سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش :

جذب سرمایه‌گذار در حوزه شهری، عاملی مهم و تأثیرگذار بر پیشرفت و رونق اقتصاد شهری است حال آنکه سرمایه‌گذاری تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل کلان و خاص آن شهر است.

اگر در جامعه‌ای، سرمایه‌گذاری در حد و اندازه لازم صورت نگیرد، رشد اقتصادی نمی‌کند یا اینکه متوقف می‌شود، جالب‌تر اینکه طی سال‌های اخیر با ابلاغ سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی و قانون جلب و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی، زمینه افزایش مشارکت بخش خصوصی در امر سرمایه‌گذاری فراهم شده است.

اما متأسفانه همچنان شهر همدان از این موهبت تأثیرگذار در رونق اقتصادی شهر به معنای واقعی محروم است به نحوی که نه‌تنها موفقیت چشمگیری در این عرصه به دست نیاورده بلکه اگر هم اتفاقی در این بخش افتاده به‌صورت نیمه‌کاره و یا در حد حرف باقی مانده و یا اینکه آن پروژه آنقدر به طول انجامیده که می‌توان اسناد و اساسنامه آن را در موزه میدان مرکزی شهر به همراه اسکلت‌های متعلق به دوره اشکانی در معرض بازدید قرار داد، برای نمونه جذب سرمایه‌گذار برای ساخت میدان تره‌بار و یا سرمایه‌گذاری شهرداری در کارخانه آسفالت که بعد از گذشت سال‌های سال افتتاح و امروز به‌دلیل عدم تأمین مواد اولیه بازهم کارکرد خود را از دست داده و متوقف شده است.

جالب‌تر اینکه برخی سرمایه‌گذاری‌ها که از آن‌ها می‌توان به‌عنوان نور چشمی‌های شهرداری همدان یاد کرد، در حد ایجاد و استقرار چند غرفه بشکه‌مانند در امتداد بلوار ارم بوده که یاد کردن از آن‌ها به‌عنوان سرمایه‌گذاری تنها از سوی رئیس پیشین سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری همدان شدنی است؛ البته موضوع شکست در جذب سرمایه‌گذار در همدان تنها به این چند مورد بازنمی‌گردد بلکه مسائل موجود در این بخش در حد داستان «هزار و یک شب» است؛ از جذب سرمایه‌گذاری‌هایی روی کاغذ با عنوان قرارگاه خاتم گرفته تا جذب سرمایه‌گذار ترک جهت ساخت شهرک ویلایی در زمین‌های شورین و دانشگاه آزاد.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان همدان و کارشناس برنامه‌ریزی شهری گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

سید مهدی وفایی با بیان اینکه این یک امر طبیعی است که شهرداری‌ها برای تأمین اعتبار پروژه‌های بزرگ شهری به‌دنبال جذب سرمایه‌گذار باشند، گفت: مسئله این است که چند سال پیش از سوی شهرداری، شورا و حتی دیگر مدیران استان برای جذب سرمایه‌گذار تلاش زیادی شد اما موفق نشدند.

وی ادامه داد: یکی از دلایل عدم جذب سرمایه‌گذار این بود که بین شورا و شهرداری و مدیران اقتصادی استان انسجام و هماهنگی لازم وجود نداشت، نمونه‌های بازر آن را می‌توان در جذب سرمایه‌گذار تُرک که قرار بود در شهرک مدنی و کنار دانشگاه آزاد نسبت به ایجاد شهرک ویلایی اقدام کند، دیدیم.

وی با اشاره به اینکه نمونه بارز دیگر این عدم هماهنگی و اختلاف نظرها را می‌توان در به سرانجام نرسیدن ساخت مال در منطقه پیچ زندان دید اظهار کرد: نمونه دیگر میدان تره‌بار است که یکی از سرمایه‌گذاری‌ها ضروری برای همدان به‌شمار می‌رود اما به‌دلیل اینکه شهردار و اعضای شورای شهر با دستگاه‌های اقتصادی استان که در جهت پیگیری این مسائل وظیفه‌مند هستند، هیچگونه هماهنگی و تفاهمی ندارند، تاکنون به نتیجه نرسیده است.

وی ادامه داد: ما سال‌های سال است با این چالش مواجهیم که مکانی که قرار است برای این پروژه اختصاص یابد کجاست؟ این تغییر کاربری اراضی چگونه اتفاق خواهد افتاد؟ مدیریت این پروژه چگونه باید باشد؟

این کارشناس برنامه‌ریزی با بیان اینکه این چالش‌ها حدود 10 سال از عمر مفید این پروژه ضروری شهر همدان را گرفته ابراز کرد: در دیگر پروژه مهم مدعی جذب سرمایه‌گذار یعنی شهرک ویلایی، سرمایه‌گذار تُرک به‌دلیل حواشی ایجادشده، عطای کار را به لقایش بخشید و رفت، حتی پشت سرش را هم دیگر نگاه نکرد. به دیگر سخن ترجیح داد اندوخته‌اش را به دوش گرفته و سرمایه خود را در دیگر شهرها به‌کار گیرد.

وفایی با بیان اینکه اختلاف نظر‌ها در پروژه مالی که قرار است در منطقه پیچ زندان ساخته شود، چندین سال است سرمایه‌گذار را به نیمه‌کاره رها کردن کار ترغیب کرده افزود: تا زمانی که این انسجام، وحدت و روحیه همدلی بین‌دستگاهی با مدیریت شهری اتفاق نیفتد ما در شهر همدان راه به جایی نخواهیم برد.

وی با اشاره به اینکه پروژه‌های بزرگ، در عرصه اقتصاد شهری تأثیرگذار خواهد بود درست مثل آنچه در قالب بنکداری و ایجاد بارانداز غرب کشور در ابتدای جورقان ایجاد شد؛ تشریح کرد: در سایر شهرهای استان‌ها برای تسهیل کار سرمایه‌گذار، ساختار اداری به گونه‌ای است که وی در کمترین زمان ممکن کار خود را پیش ببرد.

وی ادامه داد: اما آنچه به‌عنوان پنجره واحد در استان ما برای اعطای مجوزها در مسیر تسهیل کار سرمایه‌گذاران انجام شد، واقعاً موفق عمل نکرد، زیرا اگر اینگونه بود، منجر به ماندن سرمایه‌گذاران و به اتمام رساندن کارشان می‌شد.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان همدان با اشاره به اینکه اجرای چند آلونک در بلوار ارم و یا هر جای دیگر و فروش زمین متعلق به شهرداری را نمی‌توان جذب سرمایه‌گذار قلمداد کرد، گفت: نخستین مسئله‌ای که در حوزه اقتصاد مورد توجه قرار می‌گیرد حساب سود و زیان است؛ بنابراین کسی که به‌دنبال سرمایه‌گذاری است در نخستین گام خود سودده بودن پروژه را درنظر می‌گیرد درنتیجه اگر ما زمینه را به گونه‌ای فراهم کنیم که برای سرمایه‌گذار سودآوری داشته باشد، حتماً سرمایه‌گذاری خواهد کرد.

وفایی با تأکید بر اینکه نکته بعدی به احساس امنیت بازمی‌گردد، افزود: سرمایه‌گذار باید از این امر اطمینان حاصل کند که سرمایه او سوخت نخواهد شد و موضوعات جانبی خارج از مباحث اقتصادی وارد کار نخواهد شد که او را زمین‌گیر کند؛ اما متأسفانه در شهری همچون همدان حتی سرمایه‌گذار حوزه خودرو نیز داشتیم که در پی آزار و اذیت، سرمایه خود را در شهر دیگری به کار بست.

وی با تأکید بر اینکه بارها از زبان استاندار شنیده‌ام که می‌بایست زیر پای سرمایه‌گذار فرش قرمز بیاندازیم اما دریغ از این اتفاق گفت: ما سرمایه‌گذار را آنقدر با مجوزها و صدور پروانه به‌عنوان زمینه سرمایه‌گذاری، خسته می‌کنیم که خاتمه همکاری را بر ماندن و به ثمر رسیدن پروژه‌اش ترجیح دهد.

وی افزود: مقرون به‌صرفه بودن تنها جنبه مالی را دربرنمی‌گیرد بلکه شامل شرایط و نوع برخورد با سرمایه‌گذار و حتی تسهیلگری در روند کار را شامل می‌شود.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان همدان ادامه داد: این در حالی است که در بسیاری از شهرها شرایط به گونه‌ای فراهم شده که در کوتاه‌ترین زمان ممکن تمام مجوزها و پروانه‌‌های مورد نیاز او فراهم می‌شود اما در همدان اگر کسی به‌دنبال سرمایه‌گذاری باشد آنقدر در پیچ و خم قانونی گرفتارش می‌کنند تا از کرده خود پشیمان شود.

وفایی ادامه داد: این امر بارها حتی از سوی مدیران استانی به‌عنوان معضل مطرح شده، پس وقتی سرمایه‌گذار می‌بیند که زمان و فرصت‌اش در کارگروه‌های کارشناسی در حال از بین رفتن است، ترجیح می‌دهد کار رها کرده و برود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد کارنامه جذب سرمایه بخش خصوصی در شهر همدان نشان‌دهنده کسب نمره تک پایتخت تاریخ و تمدن در حوزه سرمایه‌‌گذاری شهری به‌عنوان یک راهکار برای پایدار‌‌سازی درآمد شهری است. درواقع کارشناسان و مسئولان مدیریت شهری همدان در حالی بر ضرورت پایدار‌سازی درآمد‌‌های شهری به‌دنبال افت قابل توجه درآمدهای ناشی از ساخت مسکن در دوره رکود فعلی ساختمانی، اتفاق نظر دارند که نتایج بررسی‌‌های به‌عمل آمده نشان می‌دهد تنها درصد نازلی آن هم در سطحی‌ترین شکل ممکن از سرمایه‌‌گذاری‌‌های شهری همدان، بدون مشکل است.

در این خصوص نخستین و مهم‌ترین چالش به عدم اجرا، اجرای ناقص و دیرهنگام تعهدات شهرداری‌‌ها در قبال سرمایه‌‌گذاران مربوط می‌شود، شهرداری‌‌ها در حوزه سرمایه‌‌گذاری‌‌های شهری همواره تأمین‌کننده زمین و جواز ساخت (پروانه ساخت) بوده‌‌اند، همچنین وظایفی در قبال رفع معارض و تهیه سند برای زمین‌‌ها و پروژه‌ها داشته‌‌اند، این در حالی است که این تعهدات در عمده موارد اجرا نمی‌شود یا به‌صورت ناقص اجرا شده یا در برخی موارد در زمان مناسب عمل نمی‌شود.

چالش دوم به عدم انعطاف در قراردادها مربوط می‌شود، در شرایطی که به‌دلیل تورم هزینه‌ها، باید قراردادها در طول دوره اجرای پروژه متناسب با تغییرات و تحولات موجود قابلیت انعطاف و به‌روزرسانی داشته باشد اما عملاً قراردادهای فی‌مابین شهرداری‌‌ها و سرمایه‌‌گذاران در عمده موارد از چنین قابلیت و انعطافی برخوردار نیست؛ از این رو سرمایه‌‌گذاران در برابر شرایط ناپایدار در طول دوره ساخت و اجرای پروژه قرار دارند. این در حالی است که کارشناسان معتقدند باید این روند اصلاح شود تا سرمایه‌‌گذاری در حوزه اجرای پروژه‌ها به مسیری درست و اصولی و فاقد مشکلات فعلی، هدایت شود.