همدان پایتخت تئاتر کودک و نوجوان گویی تنها به اسم و علی‌الظاهر به این نام مزین شده که بازوان فرهنگی آن بدون حمایت دولتمردان، قدرتی برای خودنمایی ندارد، فرهنگی که بال دیگر اقتصاد است و در برنامه‌ریزی‌های کلان نادیده گرفته می‌شود.

به‌گونه‌ای که هنرمندان و اهالی تئاتر این استان همچنان مورد بی‌مهری واقع شده‌اند و کوه مشکلات آن‌ها با بحران کرونا نمایان‌تر شده است و در این راستا، گره کور مشکلات هنر تئاتر به اذعان هنرمندان باید با دو دست هنرمندان و مسئولان باز شود و البته کفه ترازوی مسئولان سنگین‌تر است.

به دیگر سخن وضعیت تئاتر با گذشت بیش از دو سال از شیوع ویروس کرونا همچنان نامشخص است و هنرمندان تئاتر همدان روزهای سختی را سپری می‌کنند. تعطیلی فعالیت‌های هنری و خالی شدن سالن‌های نمایش از تماشاگران شاید تلخ‌ترین صحنه‌هایی بود که هنرمندان طی تقریباً سه سال گذشته شاهد آن بودند.

در این بین باید تأکید کرد که همه‌گیری کرونا بیش از همه به فعالان عرصه‌های مختلف هنر به‌ویژه تئاتر و سینما آسیب وارد کرد و حتی تعیین دستورالعمل‌ها برای بهره‌گیری از ظرفیت 50 درصدی سالن‌های نمایش هم نتوانست جان دوباره‌ای به تئاتر و سینمای ایران بدهد.

در این میان وضعیت شهرستان‌ها بدتر از مرکز بود و بسیاری از هنرمندان فعال در این عرصه به دلیل عدم کسب درآمد در شرایط سختی به سر می‌برند و تئاتر همدان نیز که همانند بخش فرهنگی و هنری این استان از تاریخچه غنی و درخشانی برخوردار بوده و هست از این قاعده مستثنی نیست. بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا دراین‌باره گفت‌وگویی‌ را با دو تن از هنرمندان برجسته این هنر یعنی سید محمدجواد کبودراهنگی و فؤاد ابراهیمیان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

کارشناس ارشد تئاتر استان همدان با تأکید براینکه وضعیت تئاتر استان مطلوب نیست گفت: این حال بد نشأت گرفته از نبود تماشاگر است زیرا تئاتر باوجود تماشاگر زنده است و نبود تماشاگر یعنی تعطیلی تئاتر.

سید محمدجواد کبودراهنگی با اشاره به اینکه مخاطب زنده تئاتر سرمایه این هنر به حساب می‌آید خاطرنشان کرد: حال آنکه با شیوع کرونا به جرأت می‌توان گفت فعالیت‌ ما کاملاً تعطیل شده است.

وی با اشاره به اینکه اخیراً به جز یک جشنواره نمایشنامه‌خوانی برنامه خاصی نداشتیم، اظهار کرد: البته چند نمایش محیطی نیز طی این دو سال برگزار شده که تأثیر چندانی در وضعیت اسف‌بار هنرمندان این عرصه نداشته است.

این هنرمند برجسته تئاتر استان همدان با اشاره به اینکه فارغ از بحث کرونا این هنر در استان بازهم وضعیت خوبی نداشته و ندارد تشریح کرد: گروه‌های نمایش و تئاتر نیازمند حمایت بیشتر هستند.

کبودرآهنگی با اشاره به اینکه ارگان‌های دولتی و بخش خصوصی در بخش‌های مختلف می‌توانند کمک‌حال گروه‌های‌ نمایشی باشند، ابراز کرد: این عزیزان باید در عرصه‌هایی همچون فراهم کردن بسترهای تبلیغاتی و تشویق این عزیزان پای کار بیایند.

وی با تأکید براینکه در این بخش‌ها علاوه بر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، معاونت فرهنگی شهرداری و صداوسیما نیز باید پای کار باشند، ابراز کرد: این حمایت‌ها در حداقل شرایط باید پاسخگوی تلاش چندین ماهه یک هنرمند برای یک نمایش‌ باشد.

عضو شورای نظارت بر نمایش کشور با اشاره به اینکه در حال حاضر هم در عرصه جذب مخاطب از طریق تبلیغات و هم از نظر تأمین امکانات طراحی، هنرمندان تئاتر در مضیقه هستند، تشریح کرد: یکی دیگر از مشکلات؛ تغییر مداوم اساسنامه انجمن نمایش است که متأسفانه ثبات لازم را ندارد در حالی که دوره فعالیت انجمن فعلی به اتمام رسیده اما هنوز اساسنامه‌ای برای دستورالعمل جدید برای عضوگیری وجود ندارد.

کبودراهنگی با اشاره به اینکه در حال حاضر در انجمن نمایش همدان 23 گروه ثبت‌شده فعال وجود دارد اذعان کرد: صرف شرکت در جشنواره نمی‌تواند نشان‌دهنده وضعیت تئاتر در استان باشد براین اساس یکی از دغدغه‌های اصلی ما این است که با اتمام کرونا آیا نمایش و تئاتر ما با این امکانات اندک تبلیغاتی امکان جذب مخاطب را خواهد داشت؟

وی با اشاره به اینکه صندوق حمایت از هنرمندان تا حدودی مسئله بیمه هنرمندان تئاتر را حل کرد و افراد و گروه‌های نمایش با بارگذاری مدارک و مستندات در این صندوق از مزایای آن برخوردار می‌شوند اما مسئله اینجاست که برای امکان ثبت‌نام در این صندوق کار جدید می‌خواهند حال آنکه برخی از دوستان این امکان برایشان فراهم نیست، اذعان کرد: گرچه تاکنون هر زمان که گروه‌های نمایشی خواهان سالن بوده‌اند این مهم از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فراهم شده اما مسئله اینجاست که اخیراً واگذاری برخی از سالن‌ها به بخش خصوصی مسئله‌ای است که دغدغه و گلایه گروه‌ها نمایشی را در پی داشته چراکه اگر این سالن‌ها به‌راحتی در اختیار گروه‌ها قرار نگیرند خود به معضلی بزرگ در عرصه تئاتر و نمایش بدل خواهد شد.

این هنرمند پیشکسوت تئاتر استان همدان با بیان اینکه هنوز از برخورد بخش خصوصی با گروه‌های نمایشی در چگونگی واگذاری سالن‌ها به دلیل کرونا وعدم امکان اکران نمایش بی‌اطلاع هستیم تشریح کرد: بحث دیگر به امکان و زیرساخت‌های همچون سالن پلاتو در شهرستان‌ها بازمی‌گردد زیرا در حال حاضر در استان دو پلاتو آن‌هم در مجتمع آوینی و سالن ابن‌سینا مستقر هستند.

دیگر هنرمند تئاتر همدان نیز با اشاره به اینکه تقریباً بیش از 20 سال است در عرصه نمایش و تئاتر استان فعالیت دارم گفت: در دیگر عرصه‌ها همچون نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی و بازیگری نیز دستی بر آتش دارم.

فؤاد ابراهیمیان در پاسخ به این سؤال که آیا اداره کل فرهنگ ارشاد اسلامی به‌عنوان متولی اصلی توانسته حمایت لازم در بخش‌های مختلف را از هنرمندان عرصه نمایش داشته باشد، ابراز کرد: در خصوص بیمه که ‌نمی‌توان از اداره کل فرهنگ و ارشاد استانی گلایه کرد زیرا این مهم از سوی وزارتخانه در قالب صندوق حمایت از هنرمندان اتفاق می‌افتد اما آنچه مسلم است اینکه در تصحیح و نواقص و کم‌وکاست‌ها، اداره کل‌های استانی می‌توانند با رایزنی مثمر ثمر باشند. به‌عنوان مثال برای هنرمندان زن در این صندوق امکان استفاده از مرخصی زایمان وجود ندارد حال آنکه در عمل این بانوان دو سال از حضور در صحنه محروم می‌شوند پس اگر معیشت آن‌ها به شغل وابسته باشد درواقع این برهه زمانی برای آن‌ها یک تهدید به حساب می‌آید.

وی با اشاره به اینکه هنرمندان تئاتر با شیوع کرونا بیکار شده‌اند و تنها حمایتی که از آن‌ها شده اعطای هنر کارت بوده که آن‌هم با در نظر گرفتن وضعیت معیشت فعلی پاسخگوی یک نفر هم نیست، ابراز کرد: بسیاری از دوستان هنرمند علیرغم داشتن سابقه کار هنری و درعین‌حال داشتن تحصیلات عالی در حوزه تئاتر و نمایش برای تأمین معاش در حال حاضر در نوبت شب رستوران‌ها کارگری می‌کنند.

این هنرمند پیشکسوت با تأکید براینکه انتظار می‌رود اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با برگزاری جشنواره‌های مختلف حتی به‌صورت محیطی و خیابانی و درعین‌حال جلب حامی مالی در این بخش کمک‌حال گروه‌های نمایش باشند، خاطرنشان کرد: در حال حاضر این مهم در شهرهای صنعتی به یک امر متداول از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی بدل شده است.

ابراهیمیان ادامه داد: در واقع در این شهرها این اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی است که با جذب حامی مالی سفارش کارهای محیطی گرفته و به گروه‌های نمایش کارهای محیطی و خیابانی می‌سپارد.

وی با اشاره به اینکه فرهنگ هر شهر توسط تفکرات هنرمندان آن شهر رقم می‌خورد بنابراین باید برای تأمین دغدغه‌های هنرمندان به‌دنبال راه چاره بود ابراز کرد: متأسفانه در حال حاضر شرایط اقتصادی به‌گونه‌ای رقم خورده که برخی هنرمندان ما به کارهایی مشغول‌اند که به دور از شأن هنر و هنرمند است.

وی ادامه داد: به نظر بنده نه حوزه هنری و نه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در استان همدان به‌درستی به وظیفه خود در عرصه حمایت عمل نکرده‌اند.

سرپرست گروه نمایشی صورتک با اشاره به اینکه عدم وجود زیرساخت برای اجرای نمایش از اصلی‌ترین مشکلات پیش روی هنرمندان تئاتر و نمایش در استان همدان است گفت: البته این نقص به جز تهران بزرگ و در ایران کوچک مختص همه شهرهای کشور است اما مسئله اینجاست که هر استانی به فراخور ابتکار خود این معضل را حل و فصل کرده است.

ابراهیمیان ادامه داد: ما چندین سال است که در استان همدان جشنواره تئاتر بین‌المللی کودک و نوجوان را برگزار می‌کنیم اما کسی هست که بیاید و تعداد سالن‌های کاملاً استاندارد را مشخص کند؟

وی ادامه داد: به‌عنوان مثال به قطعیت می‌توان گفت در استان همدان هیچ سالن استاندارد تخصصی تئاتر یا همان سالن پلاتو نداریم.

این هنرمند پیشکسوت همدانی با اشاره به اینکه در حال حاضر تنها دو سالن پلاتو در استان وجود دارد که هر دو آن‌ها فاقد عمق بوده و از استانداردهای لازم برخوردار نیستند، در واقع در بهترین حالت راه‌پله و یا فضای پرتی را به‌زور به سالن پلاتو تبدیل کرده‌ایم.

ابراهیمیان با اشاره به اینکه حتی در سالن‌های اصلی استاندارد نیز جای بحث وجود دارد ابراز کرد: گرچه سالن اصلی مجموعه ابن‌سینا سالن استانداردی است اما به دلیل بدمسیر بودن مورد استقبال قرار نمی‌گیرد.

وی افزود: در خصوص سالن اصلی مجموعه آوینی نیز باید بگویم گرچه صحنه نمایش دارد اما کاملاً غیر استاندارد است به‌طوری‌که برای من این سؤال پیش‌آمده که مهندسان سازنده این سالن واقعاً این سالن را برای نمایش ساخته‌اند یا خیر؟

این هنرمند تئاتر با تأکید براینکه تنها سالن‌های استاندارد تئاتر در شهر همدان سالن فجر شهرداری و ابن‌سینا است تصریح کرد: این یک آسیب جدی است.

ابراهیمیان با اشاره به اینکه عمق دومتری برای سالن پلاتو برای استانی که سال‌ها است به‌عنوان پایتخت تئاتر کودک و نوجوان در سطح بین‌المللی فعالیت دارد قابل پذیرش نیست ابراز کرد: تأسف‌بارتر اینکه در شهرستان‌ها حتی سالن‌های این‌چنینی نیز پیدا نشده و وجود ندارد.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد به نظر می‌رسد اداره کل فرهنگ ارشاد اسلامی استان همدان متأسفانه حتی در عمل به بدیهی‌ترین وظایف تعریف‌شده همچون تأمین زیرساخت‌ها برای فعالیت‌های هنری همچون گروه‌ها نمایشی نیز عاجز است و شهر برگزارکننده جشنواره بین‌المللی تئاتر حتی یک سالن استاندار برای اجرای پلاتو ندارد و به اذعان هنرمندان راه‌پله‌های مجموعه‌های فرهنگی میزبان هنرمندان تئاتر هستند.