شرکت‌های دانش‌بنیان مؤسسات خصوصی یا تعاونی هستند که به‌منظور افزایش علم، ثروت و توسعه اقتصادی بر پایه دانش و علم به گسترش نوآوری می‌پردازند. این شرکت‌ها اهدافی نظیر ترغیب هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و واحدهای پژوهشی برای رفع نیاز جامعه و افزایش درآمد در این حوزه را دنبال می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین مسائل مرتبط با اقتصاد، تولید داخلی است که می‌تواند موجب رشد و حل مشکلات اقتصادی شود به همین دلیل هم امسال، سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین نام‌گذاری شد تا با تلاش و تحقیق بیشتر، کشور در موضوع تولید داخلی رشد بیشتری داشته باشد. این شرکت‌ها نیازمند حمایت‌های بیشتری از سوی دولت‌ها هستند تا با بازنگری قوانین حاکم بر این شرکت‌ها موجب رفع موانع آن‌ها شوند.

در رابطه با شرکت‌های دانش‌بنیان و موضوعات مرتبط با آن سپهرغرب با رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران گفت‌وگویی داشته است که در ادامه می‌خوانید:

افشین کلاهی؛ با بیان اینکه حدود 10 سال است سیاست‌های حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و حفظ آن مطرح و مبتنی بر آن نیز نهاد‌هایی ایجاد شده گفت: معاونت علم و فناوری، صندوق فناوری و شکوفایی به همین منظور ایجاد و قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تصویب شد و سیاست‌گذاری‌ها برای حمایت از این شرکت‌ها شکل گرفت. البته در ابتدا این سیاست‌ها مناسب نبودند ولی با تغییراتی که پیش آمد و تلاش‌های معاونت علم و فناوری «سورنا ستاری» موجب شد سیاست‌ها به سمت مناسبی سوق داده شوند که نتیجه آن تشکیل 6 هزار و 700 شرکت دانش‌بنیان با حدود 300 هزار میلیارد درآمد و حدود 300 هزار شغل مستقل در کشور شد.

وی ادامه داد: این شرکت‌ها حدود یک میلیارد دلار صادرات داشته‌ و در حال حاضر یک زیست‌بوم مناسب نوآوری در کشور ایجاد کرده‌اند که شامل همین شرکت‌ها و نهادهای حامی آن مثل مراکز رشد، پارک‌های علم و فناوری، مراکزی که کتاب در اختیار افراد قرار می‌دهند، نهاد‌های مالی لازم، صندوق‌های فناوری و شرکت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر می‌شوند.

وی این زیست‌بوم پدیدآمده را بسیار مناسب دانست و با بیان اینکه موجب به وجود آمدن محصولات بسیار خوب در این زمینه شده که علاوه بر تأثیرگذاری موجب حل مشکلات کشور مثل واکسن نیز شده‌ افزود: با توجه به شعار سال زمان مناسبی است برای اینکه زیست‌بوم فناوری را به حوزه اصلی اقتصاد کشور اشاعه دهیم، نفوذ نوآوری را در شرکت‌ها و صنایع بزرگ داشته باشیم تا رشد در آن‌ها رقم بخورد و مدل‌های کسب‌وکار سنتی را تغییر دهیم، تأثیر عملی تفکرات جدید را در همه حوزه‌ها ببینیم و شاهد باشیم که سهم اقتصاد دانش‌بنیان از سود ناخالص ملی کشور بیشتر شود.

رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه زیرساخت‌های لازم در حوزه فناوری و نوآوری در حوزه دانش‌بنیان وجود دارد و مشکلی در این خصوص نداریم اذعان کرد: در حال حاضر هم زیرساخت‌های قانونی در قالب قانون حمایت از دانش‌بنیان را داریم که قانون جهش تولید در شرکت‌های دانش‌بنیان به‌تازگی در مجلس تصویب شده و منتظر نظر شورای نگهبان است.

کلاهی اولین مشکل این شرکت‌ها را مسائل حوزه عمومی کسب‌وکار کشور دانست و گفت: زمانی که شرکت‌ها وارد فضای عمومی کسب‌وکار شوند تمام مشکلاتی که برای سایر کسب‌وکارها وجود دارد شامل آن‌ها نیز می‌شود. در واقع گفتنی است که محیط کسب‌وکار کشور ما در دنیا رتبه مناسبی ندارد و این فضا بسیار نامطلوب است.

وی افزود: همچنین مجوزها، آیین‌نامه‌ها، بخش‌نامه‌های یک‌شبه، قوانین و مقررات اداره مالیات بازدارنده فضای کسب‌وکار شرکت‌هاست زیرا این مراکز نیازمند سرعت در کار هستند و این روند اتفاق نمی‌افتد.

وی دومین مشکل این حوزه را نبود ارتباط بین‌المللی مناسب که دست‌یابی به این بازار‌ها و قرار گرفتن در زنجیره‌های جهانی را دشوار می‌کند برشمرد و افزود: البته در داخل کشور هم بازار رقابتی سالمی وجود ندارد؛ در بیشتر حوزه‌ها شاهد بازارهای انحصاری هستیم به‌طوری‌که شرکت‌های وابسته بیشتر بازار را در اختیار دارند.

رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران سومین مشکل را تأمین سرمایه برای این شرکت‌ها بیان کرد و ادامه داد: به دلیل نبود ارتباط بین‌المللی، امکان جذب سرمایه از سرمایه‌گذارهای خارجی وجود ندارد و مشارکت‌های جذب سرمایه در کشور به دلیل ریسک بالای کار به‌راحتی شکل نمی‌گیرد.

کلاهی در ادامه با ابراز اینکه نهاد‌های مالی، دارایی‌های نامشهود این شرکت‌ها را درنظر نمی‌گیرند که البته اخیراً این موضوع بهبود یافته است اذعان کرد: بخش اصلی سرمایه این شرکت‌ها، نوآوری و فناوری است اما بانک‌های ما هنوز ملک‌محور عمل می‌کنند یعنی همچنان دارایی‌های مشهود شرکت‌ها را برای دادن وام و تسهیلات و سرمایه‌گذاری درنظر می‌گیرند.

وی به‌عنوان چهارمین مشکل به مالکیت معنوی و اجرای آن اشاره کرد و گفت: این موضوع هم در زمینه قانونی و هم در زمینه اجرایی دچار مشکل است چراکه شرکتی که ایده و فناوری دارد به‌راحتی نمی‌تواند حقوق خود را تبیین کند و دچار چالش می‌شود.

وی با بیان اینکه برای حل مشکل به‌منظور بهبود ارتباطات بین‌المللی می‌توان راهکارهای سیاسی را در پیش گرفت، اما در زمینه جذب سرمایه می‌توان با قبول کردن دارایی‌های نامشهود به بهبود آن کمک کرد.

رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه در صورتی که شرکت‌های دانش‌بنیان در بورس پذیرش شوند که اقداماتی نیز برای آن انجام شده، قطعاً این شرکت‌ها با قوانین بورسی بیگانه هستند چراکه بیشتر این شرکت‌ها در دنیا به دلیل رشد سریع، زیان‌ده هستند زیرا تمرکز این شرکت‌ها بر روی افزایش مشترکان است نه سود که این برای ورود آن‌ها به بورس دردسرسازی می‌کند اما این مشکلات قابل حل است.

امروزه با رشد سریع فناوری‌ها در سراسر دنیا و تنوع محصولات هر کشور نیازمند این است که شرکت‌های دانش‌بنیانی در آن تأسیس شده و به رشد علم و فناوری آن کمک کند. شرکت‌های دانش‌بنیان با بهره‌گیری از تخصص و علم می‌توانند موجب تولید محصولات مرغوب به‌روز شوند. البته این شرکت‌ها در آغاز تأسیس نیازمند حمایت‌هایی مثل سرمایه‌گذار و وجود بازارهای فروش هستند. برای کمک به رشد این مراکز بهبود قوانین و مسائلی مثل مشکلات اداری که موجب کندی رشد آن‌ها می‌شود یکی از ضرورت‌هاست تا بتوان به افزایش تولید و در پی آن افزایش جذب سرمایه کمک کرد.