مزایا و معایب هوش مصنوعی چیست؟ با همه هیاهویی که در مورد هوش‌مصنوعی، ربات‌ها و غیره وجود دارد، می‌توان به‌راحتی فرض کرد که هوش مصنوعی بر زندگی روزمره‌ ما تأثیر می‌گذارد. در واقعیت بیشتر ما تقریباً هر روز به‌نوعی با آن روبه‌رو می‌شویم؛ از لحظه‌ای که برای چک‌کردن گوشی هوشمند خود از خواب بیدار می‌شویم تا تماشای یک فیلم توصیه‌شده در وب‌سایت‌ها.
درواقع هوش‌مصنوعی به‌سرعت راه خود را به زندگی روزمره‌ ما باز کرده، طبق مطالعات انجام‌شده، هوش مصنوعی قرار نیست رشدش را متوقف کند و هر سال به‌شکل چشم‌گیری گسترش می‌یابد؛ اما هوش مصنوعی دقیقاً چیست؟ آیا واقعاً در آینده برای بشر مفید خواهد بود؟
برای احصاء مزایا و معایب این فناوری برآن شدیم تا با عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
محمدمهدی شیرمحمدی با بیان اینکه مسئله هوش مصنوعی از همان سال‌های ابتدای سال 1970 میلادی که فضای فناوری با روی کارآمدن رایانه کلید خورد و بعد از آن شاهد گسترش فضای فناوری اطلاعات بودیم همواره طی این سال‌ها مورد توجه قرار داشت، گفت: سؤال اصلی این بود که هوش مصنوعی چقدر می‌تواند به بشر کمک کند؟
وی با تأکید بر اینکه ما در حوزه هوش مصنوعی دنبال آن هستیم که یک ماشین و کامپیوتر به‌گونه‌ای باشد که همچون انسان‌ها منطقی فکر کند، اظهار کرد: در جهت‌گیری هوش مصنوعی به سمتی می‌رویم که این آرمان شکل بگیرد.
وی با اشاره به اینکه در حوزه هوش مصنوعی فناوری را در عرصه‌های وب تعریف می‌کنند، تشریح کرد: در حال حاضر در حوزه فناوری از وبِ یک تا پنج وجود دارد؛ هرچقدر که از وب یک به سمت وب پنج حرکت کنیم آن درصد تراکم هوش مصنوعی و استفاده از این فناوری بالاتر می‌رود.
این کارشناس آی‌تی با ابراز اینکه اساساً در سطح وب سه به‌دنبال وب معنایی هستیم تا بتوانیم به صورت هوشمند عمل کنیم، اذعان کرد: درست مثل اینکه در موتور گوگل به جای اینکه یک متن بنویسیم تا مقصود خود را برای جستجو بیان کنیم یک عکس نشان بدهیم و او با تجزیه و تحلیل، عکسی شبیه آنچه می‌خواهیم را به نمایش درآورد.
شیرمحمدی با بیان اینکه در این فرایند ماشین و موتور جستجوگر نسبت به پردازش محتویات عکس مورد نظر شما پرداخته و با تحلیل آن بهترین گزینه را برای شما انتخاب می‌کند، افزود: این روندِ ترقی و پیشرفت همچنان ادامه دارد تا به عرصه وب پنج که مقصود آن تله‌پاتی است برسیم زیرا در حال حاضر سطح پیشرفت ما در این عرصه به وب سه رسیده است.
وی ادامه داد: برخی مواقع ما از بستر هوش مصنوعی کارهای جزئی و محدود طلب می‌کنیم اما در مواقعی به‌دنبال انجام کارهای عمومی از این طریق هستیم بنابراین حرکت ما به سمت سوپر هوش مصنوعی است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه از زمان انتشار ربات هوش مصنوعی «چت جی.پی.تی» در ماه نوامبر گذشته، بحث درباره خطرات ایجادشده در محافل مختلف مطرح است گفت: برای مثال برخی نگرانی‌ها در خصوص عقلانیت محض هوش مصنوعی مطرح است به طوری که اخیراً یک اپراتور هوش مصنوعی که به او مأموریت خاصی داده شده بود به دلیل اینکه از سوی هوش مصنوعی به‌عنوان مانع اهداف تعریف‌ شده، مورد حمله قرار گرفت و کشته شد.
شیرمحمدی ادامه داد: از طرفی از این بستر برای فضای فاش کردن مباحث نظامی نیز باید ترسید گفت: ازسوی دیگر این فرایند بدون توقف یقیناً در تغییر ماهیت برخی مشاغل تأثیرگذار و حتی برخی از آن‌ها را به نابودی خواهد کشاند؛ برای مثال نویسندگی و فیلم‌نامه‌نویسی ازجمله مشاغلی است که در این خصوص به‌عنوان یک مثال از آن یاد می‌شود زیرا ربات هوش مصنوعی «چت جی.پی.تی» این کار را به‌راحتی انجام می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی در حال تکامل است و روزانه در زمینه‌های جدیدی توانایی‌های خود را نشان می‌دهد. یکی از آخرین پیشرفت‌ها و توانایی ماشین‌های هوش مصنوعی، ایجاد مشکل ادراک شناختی و تشخیص اخبار درست از غلط است، اظهار کرد: امکان فریب‌کاری هوش مصنوعی یک نگرانی رو به رشد است زیرا این فناوری در زندگی ما پیشرفته‌تر و فراگیرتر خواهد شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد همدان افزود: فریبکاری هوش مصنوعی می‌تواند اشکال مختلفی مانند جعل عمیق و ماهرانه ویدئو‌ها، اخبار جعلی و سوگیری پردازش‌گرایانه داشته باشد که این اقدامات فریبنده عواقب جدی ازجمله انتشار اطلاعات غلط، سلب اعتماد از نهادها و افراد و حتی آسیب رساندن به افراد و جامعه خواهد داشت که نمونه آن را در اغتشاشات اخیر در کشور شاهد بودیم به طوری که از سوی طرف مقابل، شبکه‌هایی از طریق هوش مصنوعی برای جلب و جذب مردم برای پیوستن به این اغتشاشات فعال شده بود.
شیرمحمدی با ابراز اینکه لازم است پاسخ درستی به این نگرانی داده شود اظهار کرد: به‌منظور رسیدگی به این مسائل، تلاش‌هایی برای توسعه فناوری‌هایی به‌منظور شناسایی و جلوگیری از فریبکاری در هوش مصنوعی در حال انجام است.
وی با اشاره به اینکه تمام بسترهای سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و نیروی انسانی ماهر برای بهره‌برداری از هوش مصنوعی در کشور ما فراهم است؛ سال‌ها قبل مقام معظم رهبری به لزوم توجه به این علم اشاراتی داشتند و سال جاری نیز در سالگرد ارتحال امام توجه به آن را یکی از ضرورت‌های زندگی امروز تلقی کردند گفت: برای جلوگیری از سوء‌استفاده از فناوری هوش مصنوعی، درخواست‌هایی برای تنظیم مقررات و نظارت بیشتر بر فناوری هوش مصنوعی ایجاد شده چراکه ایجاد تعادل بین مزایای هوش مصنوعی و مضرات احتمالی فریب‌کاری آن برای اطمینان از استفاده مسئولانه و اخلاقی از این فناوری ضروری است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه هوش مصنوعی مولد، تأثیر شگرفی بر آموزش، ارتباطات و بسیاری دیگر از حوزه‌ها خواهد داشت اما استفاده تسلیحاتی از آن یک نگرانی بزرگ است تصریح کرد: متأسفانه خبرها حاکی از آن است که برخی از کشورها به‌دنبال آن هستند که این فناوری را نیز همچون فناوری هسته‌ای به انحصار چند کشور دربیاورند.
شیرمحمدی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی عاری از احساسات و در رویکرد خود بسیار کاربردی و منطقی است اظهار کرد: این موضوع را هم می‌توان یک مزیت بزرگ هوش مصنوعی قلمداد کرد که هیچ دیدگاه جانبدارانه‌ای ندارد و هم یک خطر، به طوری که در پی اهداف منطقی ممکن است کاربر خود را نیز مورد حمله قرار دهد.
وی با بیان اینکه اخیراً حتی خبرهایی از استفاده از هوش مصنوعی در جنگ روسیه و اوکراین منتشر شده، گفت: روسیه مدعی شد که اوکراین از روبات‌هایی استفاده می‌کند که می‌توانند بدون نیاز به نظارت انسانی، اهداف خود را انتخاب و شکار کرده و به آن‌ها حمله کنند.
این استاد فناوری اطلاعات افزود: آنچه واضح به‌نظر می‌رسد این است که یک مسابقه تسلیحاتی جدید هوش مصنوعی در حال انجام است و احتمالاً کاری برای متوقف کردن آن نمی‌توان انجام داد.
شیرمحمدی با بیان اینکه برخی عنوان می‌کنند تا شناسایی خطرات هوش مصنوعی باید در مسیر پیشرفت آن توقف کرد، افزود: این ایده که دولت‌ها به خاطر ایمنی قصد داشته باشند توسعه هوش مصنوعی را به تأخیر بیاندازند موضوعی بعید به نظر می‌رسد، این نه‌تنها بدان خاطر است که بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهان درگیر رقابت با یکدیگر در این حوزه شده‌اند بلکه به این دلیل است که فناوری جدید در یک محیط بین‌المللی در حال گسترش است.
وی خاطرنشان کرد: به یاد داشته باشید که نهادهای نظامی هر کشور از فرصت استفاده می‌کنند تا اگر در تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی و توسعه آن در برخی از بخش‌ها توقف ایجاد شود یقیناً به لحاظ تسلیحاتی همچنان شاهد پیشرفت این بخش خواهیم بود به طوری که مدیران شرکت‌های پیشرو هوش مصنوعی، خطر انقراض برای انسان‌ها به‌واسطه این فناوری را هشدار دادند.
این کارشناس فناوری اطلاعات ابراز کرد: یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های هوش مصنوعی این است که می‌تواند به‌میزان چشمگیری خطاها را کاهش و دقت را افزایش دهد زیرا تصمیماتی که هوش مصنوعی در هر مرحله اتخاذ می‌کند با توجه به اطلاعات جمع‌آوری‌شده‌ قبلی و مجموعه‌ خاصی از پردازش‌ها تعیین می‌شود. درصورتی‌که این موضوع به‌درستی برنامه‌ریزی شود، این خطاها را حتی می‌توان به صفر کاهش داد.
شیرمحمدی ادامه داد: یکی دیگر از مزیت‌های بزرگ هوش مصنوعی این است که انسان‌ها می‌توانند با استفاده از ربات‌های آن بر بسیاری از خطرات غلبه کنند. همچین می‌توانند با مسئولیت بیشتر کار دقیقی ارائه کنند و در لحظه تصمیم بگیرند.
وی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی خیلی سریع‌تر از انسان‌ها فکر می‌کند و چندین کار را همزمان با نتایج دقیق انجام می‌دهد افزود:. آن‌ها حتی می‌توانند کارهای تکراری خسته‌کننده را به‌راحتی با کمک پردازش اطلاعات هوش مصنوعی برای مدت نامتناهی انجام دهند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه از دیگر مزیت‌های بهره‌مندی از هوش مصنوعی کمک دیجیتالی است افزود: امروز در همه نهادها و ارگان‌های دولتی و غیر دولتی از دستیارهای دیجیتال برای تعامل با مشتریان خود استفاده می‌کنند که به‌طور چشمگیری نیاز به منابع انسانی را به حداقل می‌رساند، حال آنکه در بستر هوش مصنوعی شما به‌راحتی می‌توانید با چت‌بات‌ها چت کنید و از آن‌ها بپرسید دقیقاً به چه چیزی نیاز دارید برخی از ربات‌های چت این روزها به‌قدری هوشمند شده‌اند که نمی‌توانید تشخیص دهید آیا با یک چت‌بات چت می‌کنید یا یک انسان.
شیرمحمدی با بیان اینکه در کشور ما علیرغم فراهم بودن بسترهای عنوان‌شده، ورود به این عرصه هزینه بالایی دارد و یقیناً تأمین مباحث اقتصادی آن می‌بایست از سوی متولیان این عرصه مورد توجه قرار گیرد؛ اظهارکرد: توانایی ایجاد ماشینی که بتواند هوش انسان را شبیه‌سازی کند، کار کوچکی نیست زیرا به زمان و منابع زیادی نیاز دارد و می‌تواند هزینه‌ زیادی دربر داشته باشد، همچنین هوش مصنوعی باید روی جدیدترین سخت‌افزار و نرم‌افزارها کار کند تا به‌روز بماند و آخرین نیازها را برآورده کند؛ این موضوع در نتیجه آن را بسیار پرهزینه می‌کند.

طاهره ترابی مهوش