشد گفت: این مهم ازآنجاکه کشور گرفتار تحریم و مشکلات جدی در خصوص تأمین نیازهای فناورانه از خارج از کشور است اهمیت بیشتری دارد و می‌بایست از این فرصت نهایت استفاده را داشته باشیم.

پاشایی‌بیدار با بیان اینکه متأسفانه با وجود تأکیدات رهبری هنوز به آن شکلی که باید موضوع تبادل فناوری به خاطر موازی‌کارها در کشور یکپارچه و جامع نشده ابراز کرد: این مهم باید از طریق یک تصمیم ملی به نتیجه برسد که لازمه آن پای کار آمدن مجلس و دولت است تا به یک نظام جامع تبادل فناوری در کشور برسیم.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر این نظام در کشور وجود ندارد ابراز کرد: در نظر بگیرید اغلب صنایع ما از محل برآورده شدن نیازهای فناورانه خود اطلاع درستی ندارند در حالی که از سه سال پیش مفهومی با عنوان فن‌بازار ملی مطرح شد و قرار بود در این بستر عرضه‌کنندگان و متقاضیان فناوری در یک راستا قرار گیرند و درواقع شبکه تبادل فناوری از طریق این فن‌بازار ملی تحت نظر معاونت علمی ریاست جمهوری شکل گیرد اما هنوز بسیاری از دستگاه‌های اجرایی به بازار ملی متصل نیستند.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه حتی برخی از دستگاه‌ها هنوز مفهوم نیاز فناورانه را درک نکرده‌اند، اظهار کرد: این پراکندگی، موازی‌کاری و فقدان بانک اطلاعاتی جامع منجر به سردرگمی شرکت‌های دانش‌بنیان در شناسایی نیازهای فناورانه و در سوی دیگر سازمان‌های اجرایی و صنایع ما برای تهیه محصول فناورانه شده است.

این پژوهشگر حوزه فناوری تأکید کرد: همچنین نبود نظام جامع تبادل فناوری در کشور و عدم الزام قانونی برای دستگاه‌های اجرایی به سوق پیدا کردن به این سمت‌وسو سردرگمی حوزه فناوری را به‌دنبال داشته است.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد آنچه مسلم است اینکه طعم دل‌چسب تبدیل دانش به محصول به مذاق همه خوش می‌آید اما این شیرینی همچنان در ایران دستخوش ناملایماتی است که نمود آن را می‌توان در نبود بستر لازم مانند عدم عرضه مناسب، عدم بازاریابی داخلی و خارجی، کاستی در اجرای برنامه‌های مصوب و کمبود برنامه‌ریزی‌های مناسب جست‌و‌جو کرد.

به طوری که طی سال‌های گذشته با وجود تمام تلاش‌های صورت‌گرفته در این حوزه همچنان پژوهشگران و محققان کشور بر این باورند که تبدیل دانش به محصول راه زیادی را باید به جان بخرد تا بتواند به طور کامل در کشور نهادینه شود.

تبدیل دانش به محصول هدف نهایی فعالان علمی کشور است چراکه این افراد معتقدند علم باید به بهبود زندگی افراد جامعه کمک ‌کند اما با تمام تلاش‌های صورت‌گرفته هنوز چرخه فناوری در کشور کامل نشده و تجاری‌سازی با فراز و فرودهایی همراه است.