مدیرگروه روزنامهنگاری دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با سپهرغرب مطرح کرد:
از انتشار اخبار زرد نباید واهمه داشت
سپهرغرب-گروه تیک:مدیرگروه روزنامهنگاری دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه دسترسی به اخبار جدی و زرد هر دو برای مخاطب لازم است گفت: خبر زرد یعنی خبری که محتوایی سطحی و توخالی دارد و مطالب سبک و ساده به مخاطب ارائه میدهد؛ بنابراین نباید از انتشار آن واهمه داشت؛ چراکه این خبرهای جعلی هستند که باعث سردرگمی مخاطبان میشوند.
عباس اسدی با بیان اینکه وقتی از «خبرهای زرد» صحبت میشود لزوماً به معنای «خبر بد» نیست، اظهار کرد: ضرورت دارد خبرهای عامهپسندی که افراد را جذب کند پخش شود اما همیشه نباید خبرهای سطحی و ساده را بهعنوان خبر منفی تلقی کنیم؛ بنابراین نبایستی فکر کنیم همه اخباری که به شکلی در اختیار مخاطبان قرار میگیرند، زرد هستند.
وی ادامه داد: متناسب با مخاطبان و ذائقه آنها اخباری منتشر میشود که میتواند ساده، سطحی و سرگرمکننده باشند؛ زیرا مخاطبان این نوع خبرها به آن نیاز دارند.
دانشیار روزنامهنگاری دانشکده علوم ارتباطات با بیان اینکه ما بهعنوان یک رسانه میتوانیم طرفداران این گونه اخبار را در نظر بگیریم و این نوع اخبار را در اختیار آنها قرار دهیم، گفت: در میان اخبار زرد ممکن است خبر منفی نیز باشد که میتواند ایجاد تشویش، نگرانی و... کند.
اسدی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم در مورد اخبار بد صحبت کنیم باید حساب و کتاب آن را از اخبار زرد جدا کنیم، افزود: واژه خبر زرد یا روزنامهنگاری زرد، غربی است و وارد کتب روزنامهنگاری شده و هنوز نتوانستیم تعریف روشنی از آن به مخاطبان ارائه دهیم.
به گفته وی، در سراسر دنیا اخبار زرد منتشر میشود؛ زیرا مخاطبان به این نوع اخبار نیاز دارند؛ بنابراین نبایستی انتظار داشته باشیم که همه مخاطبان به اخبار جدی، وزین و سنگین توجه کنند؛ زیرا با توجه به تنوع مخاطبان، اخبار و رویدادها ذائقه مخاطبان نیز متفاوت است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: نباید به اخبار زرد نگاه منفی داشته باشیم البته به معنای آن نیست که ما به سمت انتشار هرچه بیشتر اخبار زرد برویم. از نظر من مخاطبان هر جامعه سلیقهها و ذائقههای متفاوتی و به این نوع اخبار نیز نیاز دارند که نباید نادیده گرفته یا پسزده شوند؛ بنابراین ضرورت دارد به اخباری که زرد هستند توجه نشان داده و از انتشار آن ترس و واهمه نداشته باشیم.
اسدی با بیان اینکه حساب اخبار زرد با منفی و اخباری که میتوانند آشوب و تشویش ایجاد کنند باید از هم تفکیک شود، گفت: خبر میتواند دارای منبع، بدون منبع و یا ترکیبی از منابع موثق و غیر موثق باشد که متناسب با نوع مخاطب تهیه میشود و همواره در همه رسانهها وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه حساب و کتاب اخبار باید از تبلیغات و آگهیها جدا شود، بیان کرد: ما نمیتوانیم خبرها را مانند تبلیغات یا تبلیغات را مانند خبر بدانیم؛ زیرا این دو موضوع بسیار متفاوت هستند و تفاوت وجود دارد.
این عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: همانگونه که برای تبلیغ یک کالا از فنون مختلف استفاده میشود در انتشار یک خبر نیز میتوانیم از شگردهای مختلف استفاده کنیم؛ اما باید متناسب با مخاطبان آنها را به کار ببریم.
اسدی افزود: نمیشود همیشه خود را مقید کرد که اخبار با منبع موثق انتشار یابد گاهی اوقات ضرورت دارد یک خبر با منبع غیرموثق منتشر شود. گاهی در شبکههای اجتماعی شایعاتی منتشر میشود که جزء خبرهای فاقد منبع یا دستکاریشده است.
وی افزود: بسته به شرایط، ضرورت دارد اخباری با منابع دستکاریشده، سیاه یا خاکستری منتشر شود؛ مثلاً در دوران جنگ گاهی که نمیتوان اخبار با منبع موثق منتشر کرد ممکن است برای تضعیف روحیه دشمن، انتشار اطلاعات نادرست و به اشتباه انداختن دشمن ضرورت داشته باشد یک خبر نادرست یا ناموثق را انتشار داد. این موضوع که باید متناسب با شرایط زمانی و مکانی اخبار منتشر شود از ضروریات روزنامهنگاری است.
مدیرگروه آموزشی روزنامهنگاری دانشکده علوم ارتباطات گفت: نباید نگران اخبار با منابع ناموثق باشیم؛ زیرا اخبار متناسب با شرایط زمانی، مکانی، مخاطب و نوع رسانه میتواند مورد استفاده قرار گیرد البته به این معنا نیست که رسانهای را تشویق کنیم تا اخبار ناموثق انتشار دهد.
اسدی تأکید کرد: هرچه اخبار ناموثق و فاقد منبع باشد به همان اندازه میتواند به اعتبار رسانه و روزنامهنگار لطمه بزند در نتیجه مخاطبان رسانه را رها کنند، نادیده بگیرند و یا بهدنبال کسب اخبار از منابع دیگر باشند؛ بنابراین متناسب با شرایط مکانی، زمانی و... باید در انتشار اخبار با درنظر گرفتن فنون و روشها مطالب را منتشر کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به نیاز مخاطب و یا آگاهی دادن به او که بتواند اخبار را از یکدیگر تفکیک کند و تحت تأثیر اخبار کذب قرار نگیرد، مخاطب باید چه کاری انجام دهد، گفت: نخست باید بدانیم مخاطب بهدنبال چه نوع مطلبی است، گاهی اوقات اصلاً خبر را دنبال نمیکند و شاید بهدنبال مطالب سرگرمکننده یا آموزشی باشد. شناسایی هدف مخاطب برای رسانه مهم است بنابراین مخاطب نیز متناسب با نیاز و اهداف خود میتواند به سمت رسانهای برود که میخواهد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه گفت: انتخاب نوع رسانه بستگی به هدف مخاطب و میزان استفاده از رسانه دارد اما آن چیزی که امروزه بسیار رواج پیدا کرده، «سواد رسانهای» است یعنی مخاطب و رسانهها باید سواد رسانهای خود را افزایش دهند و در این زمینه تلاش کنند.
اسدی با بیان اینکه مخاطب در استفاده از رسانه اگر بتواند هدف خود را مشخص و زمان را مدیریت کند، بخشی از سواد رسانهای را دریافت کرده افزود: در بسیاری از اوقات ما زمان را مدیریت نمیکنیم و فاقد هدف هستیم بنابراین در استفاده از رسانه دچار افراط و تفریط میشویم و بعد اعتراض میکنیم.
به گفته وی، اگر برای مخاطب، زمان و هدف مهم نباشد و به هر رسانهای سرک بکشد، نشان میدهد که سواد رسانهای ندارد، بسیاری از مردم ایران در استفاده از رسانه دچار افراط و تفریط هستند مخصوصاً زمانی که وارد فضای مجازی و کانالها، سایتها و... مختلف میشویم. اگر زمان از دست برود شاید دچار اعتیاد شویم که این مشکل در جامع ایرانی که یک جامعه شفاهی است، بیشتر مشهود است.
این استاد دانشگاه علامه خاطرنشان کرد: اخبار زرد لزوماً اخبار بد نیست؛ اما باید بین آن با اخبار جعلی تفاوت قائل شویم البته هر خبر زرد به منزله خبر جعلی نیست و هر خبر جعلی نیز به منزله خبر زرد نیست.
اسدی بیان کرد: وقتی در روستایی قتل یا حادثهای رخ میدهد آیا هیچکس به آن توجه نمیکند و میگوید زرد است؟ این خبر برای افراد دارای ارزش خبری است و باید ابعاد شکلگیری موضوع تشریح شود. این خبر با وجود اینکه زرد است؛ اما میتواند توجه بسیاری از افراد حتی استاندار منطقه را به خود جلب کند.
وی با بیان اینکه خبر زرد خبر بدی نیست؛ اما یک خبر ممکن است جعلی باشد گفت: مثلاً در رابطه دو کشور و دیدارهایی که مقامات با یکدیگر نداشتند اگر یک رسانه وزین و سنگین از انجام آن اتفاق خبر دهد، جعلی است؛ اما دعوای دو همسایه خبر جعلی نیست ولی خبر زرد است؛ بنابراین لازم است بین خبر جعلی و زرد تفاوت قائل شویم.
مدیرگروه روزنامهنگاری دانشکده ارتباطات اشاره کرد: همه افراد اخبار جدی نگاه نمیکنند، بخشی از جامعه به اخبار زرد نیاز دارد؛ اما به منزله این نیست که اخبار بد یا جعلی منتشر شود همانگونه که یک نفر دوست دارد کباب بخورد و فرد دیگری آبگوشت دوست دارد.
به گفته اسدی، همانگونه که به اختلاف نظر در خوراک احترام میگذاریم باید به ذائقه غذایی افراد نیز احترام بگذاریم. نمیشود خبر مورد علاقه یک جوان را برای یک فرد مسن مطلوب دانست همانگونه که خبر مهم برای یک فرد مسن ممکن است برای آن جوان مطلوب نباشد.
وی ادامه داد: به طور مثال، یک هنرپیشه از مکانی بازدید کرده، این خبر شاید برای یک نوجوان جذاب باشد و میزان رجوع به خبر بالا رود؛ اما برای یک فرد مسن جذابیت نداشته نخواهد داشت همانگونه که افزایش حقوق بازنشستگی برای یک فرد مسن مهم است ولی برای یک جوان غیر قابل درک نه.
گفتنی است: در رسانههای زرد بیشتر اخبار منتشر میشود تا تحلیل و تفسیر، در این رسانهها بیشتر عکس کاربرد دارد اما در رسانههای وزین، تحلیل و تفسیر افراد متخصص منتشر میشود.
شناسه خبر 72845