سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش : صادرات محصولات کشاورزی در حالی با مشکلات متعدد دست و پنجه نرم می‌کند که شاید تاکنون ویژندسازی (برندسازی)، نبود صنایع تبدیلی و البته تحریم‌ها و پیمان‌سپاری ارزی را به‌عنوان پاشنه آشیل این حوزه مطرح می‌کردند اما در برخی محصولات غیرنفتی کشورمان مشکلاتی وجود دارد که نبض صادرات را در محصولات راهبردی کند کرده؛ برای مثال کشمش تا همین چندی پیش به‌عنوان نخستین محصول صادراتی غیرنفتی حوزه کشاورزی در همدان مطرح بود، اما شواهد نشان می‌دهد دیگر از آن رتبه چیزی باقی نمانده و بازار را در رقابت کشورهای اروپایی از دست داده‌ایم.

بسیاری از صادرکنندگان بزرگ خشکبار ملایر که تا همین چندی پیش با فروش کشمش در بازار کشورهای اروپایی جولان می‌دادند، اکنون جایگاه خود را از دست رفته می‌بینند. در این زمینه مشکلاتی وجود دارد که البته به اعتقاد آن‌ها به جز موضوعات مطرح‌شده، به سموم مورد استفاده در حوزه کشاورزی هم مربوط می‌شود. با وجود افزایش واردات سموم متفرقه به کشور و عدم نظارت نهادهای مسئول در عرضه این سموم، بسیاری از باغداران کشور برای تولید برخی محصولات ازجمله انگور از سموم خطرناکی استفاده می‌کنند.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با دو تن از فعالان عرصه صادرات این محصول در ملایر گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

یکی از صادرکنندگان ملایر با بیان اینکه از سال 89 با تأسیس کارخانه تولید و بسته‌بندی کشمش در عرصه صادرات این محصول ورود کرده‌ایم، گفت: این کارخانه روزانه بالغ بر پنج تا 10 تن به تناسب میزان برداشت محصول، کشمش تولید می‌کند.

بهرام جعفری با تأکید بر اینکه این روزها علاوه بر تحریم‌ها باید تولید محصول بی‌کیفیت را هم به مشکلات حوزه صادرات این محصول اضافه کرد، گفت: در شهر جهانی انگور تنها دو نوع کشمش تیرآبی و طلایی تولید می‌شود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بیشتر محصول تولیدی توسط این کارخانه به کشورهای روسیه، عراق، اوکراین و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود، تشریح کرد: متأسفانه این روزها کشمش ملایر به لحاظ بسته‌بندی و سورت با ضعف مواجه شده، درواقع برای مانایی در بازار رقابتی به لحاظ قیمت این ضعف خود را در سورت و بسته‌بندی نشان می‌دهد.

مدیرعامل شرکت اطلس تاک یکی از علت‌های کاهش صادرات کشمش را حضور پرقدرت کشورهای رقیب در این حوزه دانست و خاطرنشان کرد: سخت‌گیری‌های صدور گواهی بهداشت و دریافت تأییدیه به استاندارد به لحاظ باقی ماندن سموم در محصول نیز از دیگر مشکلات و موانع اصلی پیش روی صادرات کشمش به کشورهای اروپایی است که این فرایند از دست من صادرکننده خارج است و می‌بایست توسط کشاورز در زمین باغی مورد تصحیح قرار گیرد.

جعفری با تأکید بر اینکه این سموم به طرق مختلف به دست کشاورز می‌رسد که مشکلات عمده‌ای را به‌وجود آورده، این موضوع اتفاق ساده‌ای نیست زیرا بخش قابل توجهی از صادرات کشمش ایران به کشورهای اروپایی انجام می‌شد، اما با توجه به سخت‌گیری‌های اخیر آزمایشگاه‌های اتحادیه اروپا با عدم دریافت تأییدیه مواجهیم، گفت: این درست است که تحریم‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش صادرات داشته‌ اما مهم‌ترین مشکل ما اکنون تولید محصولاتی است که دارای سم باقیمانده هستند.

وی با بیان اینکه مشتریان اروپایی علاقه‌مند به خرید محصول کشمش ایران هستند، اما به دلیل هزینه‌های زیاد صادرات حتی حاضر به ریسک ارسال نیستیم که در نهایت به دلیل همین باقیمانده سموم برگشت داده شوند آن هم در حالی‌که ممکن است با محرومیت‌های صادراتی نیز مواجه شویم اذعان کرد: این وظیفه جهاد کشاورزی است که فیلترهای عدم استفاده از سموم کشاورزی را اعمال کند؛ وجود سموم باقیمانده در بخش کوچکی از محصول هم موجب برگشت آن می‌شود که هزینه‌های هنگفتی را به ما وارد می‌کند.

این فعال حوزه صادرات ابراز کرد: متأسفانه علاوه بر این ما همچنان با مشکل انبارداری اشتباه و خشک کردن انگور روی خاک نیز دست پنچه نرم می‌کنیم چراکه منجر به کپک زدن محصول می‌شود.

جعفری با اشاره به اینکه در حال حاضر در کارخانه ما هشت نفر به‌صورت مستقیم مشغول به‌کار هستند و امکان توسعه فعالیت به‌دلیل فصلی بودن این محصول وجود ندارد افزود: آنچه در صادرات محصول اهمیت دارد کیفیت است به طوری که امروز صادرات ما به روسیه و عراق بر اساس همین اصل اتفاق می‌افتد، یعنی اگر یک تاجر عراقی یا روسی نسبت به خرید محصول از ما اقدام کند به لحاظ مرغوبیت کالا او سایر تجار را به همکاری در این زمینه ترغیب خواهد کرد.

دیگر صادرکننده کشمش ملایر نیز با تأیید صحبت‌‌های عنوان‌شده از سوی فعال اقتصادی، گفت: اکنون حتی در صورت دریافت تأییدیه استاندارد، کشمش صادراتی در ابتدای ورود به کشورهای اروپایی به‌خاطر بالا بودن باقیمانده سموم، برگشت داده می‌شود.

محمد فتحی با بیان اینکه‌ به‌نظر می‌رسد اطلاعات درستی ازسوی جهاد کشاورزی به کشاورزان داده نمی‌شود، اذعان کرد: کشاورزان سموم را به‌صورت بی‌رویه استفاده می‌کنند و ازسوی دیگر دوره سم را هم رعایت نمی‌کنند، در تولید برخی محصولات کشاورزان از چند سم مشترک استفاده می‌کنند که مشکل حادتری است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر 10 نفر به‌صورت مستقیم در کارخانه ما مشغول به کار هستند گفت: متأسفانه کار تا جایی پیش رفته که حتی یک کیلو از کشمش ملایر به اروپا صادر نمی‌شود.

وی، گفت: عدم استفاده از روش‌های غیربهداشتی در فرایند تولید کشمش موجب فروش محصول با کیفیت و قیمت‌های پایین‌تر از ارزش واقعی آن، تحمیل خسارت و هزینه‌های نامتعارف برای صادرکنندگان شده است.

این صادرکننده کشمش تصریح کرد: برای بهبود این وضع باید نسبت به آموزش کشاورزان در تولید محصولات ارگانیک و سالم تلاش بیشتری کرد تا بتوانیم به جایگاه واقعی خود در دنیا دست یابیم.

فتحی با تأکید بر اینکه در حال حاضر بیماری «زنجره مو» باعث شده باغداران از هر سمی برای کنترل آفت استفاده کنند، افزود: تنها راه مقابله با آفات و بیماری‌های جدی تاکستان‌های انگور این شهرستان مبارزه بیولوژیک است که باید باغداران آموزش‌ها و تأکیدات لازم را در این زمینه فرا گرفته و نسبت به رعایت آن اقدام کنند اما گویا این رویکرد در باغ‌های ما مورد توجه نیست.

وی با اشاره به اینکه مبارزه با «زنجره مو» باید به‌صورت بیولوژیکی و تلفیقی انجام و به‌صورت مشترک و استاندارد از کود استفاده شود، گفت: این آفت امروز به یک تهدید جدی برای باغ‌های انگور این شهرستان تبدیل شده که نیاز به دریف بودجه‌ای دارد اما دولت در این عرصه ورود نمی‌کند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد نظام تولید انگور دره جوزان ملایر سال 1397 در سازمان جهانی خواروبار کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو) به‌عنوان پنجاه و سومین میراث مهم کشاروزی جهان به ثبت رسید اما متأسفانه گویی در پی عدم رعایت استانداردها کشمش شهر جهانی انگور پشت دروازه‌های اروپا متوقف شده این در حالی است که طبق آخرین خبرها، شهرستان ملایر بیش از 12 هزار هکتار باغ انگور دارد که سالانه بیش از 270 هزار تُن انگور از سطح تاکستان‌ها برداشت می‌شود اما مصرف بی‌رویه سم و کود شیمیایی موجب شده باغداران مبارزه بیولوژیک را کنار بگذارند و ادامه این روند هم تهدیدی برای تاکستان‌ها و هم محیط زیست و اقتصاد شهرستان و استان بدل شود.