پل عابر پیاده برای عبور دادن امن با هدف حفظ جان عابران پیاده، سهولت در حرکت از خیابان‌ها، کنترل ترافیک و امنیت رانندگی است.

با نگاهی گذرا به سطح شهر همدان متوجه این موضوع می‌شویم که پل‌های عابر پیاده کارایی امن خود را از دست داده و سرپناهی برای کارتن‌خواب‌ها، معتادان و جایگاهی برای تبلیغات میلیونی شهری شده است.

هیچ‌چیز در جای خودش نیست، پل‌های عابر پیاده به‌جای اینکه مکانی امن برای تردد باشند به فروش افراد خاصی می‌رسند و جایگاهی برای تبلیغات می‌شوند.

همچنین برخی پل‌های عابر پیاده شیب‌های تند و پله‌های با ارتفاع زیاد دارند که عبور از آن برای شهروندان سالم کار بسیار دشواری است چه برسد به کودکان، میان‌سالان، بیماران و خانم‌های باردار.

بدون شک پل‌های عابر پیاده در نقاط پرخطر و برای کاهش خطرات عبور از خیابان برای شهروندان نصب می‌شود؛ اما زمانی که امکان تردد برای معلولان و سالمندان وجود ندارد، آن‌ها مجبور به عبور پرخطر از عرض خیابان هستند.

با گذر از شهر همدان شاهد پل‌های عابر پیاده با پله‌های برقی و آسانسور می‌شویم که برای کاهش ترافیک سطح شهر ساخته شده‌اند؛ اما با نصب بیلبورد‌های تبلیغاتی کارایی امن خود را از دست داده‌اند.

پل‌هایی که سهم استفاده عابران از آن تنها مدت کوتاهی بعد از افتتاح بوده و با خرابی پله‌های برقی و دزدیده شدن قطعات آسانسور، کارایی خود را از دست داده و تبدیل به پاتوقی برای استعمال دخانیات معتادان شهر شده به طوری که به اذعان بسیاری از شهروندان همدانی امروزه پل‌های عابر پیاده به جایگاهی برای انجام بزهکاری‌های اجتماعی تبدیل شده است.

فاطمه شایگان یکی از شهروندان همدانی ساکن در یکی از بلوک‌های بلوار کاشانی گفت: مسئولان با رویکرد خدمات‌رسانی هرچه بهتر به شهروندان در سطح شهر اقدام به ساخت پل‌های عابرپیاده کردند اما آنچه امروز از پل‌های عابر در سطح شهر شاهد هستیم چیزی جز بستری برای تبلیغ فضایی نیست.

وی با اشاره به اینکه پله‌ها و آسانسورهایی که در پله‌برقی‌ها به کار گرفته شد تنها مدت کوتاهی مورد استفاده شهروندان قرار می‌گیرد و در سایه بی‌نظارتی مسئولان به خرابی منتهی می‌شود و نتیجه‌ای جز بسته شدن درب آسانسور و پله برقی را شاهد نیستیم اذعان کرد: همین پل عابر پیاده بلوار کاشانی همچون دیگر پل‌ها تبدیل به جایگاهی برای خواب شبانه معتادان شده که شهروندان خطر عبور از خیابان را بر گذر از این پل‌ها ترجیح می‌دهند.

وی با تأکید براینکه کسی دیگر از پل‌های عابر پیاده استفاده نمی‌کند و فقط محلی برای تردد اراذل و جایی برای بزهکاری اجتماعی شده ابراز کرد: متأسفانه شرایط عدم نظارت به‌گونه‌ای است که برخی از افراد بی‌خانمان، اطراف و حتی محفظه داخلی پل‌ها را با سرویس بهداشتی اشتباه گرفته‌اند.

یکی دیگر از شهروندان همدانی نیز با بیان اینکه بیشتر پل‌های عابر پیاده‌ای که مجهز به آسانسور یا پله برقی که شهرداری با زحمت فراوان در سطح شهر ساخته؛ خراب است اظهار کرد: بیلبوردهای و بنرهای اطراف پل‌های عابر پیاده نیز محلی برای تبلیغات میلیونی و مانع دید کافی از پایین به پل می‌شود، این امر تبدیل به فرصتی برای بزهکاران شهر برای زورگیری و دزدی از شهروندان در این مکان‌ها شده است.

وی تصریح کرد: با نگاهی اجمالی به پل‌های عابر پیاده شهر متوجه می‌شویم که تمام پله‌های برقی و همچنین آسانسورهای آن خراب است برای مثال این وضعیت در پله‌برقی‌های کنار استانداری، بلوارهای کاشانی، شهید رجایی و غیره قابل رؤیت بوده و همچنین وضعیت پله‌های ثابت نیز در خور توجه نیست و اوضاع مناسبی ندارد.

این شهروند خاطرنشان کرد: پل‌های عابر پیاده تبدیل به چالشی برای رفت و آمد عابران پیاده شده که مسئولان برای آن باید چاره‌ای بیندیشند؛ واقعاً جای تأسف دارد در روزگاری که هر روز در گوشه‌ای از جهان از پل‌های نوین با تجهیزات و امکانات کامل، جهت ایجاد سهولت در رفت و آمد مردم رونمایی می‌شود، در شهر ما عمدتاً این پل‌ها زوار دررفته و خراب هستند و به جای خدمت، به یک چالش در شهر بدل شده‌اند.

پل‌هایی که عبور از برخی از آن‌ها مخصوصاً در فصول سرد (پل روبه‌روی استانداری همدان) در نظر مردم از فتح قله دماوند نیز دشوارتر است و حتی افراد عادی، رغبتی به عبور از آن‌ها را ندارند، چه برسد به سالمندان و افراد معلول جامعه.

به طوری که شواهد حاکی است که این پل‌ها، صرفاً کاربرد تبلیغاتی دارند و تاکنون فقط به درد نصب بنرهای تبلیغاتی خورده‌اند و دیگر هیچ!

پل‌هایی که معمولاً به دلیل شیب تند پله‌‌های تعبیه شده، اساساً قابل استفاده نیستند و به‌جز عده‌ای معدود که از سر ناچاری، آن‌هم با کلی نذر و نیاز و سلام و صلوات از آن‌ها استفاده می‌کنند، بقیه حاضرند خطر عبور از جاده را به جان بخرند یا مسیر نرده‌های احداث شده دو طرف پل را دور بزنند اما از روی آن عبور نکنند!

پل‌هایی که امکان استفاده افراد سالمند، میان‌سال و خانم‌های باردار از آن‌ها وجود ندارد و با توجه به روند رو به رشد میان‌سالی در استان، اوضاع در آینده وخیم‌تر خواهد شد تأسف‌بارتر اینکه نه تدابیری اتخاذ می‌شود و نه برنامه‌ای هست.

حال آنکه اگر در همین تعداد پل‌های احداث شده، استانداردهای لازم از لحاظ بهزیستی رعایت می‌شد، بخش بزرگی از مشکلات موجود مرتفع شده بود.

دراین‌بین از مهم‌ترین ویژگی پل‌های عابر پیاده استاندارد است که متأسفانه در همدان چنین پل‌هایی یا وجود خارجی ندارد یا اگر هم باشد مردم از بهره‌مندی آن‌ها محروم‌اند! زیرا همواره پله‌برقی‌ها و درب آسانسور آن‌ها بسته است. بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا دراین باره گفت‌و‌گویی را با سید رضا حسینی لاهیجی؛ کارشناس ارشد طراحی صنعتی دانشگاه تهران و مهدی حیدری؛ رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

کارشناس ارشد طراحی صنعتی با بیان اینکه گذرگاه‌های غیر هم‌سطح که به شکل پل و یا زیرگذر طراحی شده‌اند، یکی از تسهیلات تردد عابران پیاده به حساب می‌آیند که به‌منظور تفکیک فیزیکی مسیرهای تردد عابران و وسایل نقلیه در معابر با ویژگی‌های عملکردی (حجم، سرعت) بالا احداث می‌شوند گفت: میزان کارایی گذرگاه‌های غیر هم‌سطح عابر پیاده تابع نوع تجهیزات و نحوه نگهداری از آن‌ها، سطح تأمین شده، میزان سهولت دسترسی و تعداد استفاده‌کنندگان از این تسهیلات است ازجمله محدودیت‌های احداث پل‌های عابر پیاده، می‌توان به هزینه‌های بالای احداث، ضرورت‌های مربوط به هدایت عابران پیاده و همچنین مسائل مربوط به منظر شهری اشاره کرد.

سید رضا حسینی لاهیجی با تأکید براینکه پل‌های عابرپیاده در سطح شهرها را می‌توان متفاوت از سایر پل‌ها (با عملکردها و فرم‌های مختلف) دانست اذعان کرد: به دلیل تأثیر عمده پل‌های عابر پیاده بر سیمای شهرها و با توجه به نقشی که به‌عنوان عناصری ساختاری و نیز گونه‌ای از مبلمان شهری در شهرها همراه با عملکرد اصلی خویش یعنی تسهیل تردد عابران پیاده بر عهده دارند می‌بایست علاوه بر مسائل صرفاً سازه‌ای، معیارهای دیگری نیز در طراحی این پل‌ها در نظر گرفته شوند.

وی با اشاره به اصول طراحی پل‌های عابر پیاده، ابراز کرد: در حوزه امنیت مباحثی همچون حس ایمنی، امنیت در گذر روز و شب، رعایت حریم خصوصی و دید در گذرگاه مطرح است.

این طراح تجهیزات و مبلمان شهری ادامه داد: بعد از سهولت استفاده نیز علاوه بر جانمایی درست، تأثیرات سن بر گذر عابر پیاده، ایجاد انگیزه عبور و درنهایت راحتی برای عابران را باید مورد توجه قرار داد.

حسینی لاهیجی با بیان اینکه در حوزه تعمیر و نگهداری نیز تأثیر عوامل جوی در گذرگاه، نحوه تخلیه آب‌های سطحی، تهویه هوا و تأمین روشنایی گذرگاه باید بیش‌ازپیش مورد توجه قرار گیرد.

وی با تأکید براینکه حتی برای این پل‌ها پیوست‌های پدافندی را نیز باید مورد توجه قرار داد ابراز کرد: در حوزه زیباسازی شهری نیز مکان و موقعیت پل باید مورد بررسی قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه عدم استاندارد بودن سازه پل‌های عابر پیاده بنا به وجود ضوابط و استاندارد تعریف شده به‌هیچ‌وجه قابل قبول نیست ابراز کرد: همان‌طور که عنوان شد یکی از اصول طراحی پل‌ها ایمنی است بنابراین شیب تند پله‌ها این مهم را به‌ویژه برای بانوان و سالمندان سلب می‌کند.

این طراح شهری با تأکید بر جانمایی درست پل‌های عابر پیاده ابراز کرد: یکی از اصلی‌ترین ایرادهایی که می‌توان به بحث پل‌های عابر پیاده در همدان وارد دانست به همین موضوع بازمی‌گردد به طوری که در جانمایی‌ها اغلب رفتارهای اجتماعی (گذر از پل عابر پیاده) را قربانی درآمدزایی برای شهرداری از محل فروش بیلبوردهای تبلیغاتی می‌کنند بدین نحو که ملاک دسترسی به این زیرساخت در مقام مقایسه با دیده شدن بیلبوردهای تبلیغاتی فرع در نظر گرفته می‌شود.

حسینی لاهیجی با تأکید براینکه در تهران بیش از 500 پل عابر پیاده وجود دارد که به‌صورت هفتگی توسط تیم بازرسی از سوی سازمان سیما و منظر شهرداری مورد بررسی قرار گرفته، اختلال آن‌ها رفع و نسبت به نظافت آن‌ها اقدام می‌شود تصریح کرد: به نظر بنده با توجه به منابع درآمدی شهرداری این مهم می‌بایست به همین منوال و به‌عنوان یک تکلیف از سوی شهرداری‌ها انجام پذیرد و کار عجیبی نیست.

وی با تأکید براینکه شهر متعلق به شهروندان است و باید به بهترین نحوه آن را برای میزبانی مهیا کرد افزود: اگر پل‌های عابر پیاده را بخشی از مبلمان شهری در نظر بگیریم تعمیر و نگهداری آن‌ها به‌ویژه در پل‌های مکانیزه یک اصل است زیرا نمی‌توان به بهانه هزینه‌بر بودن تعمیرات از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرد.

رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای شهر همدان نیز با بیان اینکه در حال حاضر 22 پل عابر پیاده نصب شده در سطح شهر همدان وجود دارد گفت: طی ماه‌های آتی نیز چند پل دیگر به این تعداد افزوده خواهد.

مهدی حیدری با اشاره به تعدادی از پل‌های در دست اجرا ابراز کرد: یکی از این پل‌ها در ابتدای بلوار بعثت از سمت زیر گذر پیامبر اعظم (همان میدان بعثت) پیش‌بینی شده است.

وی با اشاره به اینکه دیگر پل در دست اجرا در بلوار فاطمیه است که به روگذر میدان رسالت منتهی می‌شود اذعان کرد: براین اساس مجموعه تعداد پل‌های عابر پیاده طی ماه‌های آتی به حداقل 24 تا 25 پل خواهد رسید.

رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر همدان با تأکید براینکه از این تعداد 16 پل عابر پیاده در همدان مکانیزه هستند بیان کرد: این بدان مفهوم است که تجهیزات پله برقی یا آسانسور و یا هر دوی آن‌ها را دارا هستند.

حیدری با بیان اینکه بخش اعظمی از پل‌های عابر پیاده مکانیزه همدان تا سال 99 به دلیل سرقت قطعات و یا آسیب‌هایی که به آن‌ها وارد شد از کار افتادند اذعان کرد: تأسف‌بارتر اینکه در سرقت قطعات، شاهد سرقت‌های تخصصی بودیم به‌نحوی‌که نوع قطعات و درعین‌حال کار انجام‌ شده بیانگر آن بود که این سرقت‌ها کار افراد عادی نبوده است.

وی با تأکید براینکه در حال حاضر مدتی است که در شهر همدان تجهیزات پل‌های عابر پیاده مکانیزه قابلیت خود را از دست داده‌اند اذعان کرد: براین اساس در بدو فعالیت شورای ششم از شهرداری خواهان تهیه برآورد مالی میزان آسیب وارده و هزینه تعمیر و نگهداری 16 پل مکانیزه شدیم.

این عضو جوان شورای شهر ادامه داد: عدد برآورد شده رقمی بالغ‌بر چهار تا پنج میلیارد تومان را شامل می‌شد بنابراین این رقم را در بودجه پیش‌بینی کردیم که در فاصله کوتاه به‌صورت تزریقی این پل‌ها مورد تعمیر قرار گیرند.

حیدری با اشاره به اینکه پیشنهاد‌هایی نیز در حوزه سرمایه‌گذاری برای این موضوع بدین شکل که این چهار میلیارد تومان را کسانی تأمین و هزینه کنند که بتوانند به ازای آن در بخش‌هایی از شهر نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کنند نیز مطرح شده است، ابراز کرد: بر این اساس تعمیر و تجهیز این پل‌ها یا از طریق جذب سرمایه‌گذار و یا تزریق بودجه از طریق مناطق انجام خواهد پذیرفت.

وی با بیان اینکه در حوزه تعمیر و نگهداری این پل‌ها دو رویکرد و پیشنهاد در دست بررسی است اذعان کرد: پیشنهاد نخست اینکه فردی برای نگهبانی از این پل‌ها به‌صورت نوبتی در نظر گرفته شود که سه نوبت کاری با حقوق و مزایا را دربر خواهد گرفت که براین اساس برای 16 پل مکانیزه در سال رقم هنگفتی را باید در نظر گرفت.

این مسئول با اشاره به اینکه پیشنهاد بعدی به کنترل از راه دور این پل‌ها بازمی‌گردد اذعان کرد: این مهم می‌بایست از طریق ابزار و تجهیزات حوزه نظارت تصویری و یا دوربین‌های مداربسته انجام پذیرد که‌ این مهم نیز خود دارای پیچیدگی‌های خاصی است.

حیدری در پاسخ به گلایه‌مندی بانوان از محصور شدن بدنه پل‌های عابر پیاده همدان به بیلبوردهای تبلیغاتی و نداشتن دید به بیرون گفت: بنده هم این مهم را تأیید می‌کنم اما این معضل خوشبختانه قابل بررسی و اصلاح است.

مع‌الوصف طراحی مناسب این فضا سبب افزایش زیبایی و خوانایی این پل‌ها می‌شود و بر فضای پیرامونی مؤثر و به لحاظ روانی بر ایجاد انگیزه برای عبور عابران نیز تأثیرگذار خواهد بود.

پل‌های عابر پیاده کنونی در شهر همدان با معیارها و اصول طراحی منظر شهری مناسب نبوده و ضروری است با استفاده از الگوهای موفق در این زمینه و همچنین استفاده از گروه‌های طراحی و مهندسی به طراحی و خلق نمونه‌هایی از پل‌های عابر پیاده دست زد که با اصول و معیارهای منظر شهری مناسب‌تر بوده و بر ارزش و غنای محیط‌های شهری بیفزاید و درعین حال کارکردهای بهتری را به شهروندان ارائه کنند.