گام برداشتن در جهت تولید علم و اندیشه، از ضروریات‌های غیر قابل انکار جامعه بشری است. گرچه علم و اندیشه مقوله‌ای جهانی و دستاوردهای آن در هر نقطه از جهان قابل بهره‌وری است، اما باید اذعان داشت که هر جامعه‌ای در درجه نخست با شناخت ساختارهای فرهنگی، اعتقادی و بومی خود نیازمند تولید علم و اندیشه است.
علم و اندیشه‌ای که برآمده از ساختارهای خودی باشد، در حل مسائل و مشکلات داخلی بسیار کارآمدتر خواهد بود و در هدایت جامعه در مسیر مطلوب می‌تواند مؤثر واقع شود. چون تولید علم از وظایف غیر قابل انکار بخش علمی و دانشگاهی یک جامعه محسوب می‌شود، باید بر نقش دانشگاه و دانشجویان در تولید علم در جامعه تأکید داشت.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این باره با معاون پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
دکتر آرش قربانی چقامارانی با بیان اینکه بر اساس اطلاعات جدید نمایه استنادی معتبر اسکوپوس 21 عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا در فهرست دو درصد دانشمندان برتر جهان در سال 2024 قرار گرفته‌اند، گفت: 11 عضو هیئت‌علمی نیز در فهرست دانشمندان دو درصد برتر 2024 بر اساس کل دوره فعالیت معرفی شدند.
وی با ابراز اینکه فهرست دانشمندان جهان به‌عنوان دو درصد پر استناد جهان در سال جاری میلادی بر اساس ارزیابی‌های انجام‌‌شده در دانشگاه استنفورد بر مبنای شاخص‌های شناخته‌شده و اطلاعات مندرج در اسکوپوس صورت گرفته، اظهار کرد: این دانشمندان بر اساس میزان استناد به مقالات علمی معتبر منتشر شده تا پایان سال 2023 این رتبه را به‌دست آوردند.
وی با اشاره به اینکه این فهرست، عملکرد استنادی نویسندگان را از لحاظ نمره شاخص استنادی مرکب آنان در بازه زمانی 1960 تا 2023 در 22 حوزه موضوعی اصلی و 174 حوزه فرعی تحلیل کرده و بر این اساس نویسندگانی را که در زمره پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان قرار گرفته‌اند، به تفکیک در دو «فهرست دو درصد دانشمندان پر استناد بر اساس عملکرد کل مدت خدمت» و «فهرست دو درصد دانشمندان پر استناد بر اساس عملکرد آخرین سال (2023)» معرفی کرده است.
معاون پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا تصریح کرد: فهرست دو درصد دانشمندان پر استناد دانشگاه بوعلی سینا بر اساس عملکرد کل مدت خدمت که عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی نیز هستند از این قرار است؛ محمدعلی زلفی‌گل، سعید عزیزیان، عباس افخمی، محسن جلالی، فخرالدین صالحی، آرش فتاح الحسینی، آرش قربانی چقامارانی، طیبه مدرکیان، رامین قربانی واقعی، داود نعمت الهی و جواد صاین.
قربانی چقامارانی با اشاره به اسامی دو درصد دانشمندان پر استناد دانشگاه بوعلی سینا بر اساس عملکرد آخرین سال خدمت (2023) نیز گفت: سعید عزیزیان، فخرالدین صالحی، آرش فتاح الحسینی، محسن جلالی، عباس افخمی، محمدعلی زلفی‌گل،آرش قربانی چقامارانی، سعید کریمی، بابک ژاله، جواد بهنامیان، طیبه مدرکیان، داود نعمت‌الهی، داود رئوفی، مظاهر احمدی، جواد صاین، اردشیر خزایی، محمداسماعیل سامعی، رامین قربانی واقعی، مهدی عباسی، میثم یاری، حسن کی‌پور عزیزانی هستند که توانسته‌اند در این عرصه موفق عمل کنند.
وی با ابراز اینکه طی سال جاری میلادی پنج نفر از دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا نیز در فهرست دو درصد دانشمندان پر استناد قرار گرفته‌اند، خاطرنشان کرد: امین رضا انصاری، کاظم بابایی، مریم مولایی، سعید سیدی، حسن سپهرمنصوری اسامی این دانشجویان نخبه دانشگاه بوعلی است.
قربانی چقامارانی با اشاره به اینکه بر اساس گزارش مؤسسه رتبه‌بندی تایمز مربوط به سال 2025 (نظام رتبه‌بندی بین‌المللی دانشگاه‌های جهان) که در مهرماه 1403 منتشر شد، دانشگاه بوعلی سینا توانست با حضور در رتبه‌بندی تایمز برای ششمین بار، با کسب رتبه 1500-1201 جزو دانشگاه‌های برتر جهان شود افزود: گفتنی است در معیار کیفیت پژوهش امتیاز دانشگاه نسبت به سال قبل 4.7 امتیاز افزایش، در معیار تعداد پژوهش 0.6 امتیاز افزایش و در معیار آموزش 1.2 امتیاز افزایش داشت.
وی ادامه داد: در این ارتباط 17 عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینا بر اساس اطلاعات جدید نمایه استنادی Scopus در فهرست دو درصد دانشمندان برتر دنیا و در عین حال 11 نفر از اعضای هیئت‌علمی، در فهرست دو درصد دانشمندان برتر دنیا قرار گرفتند.
معاون پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا همدان، با ابراز اینکه طی سال جاری در شانزدهمین نشست از دوره یازدهم هیئت ممیزه دانشگاه، مرتبه علمی سه عضو هیئت‌علمی دانشگاه ارتقا یافت افزود: بر این اساس، دکتر حاتم حسینی عضو هیئت‌علمی گروه آموزشی علوم اجتماعی از مرتبه دانشیاری به استادی، دکتر مریم محمدی عضو هیئت‌علمی گروه آموزشی باستان شناسی و دکتر جلال صادقیان عضو هیئت‌علمی گروه آموزشی مهندسی عمران از مرتبه استادیاری به دانشیاری ارتقای مرتبه یافتند.
قربانی چقامارانی خاطرنشان کرد: نکته حائز اهمیت اینکه دانشگاه استنفورد، برترین دانشگاه جهان بر اساس آمار مؤسسه‌های QS و TIMES در چندین سال متوالی است. همچنین پایگاه اسکوپوس وابسته به ناشر الزویر Elsevier، بزرگترین پایگاه نمایه‌های استنادی جهان بوده و ابزار مناسبی برای پژوهشگران در حوزه‌های مختلف است که میزان استنادات مقاله‌ها و کتاب‌ها به همراه متن آن‌ها را در اختیار قرار می‌دهد، در همین راستا فهرست دانشمندان دو درصد برتر دنیا که بر اساس داده‌های پایگاه علمی اسکوپوس که با همکاری دانشگاه استنفورد استخراج شده، با توجه به شاخص‌های متعددی ازجمله تعداد مقالات تألیفی، ارجاعات، استناد‌ها و سایر شاخص‌های علمی صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه عوامل متعددی در تعیین این فهرست مؤثر است گفت: ازجمله آن می‌توان به تعداد مقالات، تعداد ارجاعات صورت‌گرفته به مقالات، شاخص H یا H-index که یک مقیاس عددی و نشان‌دهنده عملکرد مؤثر یک محقق است، شاخص «سایت اسکور» که توسط آن میانگین استناداتی که مقالات منتشرشده در یک موضوع به‌دست آورده‌اند را اندازه‌گیری می‌کنند و درصد آن نشان‌دهنده نسبت پایداری یک مقاله یا نشریه در حوزه موضوعی است، اشاره کرد.
معاون پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا همدان با اشاره به اینکه پایگاه اسکوپوس و مؤسسه الزویر تمامی تولیدات دانشگاهی را در 22 رشته تقسیم‌بندی می‌کنند و در هر رشته دو درصد برتر دانشمندان دنیا اعلام می‌شوند، تصریح کرد: علاوه بر این در راستای ترغیب دانشگاهیان برای ورود به عرصه پژوهش، پرداخت به‌روز حق‌الزحمه پژوهشگران در دستور کار بوده و هست.
قربانی چقامارانی ادامه داد: سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌منظور شناسایی استعداد‌های برتر، معرفی الگو‌های مناسب دانشجویی و تشویق دانشجویان به افزایش فعالیت داوطلبانه و جهادی و تلاش برای نوآوری و فعالیت‌های مؤثر آموزشی، پژوهشی، فناورانه، نوآورانه، مهارتی، تجاری‌سازی، فرهنگی، ورزشی و هنری و حمایت از دانشجویان سرآمد، اقدام به تهیه و تدوین آیین‌نامه جامع شناسایی و حمایت از دانشجویان سرآمد دانشگاه‌ها کرده است.
وی افزود: در این راستا و در جهت ایجاد وحدت رویه در اجرای آیین‌نامه جامع شناسایی و حمایت از دانشجویان سرآمد در دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری دولتی و غیر دولتی، شیوه‌نامه اجرایی این آیین‌نامه نیز در 12 ماده و 33 تبصره تدوین و به دانشگاه‌های کشور ازجمله دانشگاه بوعلی‌سینا ابلاغ شده است.
وی افزود: به استناد بررسی‌های مرکز ارزیابی و پایش عملکرد؛ براساس آخرین نتایج منتشرشده نظام رتبه‌بندی نیچر ایندکس (2024)، در رتبه‌بندی کلی جهانی، دانشگاه بوعلی‌سینا با رتبه 1270 از بین 4995 دانشگاه جهان، موفق به حضور در این رتبه‌بندی شده و همچنین در بخش آسیای غربی رتبه 37 را از بین 414 دانشگاه کسب کرده است.
معاون پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا با بیان اینکه در نظام رتبه‌بندی نیچر نیز این دانشگاه موفق به کسب جایگاه 12 در میان 96 دانشگاه کشور شده اذعان کرد: همچنین بر اساس رتبه‌بندی موضوعی نیچر در شاخه شیمی رتبه 1178 جهانی و رتبه هشت کشوری و در شاخه علوم فیزیک رتبه 1420 جهانی و رتبه 18 کشوری را کسب کرده است.
قربانی چقامارانی افزود: علاوه بر این بر پایه گزارش سال 2024-2023 میلادی نظام «رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر پایه عملکرد علمی» یا «URAP» دانشگاه بوعلی‌سینا در میان سه هزار مؤسسه برتر جهان قرار گرفت.
وی با بیان اینکه «یورَپ» یکی از نظام‌های رتبه‌بندی جهانی بر پایه عملکرد علمی است که مؤسسات آموزش‌عالی جهان را بر اساس 6 شاخص عملکردی یعنی تعداد مقالات، تعداد استنادات، تعداد کل انتشارات، بهره‌وری علمی، تأثیر پژوهشی و همکاری بین‌المللی مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار می‌دهد اظهار کرد: هدف از این رتبه‌بندی، ارزیابی دانشگاه‌های جهان بر پایه عملکرد علمی ‌آن‌ها با توجه به کمیت و کیفیت انتشارات پژوهشی منتشرشده در پایگاه استنادی WOS (Web of Science) است.
معاون پژوهش دانشگاه بوعلی سینا در پاسخ به این سؤال که این فعالیت پژوهشی تا چه حد توانسته مشکل و یا نیازی از جامعه را پاسخ دهد، اظهار کرد: سال گذشته ما در چهار حوزه فعال بودیم.
قربانی چقامارانی با اشاره به اینکه یکی از این بخش‌ها حوزه طرح‌های تقاضامحور بود که در این بخش 52 قرارداد منعقد شد، گفت: آورده مالی این طرح‌ها بالغ بر 92 میلیارد ریال بود.
وی با اشاره به برخی از طرح‌های شاخص در این بخش، اظهار کرد: ساخت ربات قنات‌نورد برای شهرداری همدان که می‌توانست بازرسی قنات‌ها را انجام داده و نقشه سه‌بعدی را به‌صورت آنلاین تهیه و به کارفرما ارائه دهد، یکی از این طرح‌های تقاضامحور بود.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه یکی دیگر از طرح‌های برتر ما پوشش‌دهی قطعات نیروگاهی بود که با تأکید شرکت قطعات نیروگاهی ایران عمر این قطعات را تا 10 سال بالا برد، افزود: این طرح به‌صورت پایلوت در نیروگاه شهید مفتح به اجرا درآمد و در حال حاضر نیز برای نیروگاه آب یک در حال انجام است و در ادامه برای کلیه نیروگاه‌های کشور به اجرا درخواهد آمد.
قربانی چقامارانی با بیان اینکه یکی دیگر از طرح‌های موفق ما ساخت دستگاه بازیافت انرژی آسانسوری بود که بر اساس آن یک دستگاه نمونه ساخته و روی آسانسور دانشکده نصب کرده و برحسب آن اندازه‌گیری‌های لازم انجام شد، خاطرنشان کرد: این دستگاه می‌توانست بالغ بر 45 درصد مصرف انرژی را در آسانسور کاهش دهد.
وی، خاطرنشان کرد: حوزه دیگر مؤثر در رفع نیاز جامعه، تعریف پایان‌نامه‌های تقاضامحور بود که در این بخش نیز سال گذشته 27 پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی را که توسط شرکت‌های خصوصی یا نهادهای دولتی حمایت مالی می‌شدند و در عین حال موضوع آن‌ها توسط این شرکت‌ها برحسب نیاز تعریف شده بود، در دانشگاه تألیف کرده و جزو برنامه پیش‌بینی‌شده که طی سال جاری تعداد این قبیل پایان‌نامه‌ها را افزایش دهیم.
معاون پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا همدان با تأکید بر اینکه حوزه بعدی مورد توجه در این موضوع حوزه اثرگذاری اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان تحصیلی در سطح جامعه است، اذعان کرد: در این راستا انجام برخی کارها در دستور کار قرار گرفت که ازجمله آن می‌توان به عضویت هیئت‌علمی دانشگاه در هیئت‌مدیره شرکت توزیع برق مفتح، عضویت این عزیزان در نظام مهندسی و عضویت در کانون کارشناسان قوه قضائیه اشاره کرد.
قربانی چقامارانی با ابراز اینکه امروز تنی چند از اعضای علمی در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی عضو هستند، تشریح کرد: حضور در اتاق بازرگانی استان همدان به‌عنوان دبیر کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری و در عین حال ریاست یکی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه با این کمیسیون نیز از دیگر کارهای انجام‌شده در مسیر اثرگذاری در جامعه بوده است.
وی ادامه داد: حوزه بعدی کاری ما در این بخش هدایت شغلی و مهارت‌افزایی است که در این بخش نیز سال گذشته مرکز هدایت شغلی دانشگاه را راه‌اندازی کردیم.
این استاد دانشگاه با ابراز اینکه این مرکز سال گذشته از سوی وزارت علوم به جشنواره تجلیل از پژوهشگران برگزیده کشور به‌عنوان مرکز هدایت شغلی برگزیده راه یافت و مورد تقدیر قرار گرفت اذعان کرد: علاوه بر این از دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه بوعلی سینا همدان نیز به‌عنوان مدیریت برتر در بخش ارتباط با صنعت، هدایت شغلی و مهارت‌آموزی، تجلیل شد.
قربانی چقامارانی افزود: همچنین در زمینه هدایت شغلی طی سال جاری یک نمایشگاه کار مخصوص دانشگاه با حضور تقریباً 30 شرکت فعال برگزار شد که البته نمایشگاه دوم نیز در آذرماه برگزار می‌شود.
وی عنوان کرد: خوشبختانه دفتر ارتباط با صنعت اتاق بازرگانی را با مدیریت ارتباط با صنعت دانشگاه بوعلی نیز اوایل مهرماه راه‌اندازی کردیم.