با آغاز واردات برنج و آزادسازی محموله‌های رسوب‌کرده در گمرک، کشاورزان و تولیدکنندگان برنج داخلی با چالشی جدی مواجه شده‌اند. این اقدام، در حالی صورت می‌گیرد که امسال پیش‌بینی می‌شود تولید برنج داخلی با افزایش قابل‌توجهی همراه باشد. ورود برنج خارجی به بازار در چنین شرایطی نه‌تنها درآمد کشاورزان را کاهش داده بلکه رکود اقتصادی را در بازار این محصول استراتژیک تشدید کرده است.بر اساس گزارش‌های منتشرشده از وزارت جهاد کشاورزی، امسال تولید برنج داخلی با افزایش حدود 10 درصدی نسبت به سال گذشته به دو میلیون و 700 هزار تن خواهد رسید.
شرایط آب‌وهوایی مناسب، بارش‌های مناسب در فصول کشت و حمایت‌ از کشاورزان ازجمله عواملی بوده‌ که تولید برنج را در سال جاری بهبود بخشیده‌ است. تولیدکنندگان نگرانند همانند تجربه مشابه دو سال گذشته سیل گسترده واردات آن‌ها را با ضرر و زیان جدی روبه‌رو سازد.
ایمانقلی کرمی یکی از کشاورزان منطقه شمال کشور در این‌باره می‌گوید: «سال‌ها تلاش می‌کنیم تا محصولی با کیفیت به بازار عرضه کنیم، اما وقتی برنج خارجی با قیمتی ارزان‌تر وارد بازار می‌شود، عملاً توان رقابت از ما گرفته می‌شود. اگر دولت واردات را کنترل نکند، دیگر انگیزه‌ای برای کشت نخواهیم داشت با توجه به افزایش تولید امسال واردات بسیار جزئی باید باشد.»
*آزادسازی 100 هزار تن برنج رسوب‌کرده در گمرک
در حالی که بازار برنج داخلی با رکود مواجه شده است، اعلام شده که حدود 100 هزار تن برنج که در گمرکات کشور رسوب کرده بود، به زودی وارد بازار خواهد شد. این اقدام، نگرانی کشاورزان و تولیدکنندگان داخلی را دوچندان کرده است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که آزادسازی این حجم از برنج خارجی در بازار، موجب کاهش بیشتر قیمت برنج داخلی خواهد شد و درآمد کشاورزان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
علی عظیمی، تحلیلگران بازار، می‌گوید: دولت باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تر، از تولید داخلی حمایت کند و سیاست‌های وارداتی خود را با توجه به میزان تولید داخلی تنظیم نماید.
*بزرگنمایی نیاز داخلی توسط واردکنندگان
یکی دیگر از مسائل مورد بحث، نقش واردکنندگان برنج در بزرگنمایی نیاز داخلی به این محصول است. برخی کارشناسان معتقدند که واردکنندگان با ارائه آمارهای نادرست یا اغراق‌آمیز، تلاش می‌کنند تا زمینه برای واردات بیشتر فراهم شود و سود خود را افزایش دهند.
کارشناس کشاورزی ابراهیم مرادزاده در این زمینه اظهار کرد: نیاز واقعی کشور به واردات برنج باید بر اساس آمار دقیق و واقعی تعیین شود. متأسفانه برخی از واردکنندگان از شرایط فعلی سوءاستفاده می‌کنند و دولت باید با نظارت دقیق، مانع از تخریب بازار داخلی شود، وزارت جهاد تولید امسال را دو میلیون و 700 هزار تن پیش‌بینی کرده که واردات نباید از 500 هزار تن تجاوز کند.
*اثرات منفی بر کشاورزان و بازار
واردات گسترده برنج و ورود آن به بازار در فصل برداشت، تبعات متعددی به همراه داشته است. کاهش قیمت برنج داخلی یکی از مهم‌ترین این تبعات است که درآمد کشاورزان را به‌شدت کاهش داده است. این در حالی است که هزینه‌های کشت و تولید برنج در سال‌های اخیر افزایش یافته و کشاورزان با مشکلات مالی بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
همچنین، این وضعیت موجب انباشت محصولات داخلی در انبارها شده است، زیرا خریداران ترجیح می‌دهند به‌دلیل قیمت پایین‌تر، برنج وارداتی را تهیه کنند. این امر نه‌تنها باعث رکود در بازار داخلی شده، بلکه به ایجاد مشکلات اقتصادی برای کشاورزان منجر شده است.
احمدرضا عشریه، تولیدکننده و صاحب کارخانه شالیکوبی برنج در شمال کشور گفت: هزینه تولید برنج به حدی بالا رفته که اگر کیلویی 100 هزار تومان بفروشند شاید حاشیه سودی برایشان بماند در حالی که آن‌ها هر کیلو برنج را 70 هزار تومان فروخته‌اند.
وی افزود: برنج‌کار هر کیسه کود را 1.5 میلیون تومان و هر یک لیتر سم ساقه‌خوار برنج را یک میلیون تومان می‌خرد که برای یک هکتار باید 6 کیسه کود و چهار مرحله سمپاشی کند، هزینه‌های آماده سازی،‌ مراقبت و برداشت هم نسبت به سال‌های گذشته خیلی بالا رفته است.
عشریه گفت که برنج‌کار نقدینگی ندارد و مجبور می‌شود محصول خود را در اول پاییز به قیمت ناچیز بفروشد التماس می‌کرد که دلال 60 هزار تومان هم بخرد چون چک داشت، بچه مریض داشت، باید اجاره خانه پرداخت می‌کرد اما همان برنج‌ها در بازار کیلویی 120 هزار تومان فروخته می‌شود.
وی تأکید کرد دولت باید از برنجکار حمایت کند و آن‌ها را گرفتار دلالان نکند، برنج را خرید تضمینی واقعی کنند اکنون فقط قیمت اعلام می‌کند اما نمی‌خرد.
*لزوم بازنگری در سیاست‌های وارداتی
کارشناسان بر این باورند که دولت باید در سیاست‌های وارداتی خود تجدیدنظر کند و حمایت بیشتری از کشاورزان داخلی به عمل آورد. یکی از پیشنهادها این است که واردات برنج تنها در مواقعی که کمبود واقعی در بازار وجود دارد، انجام شود و حجم واردات نیز با دقت بیشتری تعیین شود.
دولت می‌تواند با ایجاد نظام‌های حمایتی همچون خرید تضمینی و ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت، کشاورزان را تشویق به ادامه فعالیت کند و از خروج سرمایه از بخش کشاورزی جلوگیری نماید.
آغاز واردات برنج در شرایطی که تولید داخلی افزایش یافته است، تأثیرات منفی گسترده‌ای بر کشاورزان و بازار برنج داخلی گذاشته است. کاهش درآمد کشاورزان، رکود بازار و انباشت محصولات داخلی، ازجمله مشکلاتی است که نیازمند توجه جدی مسئولان است. دولت باید با بازنگری در سیاست‌های وارداتی و حمایت بیشتر از تولید داخلی، از آسیب‌های بیشتر به این بخش حیاتی اقتصاد کشور جلوگیری کند.