سپهرغرب، گروه اقتصادی - عباس سریشی: هرچند طبق قانون و مصوبات دولتی وظیفه همه سازمان‌ها، نهادها و دستگاه‌های اجرایی از قبیل وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت، اتاق اصناف، سازمان تعاون روستایی، میادین میوه و تره‌بار، بازارچه‌ها و همچنین خرده‌فروشی‌ها و تیم‌های ستاد تنظیم بازار... در خصوص نظارت بر توزیع و قیمت‌گذاری، تنظیم بازار و عرضه میوه شب عید کاملاً مشخص شده و در چنین ایامی شرح وظایف و بایستگی‌های به آنان ابلاغ می‌گردد اما صرف نظر از اینکه کدام‌یک از آن‌ها محوری‌ترین وظیفه را در این میان داشته و متعاقباً چه عملکردی را از خود به جای خواهد گذاشت، در این سال‌های توزیع میوه دولتی روند‌های متفاوت و پر نوسان را به خود دیده که این امر نشان می‌دهد در زنجیره عرضه میوه شب عید در طول سال‌های گذشته، حلقه مفقوده‌ای وجود دارد که نهاد‌های مسئول و رسانه‌ها بر روی آن تمرکز زیادی نکرده و لاجرم متغیر‌های زیادی ازجمله واردات میوه، سرمازدگی، حضور پررنگ دلالان و... توانسته‌اند به‌خوبی تأثیرات مخرب و منفی خود را در قالب کمبود و افزایش قیمت و یا ناعدالتی و نابرابری در سیستم توزیع بر این بازار تحمیل کنند.
در واقع توجه به این موضوع از آن حیث دارای اهمیت است که به دلیل افزایش سرسام‌آور قیمت آجیل (که عملاً آنرا از سفره دید و بازدیدهای بسیاری از خانوادهای ایرانی حذف کرده) و یا محدودیت‌های خاص در مصرف شیرینی و شکلات لاجرم این میوه (در سه رقم سیب، پرتقال و کیوی) است که امروزه دیگر به‌عنوان اصلی‌ترین و در دسترس‌ترین عنصر پذیرایی در دید و بازدیدها مورد توجه قرار گرفته است.
البته در بررسی و واکاوی علل بروز این مسئله (گرانی و کمبود میوه) عمده کارشناسان و صاحب‌نظران بر این عقیده‌اند که هرچند موضوعات مختلفی می‌تواند در بروز این وضعیت دخیل باشد اما شکی نیست که معضل انبارداری و احتکار میوه توسط دلالان در سال‌های اخیر با دو تأثیر عمده در قالب ایجاد کمبود مصنوعی و متعاقباً زمینه‌سازی برای فساد و از بین رفتن این محصولات بیشترین سهم را در به‌وجود آمدن کمبود و گرانی میوه دربرداشته که با توجه به تبعات اقتصادی، روانی و فرهنگی آن بسیار لازم است تا متولیان تنظیم بازار و نظارت و بر قیمت‌ها و شبکه توزیع با قبول و تعمق در این واقعیت تلخ یک بار برای همیشه به‌دنبال تعریف راهکاری منطقی و عقلانی برای مرتفع نمودن آن و متعاقباً تعریف مجازات برای عاملان آن باشند.
موضوع این است که ماسوای دیگر اقلام پذیرایی مرسوم و متداول در ایام عید اما میوه کالایی است که عموماً در یک دوره حدود 15 الی 20 روز مصرف می‌شود، اما فشار برای خرید این کالا صرفاً در دو یا سه روز پایانی سال است که به اوج خود رسیده و همین امر باعث افزایش تقاضا و بهم خوردن میزان تقاضا می‌شود.
البته ناگفته نماند که دستگاه‌های مسئول نیز برای مرتفع نمودن این امر و با عنوان این خبر که میوه مورد نیاز شب عید از مدت‌ها قبل و به اندازه کافی در انبارها و سردخانه‌ها ذخیره شده و جای هیچ‌گونه نگرانی برای این موضوع وجود ندارد و کمبودی به لحاظ میوه نخواهیم داشت؛ سعی در آرام نمودن جو روانی بازار و اعصاب مردم دارند.
اما ناخواسته در این میان فرصت مناسبی نیز برای سوءاستفاده دلالان و فرصت‌طلبان مهیا و باعث می‌شود تا به روش‌های گوناگون ضمن خارج نمودن سهمیه توزیع دولتی از چرخه فروش به مردم و احتکار این میوه‌ها در انبارها، سردخانه‌ها و حتی خانه‌ها تلاش کنند تا در روزهای پس از عید آن‌ها را به چند برابر قیمت دوباره به بازار برگردانند. زیرا تقریبا ًبیشتر میوه‌های تهیه‌شده برای شب عید در همان یک هفته اول سال مصرف شده و مردم مجبورند تا دوباره برای خرید اقدام کنند که طبعاً همین امر هزینه‌های بیشتری را برایشان خواهد داشت.
به دیگر سخن عمده محتکران و دلالان به مجرد اطلاع از میزان ذخیره یا واردات میوه، با به هم زدن معادله عرضه و تقاضا و عدم عرضه، حجم بالایی از میوه شب عید را برای روزهای بعد کنار گذاشته و باعث می‌شوند تا میوه‌ها گران‌تر از قیمت واقعی به دست مصرف‌کننده برسد. در حالی که حل این تعارض که چرا به رغم تأکید مدیران در خصوص وفور میوه و کنترل بازار و حتی برپایی مراکز توزیع میوه تنظیم بازاری باید شاهد چنین کمبودهای تصنعی و متعاقباً افزایش قیمت هستیم موضوعی است که طی این چند سال اذهان بسیاری را به خود مشغول و بدتر از همه اینکه حتی پاسخ مشخصی هم برای آن پیدا نشده است.
**روایت فاجعه‌بار فساد میوه‌های شب عید
حالا البته اگر همه داستان میوه شب عید تنها به بحث احتکار و گران‌فروشی و یا حتی روایت مراکز عرضه که در پشت پستوها و انبارها شبانه با سوا کردن میوه درشت از ریز، روانه کردن میوه خوب به بازار آزاد و قالب کردن میوه ریز و متوسط به مردم به‌عنوان میوه دولتی، ختم می‌شد، بازهم می‌شد تحمل کرد اما واقع امر اینجاست که این موضوع یک زاویه و صحنه دیگر هم دارد که به مراتب سیاهتر، غیر انسانی‌تر و حتی فاجعه‌بارتر از دو موضوع قبلی است.
اینکه وقتی در این ایام به دلیل تورم، گرانی و افزایش سطح فقر بسیاری از خانوادهای ایرانی برای کم‌رنگ کردن سفره عید خود باید هزینه‌های بسیار زیادی را بپردازند و بعضاً حتی از خرید برخی اقلام پذیرایی به‌خصوص میوه به علت گرانی محروم‌اند اما هر سال و به مجرد گذشت یکی دوماه از سال جدید جسته و گریخته در شبکه‌های اجتماعی و اخبار رسمی شاهد انتشار اخباری مبنی بر فساد و دورریز میلیون‌ها کیلو میوهای می‌شویم که ظاهراً قرار بوده رونق‌بخش سفره‌های ایام عید باشد اما به دلیل فقدان نظارت و برخورد از سوی مسئولان و دولتمردان و نیز طمع و حرص عده‌ای محتکر و انباردار از خدا بی‌خبر آنقدر در انبار و سردخانه و کُنج باغ و پستو ماندند تا در نهایت به دلیل گندیدگی و فساد و عدم قابلیت استفاده دیگر چاره‌ای جز معدوم و دفن کردن آن‌ها در بیابان‌های بیرون شهر وجود ندارد.
میوه‌هایی که می‌شد در موقع مناسب با تزریق آن‌ها به شریان‌های توزیعی بازار به دست مصرف‌کننده واقعی رسیده و ضمن شکست و کاهش قیمت، امکان دسترسی قابل قبول همه اقشار به‌خصوص طبقه متوسط و ضعیف جامعه نیز به این مواهب الهی فراهم گردد.
البته روایت تلخ انبار کردن میوه شب عید در کشور و حتی شهر ما حرف تازه‌ای نیست که کسی آنرا نشینده و یا مسئولی بخواهد از انکار آن برآید، چراکه در فروردین و اردیبهشت سالی که گذشت شاهد عرضه مقادیر بالایی از پرتقال و سیب در بازارها و مغازه‌ها بودیم و قطعاً جای انکاری باقی نمانده که این همان مرکباتی است که باید مدت‌ها قبل و در شب عید به مردم فروخته می‌شد اما به لطف وجود عده‌ای از خدا بی‌خبر مدت‌ها در انبار مانده و حالا با کیفیتی بسیار پایین اما با قیمتی چند برابری سر از سبزه‌میدان و سر گذر و... درآورده و یا در فاجعه‌بارترین حالت به دلیل فساد قابلیت مصرف را ازدست داده و باید شاهد دورریز آن‌ها در بیابان باشیم.
در واقع این محصولات تنظیم‌بازاری ظاهراً و تحت هیچ عنوانی نباید در انبارها می‌ماندند اما به دلیل خلأهای قانونی و فقدان نظارت و یا مجازات‌های بازدارنده و به‌صورت خاص بهانه‌ای دهان پرکن به‌نام صادرات و یا توزیع تدریجی پنهان شده و می‌شوند در حالی که نه انبارداران و سردخانه‌داران جزء و حتی غرفه‌داران، مسئول تنظیم بازار و صادرات هستند که بخواهند به‌نام توزیع تدریجی و صادرات ذخیره‌سازی انجام دهند نه اینکه بازار داخلی انقدر اشباع شده که زمان صادرات رسیده باشد.
اینکه مسئولان و متولیان بر ای بروز چنین فجایعی چه توضیحی داشته و توپ آنرا به زمین چه کسی خواهند انداخت چندان مهم نیست زیرا از منظر مردم مقصر اصلی این اتفاقات ناخوشایند کسی جز خود این مسئولان بی‌تفاوت و متعاقباً محتکران و دلالان نیستند که میوه مورد نیاز مردم را در انبارها و سردخانه‌ها دپو کرده و حاضر نیستند در زمانی که تقاضا در بازار وجود دارد، آنرا نه مفت و جانی بلکه با قیمت مناسب و مصوب عرضه کنند و حالا که با گذشت ایام تعطیلات، دید و بازدید و رسیدن میوهای تابستانی تقاضای این میوه‌ها کاهش پیدا کرده و حجم بالایی از آن‌ها با کاهش کیفیت و یا فساد روبه‌رو شده‌اند چاره‌ای جز معدوم کردن آن‌ها در شب تاریک و میان بیابان ندارند.
مسئولان از هم‌اکنون به فکر چاره کار باشند
و اما با توجه به اینکه در روزهای آتی شاهد برپایی غرفه‌های عرضه میوه دولتی برای شب عید هستیم و تقاضا نیز برای این محصولات افزایش خواهد یافت همانگونه که از مردم انتظار می‌رود ضمن خرید به اندازه و متناسب با نیاز، ضمن جلوگیری از کمبود و متعاقباً افزایش احتمال فساد همان میوها در خانه، کمک‌حال مسئولان و متولیان باشند اما به‌صورت خاص نیز از همه دست‌اندرکاران (از بالاترین رده‌های تصمیم‌گیری تا سرپنجه‌های توزیع) انتظار داریم تا با درک شرایط موجود و صرفاً به خاطر خدا و انسانیت، امسال کمی دست از طمع‌ورزی، بی‌تفاوتی و منفعت‌طلبی کشیده و این محصولات را کامل و بدون غل و غش در اختیار مردم قرار دهند.
در واقع هرچند امیدی به اصلاح رفتار و تفکر فرصت‌طلبان و سودجویان نیست و این جماعت عادت کرده‌اند که نان خود را در خون مردمی قاطی کنند که امید است خدایشان جزا دهد اما با این حال و به جد، از مسئولان و متولیان نظام توزیع و عناصر نظارتی انتظار می‌رود تا ضمن سرکشی و جلوگیری از خروج این محصولات از چرخه توزیع و مقابله با محتکران، تلاش کنند که اگر نمی‌توانند قیمت‌ها را کاهش دهند تا جایی که ممکن است موضوع فساد و دورریز میوه را کاهش داده و اجازه ندهند عده‌ای با کفران نعمت، خدا و خلق را آزرده‌خاطر کنند. کما اینکه پیامبر اسلام (ص) نیز در این‌باره فرموده‌اند، سریع‌ترین گناهان در عقوبت، کفران نعمت است که البته فرقی هم نمی‌کند این کفران نعمت از سوی دلال و محتکر باشد یا مسئولانی که با مماشات و مسامحه زمینه را برای بروز چنین مسئله‌ای فراهم می‌کنند.
شناسه خبر 53198
