از لحاظ موقعیت جغرافیایی، افغانستان این امکان را دارد تا در اتصال غرب، شرق، جنوب و آسیای مرکزی نقش بسزایی داشته‌باشد. از نقطه نظر چین، افغانستان راه میانبر بالقوه‌ای برای دسترسی به بازارهای غرب آسیا و واردات نفت و گاز از آن، محسوب می‌شود.
از این رو چین مشتاق است تا همکاری‌های خود را تحت ابتکار یک کمربند-یک راه (BRI) گسترش دهد و مسیرهای تجاری و ترانزیتی را با افغانستان بسازد یا در آن‌ها مشارکت داشته‌باشد.چین و افغانستان تاکنون هیچ موافقت‌نامه تجارت آزاد (FTA) یا موافقت‌نامه اجتناب از مالیات مضاعف (DTA) را امضا نکرده‌اند. با این حال، دو طرف کمیته مشترک اقتصاد و تجارت چین و افغانستان (JCET) را ایجاد کرده‌اند که در سال‌های 2010، 2015 و 2017، نشست‌های آن برگزار شده‌است.
با امضای تفاهم دوجانبه چین و افغانستان در مورد تعرفه صفر برای صادرات برخی از کالاهای افغانی به چین در سال 2014 میلادی، تجارت بین دو کشور تسهیل شده‌ است و از آن به بعد 97 درصد از کالاهای تولید شده افغانستان می‌توانند در صورت صادرات به چین از تعرفه صفر برخوردار شوند. طرح راهبردی راه‌آهن خواف در شرق ایران به هرات در غرب افغانستان که تکه‌ای مهم از پازل ارتباطی میان کشورهای منطقه به حساب می‌آید، از سال 1386 اجرای آن کلید خورد تا مسیر ریلی میان خواف واقع در 267 کیلومتری جنوب شرقی مشهد در قالب خط آهنی به شهر هرات واقع در شمال غرب افغانستان ایجاد شود. راه‌آهن 225 کیلومتری خواف-هرات که نخستین پروژه ریلی مشترک دو کشور است، می‌تواند به حمل و نقل سالانه 6 میلیون تن کالا و جابه‌جایی حداکثر یک میلیون مسافر در این مسیر کمک کند.
اندیشکده شورای آتلانتیک، پروژه‌های اقتصادی ایران در افغانستان به ویژه احداث راه‌آهن هرات-خواف را نشانه‌ای از روابط گرم تهران- کابل و در راستای یک راهبرد بزرگتر تهران دانست که محدود به افغانستان نیست و در قالب جاده ابریشم و همکاری‌های راهبردی ایران و چین قرار می‌گیرد.
به گفته مهدی باقری، کارشناس حمل و نقل و ترانزیت، خط ریلی خواف-هرات بخشی از کلان پروژه کریدور ریلی شرق به غرب و بالعکس است که اتصال بین چین و اروپا را از طریق مسیر ایران و افغانستان فراهم می‌کند. ایران و افغانستان با پنج کشور دیگر که در امتداد کریدور شرق-غرب عبوری از مسیر ایران قرار دارند، یادداشت تفاهمی امضا کرده‌اند و مذاکرات بیشتر آن‌ها در این زمینه به‌صورت نوسانی ادامه دارد.
مطابق نظر کارشناسان، در اتصال دومین قدرت اقتصادی دنیا به غرب آسیا، ایران مزیت نسبی دارد و می‌تواند چین را از طریق آسیای مرکزی یا افغانستان، به بندرعباس متصل کند. ایران در ابتکار راه ابریشم جدید چین، نقش به سزایی دارد که می‌بایست با درک تحولات، بازی برد- برد چین در بندرعباس را مدنظر قرار بدهیم و از تعلل‌ها و بهانه‌جویی‌های مسئولان برای این منظور اجتناب شود.
همکاری سه‌جانبه ایران، افغانستان و چین نقشه راه ارتباط و تعامل با شرق را فراهم می‌کند. بهره‌برداری از این فرصت با توجه به شتاب روزافزون تحولات منطقه‌ای و جهانی نیازمند دبپلماسی هوشمندانه و فراگیر است. نشست‌های سه‌جانبه منظم میان مسئولان و بازرگانان سه کشور، ایجاد گمرک واحدی مرزی سه کشور با ترکیه به‌عنوان یکی از ورودی‌های اتحادیه اروپا، بازسازی و گشایش جاده واخان و تکمیل خط ریلی خواف-هرات و امتداد آن به مزار شریف با استفاده از ظرفیت تهاتری معادن افغانستان، راهکارهایی هستند که می‌توانند به تجاری‌سازی این کریدور شتاب ببخشند و در دسترسی سریع‌تر به منافع سیاسی و اقتصادی آن به کشور کمک کند.