جایگاه و نقش مساجد از بدو ورود اسلام در ترویج دین و تبیین معارف دین همواره مهم بوده و هست حال آنکه در شرایط امروزی نظام اسلامی، رویکرد دشمنان در مقابله با اسلام از طریق جنگ نرم زمینه ‌ای را فراهم کرده تا مساجد به مثابه سنگرها و پایگاه‌هایی فعالیت کرده تا بتوانند ارزش‌های دینی و اعتقادی را به آحاد جامعه به‌ویژه نوجوانان وجوانان انتقال دهند و آن‌ها را در برابر توطئه‌ها و جنگ نرم دشمن مصون سازند.

از سوی دیگر بر همگان روشن است که از بدو اسلام مساجد علاوه بر کارکرد عبادی و سیاسی، بهترین مکان فرهنگی، علمی، آموزشی و اجتماعی، انتقال مبانی فکری، اعتقادی و معنویت به نسل جدید محسوب شده و نقطه امیدی برای زمینه‌سازی حکومت مهدوی و مصلح جهانی، پاسخگویی به چالش‌های فکری جوانان و رفع نیازهای آنان، مبارزه با تهاجم فرهنگی و به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب شبیخون فرهنگی دشمن هستند که طبق اسناد بالادستی مردم به طور عام و روحانیت به طور خاص، دولت و تمامی دستگاه‌های فرهنگی در حفظ مساجد به‌عنوان سنگر دفاع از ارزش‌های فرهنگی، معنوی و اعتقادی جامعه و هدفمندسازی فعالیت‌ها برای نهادینه کردن ارزش‌ها و بر اساس سند چشم‌انداز کشور در افق 1404مسئولیت سنگینی بر عهده دارند.

طی سال‌های اخیر در شهری همچون همدان که از گذشته به شهر دارالمؤمنین مشهور است اغلب مساجد از پویایی خاصی در عرصه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی برخوردارند به نحوی که از ابتدای انقلاب تاکنون در این شهر مساجد مأمنی هستند برای فعالیت‌های این چنینی؛ بنابراین پرداختن و بررسی شرایط کنونی این مساجد برای معرفی آن‌ها خالی از لطف نسیت.

بر این اساس در این شماره گفت‌وگو کردیم با دو تن از اعضای هیئت امنای مسجد قبا و نیز مسجد امام حسین (ع) شهرک مدنی که طی چند سال اخیر توانسته‌اند در برگزاری فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی گوی سبقت را از دیگر مساجد بربایند؛ در ادامه می‌خوانید:

عضو هیئت امنای مسجد قبا با بیان اینکه خوشبختانه در این مسجد علاوه بر برگزاری سه نوبت نماز جماعت، پایگاه بسیج فعال خواهران و برادران، یک مجمع خیرین فعال، کلاس‌ها و جلسات آموزش قرآن به‌ویژه برای نوجوانان به صورت مستمر دایر است گفت: مساجد همانطور که امام بزرگوار فرمودند سنگر هستند.

جلیل بوجار با بیان اینکه مساجد یکی از سنگرهای مهم دینی، اعتقادی و تربیتی جامعه محسوب می‌شوند، اظهار کرد: بر این اساس در تلاشیم همچون مساجد دیگر در مسائل دینی، عبادی، فرهنگی و اجتماعی ورود جدی داشته باشیم.

وی ابراز کرد: قدمت این مسجد به بیش از دو دهه می‌رسد که خوشبختانه در انجام رسالت اصلی یعنی اقامه نماز این سال‌ها علاوه بر دیگر فعالیت‌ها همانطور که پیشتر عنوان شد با جمعیت بالایی همواره پیشتاز بوده است.

این عضو هیئت امنای مسجد قبا با اشاره به اینکه این مسجد در مناسبت‌های ملی و مذهبی فعالیت چشمگیری دارد اظهارکرد: برای مثال ایام ماه مبارک رمضان، اعیاد شعبانیه و غدیر که مدت کوتاهی از آن گذشته جشن بزرگی برپا کردیم که در آن بیش از دو هزار نفر از اهالی محل و نمازگاران حضور داشتند.

بوجار با بیان اینکه عزیزان ما در روز عید غدیر در مسجد اقدام به طبخ حلیم کردند ابراز کرد: در دهه نخست محرم نیز این مسجد به‌صورت شبانه‌روزی در خدمت عزاداران ابا عبدالله (ع) بود.

وی افزود: از 20 سال پیش که این مسجد ساخته شد، زیرزمین آن تقریباً بدون استفاده و به شکل متروکه مانده بود و تنها ورزشکاران نمازگزار صبح در اینجا تمرین‌های ورزشی و نرمش صبحگاهی انجام می‌دادند.

وی افزود: سال گذشته به همت خیران این مکان به مساحت 430 متر با هزینه‌ 400 میلیون تومان با طرح‌های تزئینی ایرانی اسلامی و تلفیق سنتی و مدرن به شکل سالن چندمنظوره برای استفاده‌ مراسم گوناگون، ورزشی، حلقه‌های صالحین، انوارالزهرا، پایگاه و سایر فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی راه‌اندازی شد.

عضو هیئت امنای مسجد قبا با اشاره به اینکه یکی از اصلی‌ترین راه‌های جذب و جلب مردم به مساجد بهره‌مندی از اساتید مجرب برای سخنرانی و مداحان خوب برای مراسم‌ها است اظهار کرد: این مهم همواره در دستور کار ما در مناسبت‌های مختلف بوده که خود در جلب بیشتر نمازگزاران و جوانان نقش مهمی را ایفا می‌کند.

بوجار با تأکید بر اینکه یکی از برنامه‌های اصلی این مسجد جذب جوانان است چراکه دشمن امروز اعتقاد آنان را هدف قرار داده؛ گفت: درواقع دزدیدن اعتقادات جوانان و نوجوانان هدف اصلی دشمنان نظام اسلامی است.

وی ادامه داد: بر این اساس هیئت امنا، نمازگزاران به‌ویژه نمازگزاران ثابت، امام جماعت و مسئولان هیئت‌ها در این زمینه وظیفه دارند..

وی با اشاره به اینکه این مهم از طریق برگزاری برنامه‌های متنوع و سپردن بخشی از کارها به جوانان در مساجد محقق خواهد شد که خوشبختانه در مسجد قبا شاهد چنین اتفاقی بوده و هستیم گفت: آبادانی مسجد به حضور و سر و صدای جوانان و نوجوانان است، باید امور فرهنگی را به جوان‌تر‌ها سپرده و به آن‌ها مسئولیت بدهیم.

این فعال فرهنگی با تأکید بر اینکه برگزاری برنامه قرآنی مستمر ازجمله این فعالیت‌ها است تشریح کرد: حتی برای پویایی قشر بانوان جوان کلاس‌های هنری نیز در مسجد قبا دایر کردیم.

بوجار با اشاره به برگزاری کلاس‌های اخلاقی و اعتقادی به‌صورت مستمر در این مسجد ابراز کرد: در این بخش نمی‌توانم فعال بودن امام جماعت، هیئت امنای مسجد و دغدغه‌مندی آن‌ها را نادیده بگیرم به نحوی که حجت‌الاسلام افلاکیان به‌عنوان امام جماعت مسجد طی هفته زمان زیادی را به این امر امر اختصاص داده و با علم و درایت خاص و خوش فکری توانسته جوانان محل را به مسجد جلب کند.

وی با تأکید بر اینکه پویایی مسجد بر تحرک محله نیز تأثیرگذار خواهد بود، گفت: ما باید بتوانیم از حداکثر ظرفیت‌های بی‌مثال این مرکز الهی و عبادی در محلات بهره ببریم.

این عضو هیئت امنای مسجد قبا با تأکید بر اینکه در صورت عدم استفاده از این ظرفیت در حق مسجد جفا کرده‌ایم، افزود: برای جلب بیشتر جوانان به مساجد علاوه بر برنامه‌های متنوع همراه با نشاط شرعی، باید برای آن‌ها احترام و شخصیت قائل شد.

بوجار افزود: جوانان نباید از مسجد ترد شوند بلکه باید با استفاده از شخصیت‌بخشی به آن‌ها قسمتی از کارها را به آن‌ها واگذار کنیم.

در ادامه عضو هیئت امنای مسجد امام حسین (ع) واقع در شهرک مدنی نیز با اشاره به اینکه علاوه بر برپایی نمازهای یومیه، برگزاری برنامه فرهنگی و اجتماعی از طریق کانون و پایگاه وابسته به این مسجد با مدیریت و عضویت جوانان محل به‌صورت جدی دنبال می‌شود ابراز کرد: خوشبختانه با توجه به شرایط اعتقادی اهالی، استقبال از مسجد مناسب است.

وی با بیان اینکه بخش اعظمی از اهالی ساکن در این محله جزء اقشار محروم به‌حساب می‌آیند و اغلب از روستاها به این مکان آمده‌اند؛ در نخستین گام برای جلب مشارکت مردم و ارائه تصویری درست از کارکرد مساجد در بخش‌های مختلف، اقدام به برپایی مرکز نیکوکاری در آن کردیم اظهار کرد: پس از آن با شناسایی افراد نیازمند بنا به مناسبت‌ها از طریق کمک‌های مردمی به روش‌های مختلف همچون در اختیار گذاشتن وام، تأمین جهیزیه و تأمین مایحتاج زندگی به آن‌ها کمک می‌کنیم.

وی با اشاره به نقش فعال جوانان در این مسجد تصریح کرد: خوشبختانه جوان بودن مدیر کانون و پایگاه در جلب جوانان محل تأثیر بسزایی داشته است.

این عضو هیئت امنای مسجد امام حسین ( ع) با اشاره به اینکه در حال حاضر امام جماعت این مسجد حجت‌الاسلام عباسی از روحانیون تراز اول همدان است ابراز کرد: جالب اینکه بدانید این مسجد در جوار کوی طلاب قرار گرفته و این مهم کار ما را برای انتخاب روحانیون عالم راحت‌تر کرده است.

وی با تأکید بر اینکه برای جلب مشارکت جوانان با رایزنی با شهرداری بالأخره توانستیم زمینی را روبروی مسجد برای فعالیت و برگزاری برنامه‌های متنوع بگیریم تشریح کرد: علاوه بر این در راستای رسالت مسجد به عنوان مأمنی برای حل مشکلات، موضوعاتی همچون پرداختن به مسائل ورودی شهرک و دیگر معضلات مرتبط با اهالی، در دستور کار ما بوده تا بتوانیم هرچه بیشتر مردم را به سمت خانه خدا سوق دهیم.

اهمیت جایگاه مساجد در کشور ما بی‌بدیل است اما آنچه در اولویت قرار می‌گیرد، روشن شدن نقش و کارکردهای آن در جامعه است. نقشی که متأسفانه در کشور ما هر روز با فراگیرتر شدن ابزارهای ارتباطات جمعی در فضای مجازی کم‌رنگ‌تر می‌شود و باید برای تثبیت جایگاه این پایگاه‌های معنوی و مذهبی در چنین شرایطی برنامه داشت. بنابراین امید آن می‌رود، راهبردهایی برای روشن شدن کارکردها و نقش مساجد در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی و ارتباط و وظایف سایر دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط با آن، در سیاست‌های برنامه و اسناد بالادستی گنجانده شودکه بیش از پیش بتوان نسبت به کارکردهای مساجد در جامعه امروز تکیه کرد.