بررسی‌ها نشان می‌دهد که باقی‌ماندن بخشی از سموم روی این محصولات در طولانی‌مدت می‌تواند منجر به ایجاد انواع سرطان‌ها، اختلالات هورمونی، ناباروری، کاهش ضریب هوشی و غیره ‌شود اما یکی از روش‌های نوین در جهت کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی به‌ویژه برای تولید محصولات ارگانیک، استفاده از مواد و ترکیبات طبیعی یا سبز با منشأ میکروبی و گیاهی است، در این بین نقش و اهمیت ترکیبات طبیعی گیاهان در کنترل انواع بیماری‌های گیاهی ازجمله بیماری‌های ‌قارچی، باکتریایی، ویروسی و غیره بسیار بارز و برجسته است، زیرا از یک سو برای تعدادی از عوامل بیماری‌زای خاکزاد و بذرزاد روش کنترل مؤثر و پایداری وجود ندارد و از سوی دیگر پیدایش پدیده‌های مقاوم به انواع سموم سنتتیک به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها، مسمومیت‌های ناشی از مصرف سموم شیمیایی به جانوران، آبزیان و حشرات مفید و نیز اثرات سوء باقیمانده‌های سموم، مشکلات عدیده‌ای را برای سلامت انسان و محیط زیست فراهم آورده است.

بسیاری از کشورها با استفاده از فناوری جدید تهیه و فرمولاسیون سموم غیرشیمیایی ازجمله آفت‌کش‌های با پایه و منشأ گیاهی، مبادرت به کنترل تلفیقی بیماری‌های مهم گیاهی کرده‌اند. کشور ما نیز به همت دوتن از بانوان نخبه کردستانی در قالب فعالیت یک شرکت دانش‌بنیان از این غافله عقب نمانده زیرا گلناز و صدرا حسامی خواهران دوقلوی سنندجی و دانش‌آموخته دانشگاه آزاد اسلامی هستند که موفق به تولید محصول دانش‌بنیان یعنی قارچ‌کش با پایه کاملاً گیاهی شدند. این محصول دارای ویژگی‌هایی همچون کاهش مصرف سموم شیمیایی، تولید محصولات ایمن و افزایش مدت ماندگاری محصولات پس از برداشت و سازگار با محیط زیست است.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با رئیس هیئت‌مدیره، مسئول فنی اجرایی شرکت دانش‌بنیان روماک‌گستر غرب و دانش‌آموخته علوم و صنایع غذایی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

گلناز حسامی با بیان اینکه این شرکت در سال 1392 تأسیس و در سال 1395 موفق به دریافت تأییدیه دانش‌بنیان از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شد، گفت: پس از انجام کارهای تحقیقاتی گسترده در زمینه استفاده از مواد طبیعی جهت پیشگیری و کنترل بیماری‌های محصولات کشاورزی، فعالیت شرکت با ورود به عرصه تولید سموم ارگانیک با نام قارچ‌کش طبیعی به‌عنوان جایگزین سموم شیمیایی پس از طی روند طولانی در سازمان حفظ نباتات جهاد کشاورزی نهایتاً در اواخر سال 98 آغاز شد.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر این شرکت برای نخستین‌بار با ثبت این محصول دانش‌بنیان، در زمینه تولید انواع سم قارچ‌کش کاملاً گیاهی پایه، برای محصولات باغی و تولید و ضدعفونی‌کننده‌های ارگانیک فعالیت می‌کند، گفت: طبق تحقیقات صورت‌گرفته، نمونه مشابه این طرح در کشور وجود ندارد و در خارج از کشور هم هرچند محصولاتی با عنوان سموم گیاهی تولید شده اما شبیه نمونه ما نیست و تولید انبوه این محلول و استفاده آن توسط کشاورزان، یک پیشرفت در حوزه کشاورزی و حتی سلامت مردم به‌شمار می‌رود چراکه دنیا به سمت محصولات ارگانیک و طبیعی پیش می‌رود و ما امروز در کشور شاهد استفاده بیش از حد از سموم شیمیایی و در نهایت به خطر افتادن سلامت جامعه هستیم.

وی با اشاره به اینکه این شرکت، تولیدکننده چندین محصول گیاهی است اما یکی از محصولات مهمی که توانستیم در سال 99 و در شرایط کرونایی تولید کنیم، ضدعفونی‌کننده با پایه گیاهی بود که توانست مجوز و تأیید سازمان غذا و دارو را دریافت کند، اظهار کرد: این ماده ضدعفونی‌کننده گیاهی برای نخستین‌بار در ایران به ثبت رسید و مورد استفاده قرار گرفت.

رئیس هیئت‌مدیره شرکت دانش‌بنیان روماک‌گستر غرب عنوان کرد: من به همراه خواهرم صدرا حسامی که او نیز دانش‌آموخته گیاه‌شناسی واحد علوم تحقیقات تهران است، اعضای هیئت‌مدیره این شرکت هستیم، جالب است بدانید بیشتر کارهای تحقیقاتی که ما انجام دادیم به مرحله ثبت اختراع رسیده‌اند.

حسامی با اشاره به اینکه خوشبختانه در حال حاضر به مرحله تولید انبوه بسیاری از محصولات رسیده‌ایم که این سم آفت‌کش گیاهی یکی از آن‌ها است، تشریح کرد: در حال حاضر در این شرکت برای 12 نفر اشتغال‌زایی کرده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه عمده محصولات تولیدی ما بر حسب بازاریابی که انجام شده در شمال کشور و استان واقع در مرکز کشور همچون اصفهان به‌فروش می‌رسد اظهار کرد: در خصوص میزان تولید ما با محدودیتی مواجه نیستیم به طوری که حسب سفارش‌ها به هر میزان امکان تولید این سموم وجود دارد.

این بانوی فناور کردستانی مطرح کرد: محصول تولید داخلی ما چون بر پایه مواد اولیه طبیعی است و نیاز به واردات ندارد؛ یقیناً در مقایسه با محصولات وارداتی، به‌دلیل اینکه در ارائه آن‌ها برای کشاورز سوبسید قائل می‌شوند مقرون به‌صرفه‌تر خواهد بود.

حسامی اذعان کرد: مسئله این است که علیرغم برگزاری نشست‌های بی‌شمار با سازمان جهاد کشاورزی به جهت معرفی این محصول، آنچه تاکنون در حوزه حمایت‌ها انجام شده تنها محدود به تعریف و تمجید از محصول بوده نه بیشتر! در حالی که با ارائه سوبسید به محصول داخلی یقیناً کشاورزان بیشتر نسبت به خرید محصول اقدام کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه محصول نوآورانه تولیدشده ما در بازار بزرگ سموم، نیازمند حمایت است، تشریح کرد: بر این اساس به‌دنبال کار حرفه‌ای در بازاریابی و فروش محصول هستیم تا بتوانیم ویژند خودمان را در بازار جا بیاندازیم حال آنکه ویژند مورد نظر ما برای سم قارچ‌کش «روماک اگری‌سیت» و برای محصول ضدعفونی‌کننده تولیدی نیز «ای او» را انتخاب کرده‌ایم.

این بانوی کارآفرین با تأکید بر اینکه در صورت حمایت دولتی این توانایی وجود دارد که حتی در عرصه صادرات ورود کنیم، ابراز کرد: این محصول علاوه بر گیاه پایه بودن فاقد دوره کارنس است. (به فاصله بین لحظه پایان سم‌پاشی تا زمانی که سموم بر روی محصول تا حد قابل اطمینانی از بین رفته و محصول قابل برداشت است، دوره کارنس گفته می‌شود).

حسامی در خصوص اهمیت این مزیت اظهار کرد: سموم شیمیایی، دوره کارنس بالایی دارند به نحوی که کشاورزان بدون اینکه به این موضوع آگاه باشند از این سموم استفاده می‌کنند. برخی از این سموم دارای دوره 28 روز هستند؛ بنابراین کشاورز بدون توجه به آن نسبت به برداشت محصول و ارائه به بازار اقدام می‌کند، این در حالی است که سم از درون این محصول خارج نشده و همین امر سلامت جامعه را تهدید می‌کند.

در پایان گفتنی است این دو خواهر توانسته‌اند علاوه بر محصولات دانش‌بنیان عنوان‌شده، تاکنون بیش از 40 مقاله در ژورنال‌های خارجی و داخلی چاپ‌ کرده و تندیس زرین چهره‌های ماندگار طرح فناورانه منتخب کشور، مقام نخست سطح دو فناوری جشنواره بین‌المللی ربع رشیدی را به‌دست آورند.

همچنین برنده مرحله نخست و دوم نخستین رویداد بین‌المللی جایزه بزرگ اختراعات منتخب جشنواره ملی مخترعان، منتخب بخش نهایی جشنواره شیخ بهایی، برنده دومین جشنواره اختراعات و ابتکارات منتخب به‌عنوان فناور برتر استان، منتخب به‌عنوان پژوهشگر برتر استان، منتخب به‌عنوان پژوهشگر فعال منتخب به‌عنوان پژوهشگر نمونه دارای مجوز از سازمان حفظ نباتات کشور و ثبت نخستین محصول نوار سبز کشور دارای مجوز از سازمان غذا و دارو دارای گواهینامه ISO14001 دارای گواهینامه GMP، IGP، PCR، PRPs ازجمله افتخارات آنان است.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد یقیناً مصرف سموم در بخش کشاورزی از لحاظ علمی نقش دارو برای گیاه را دارد که باید مورد استفاده قرار گیرد در غیر این صورت باید شاهد کاهش تولید و ناپایداری امنیت غذایی باشیم.

اما در این بین آنچه حائز اهمیت است اینکه برای تولید محصول سالم باید نوع آفتکش، نحوه مصرف، میزان مصرف و زمان مصرف توسط نظام مهندسی کشاورزی، نسخه و به کشاورزان و بهره‌برداران ارائه شود، نه اینکه کشاورز به طور خودسرانه یا با پیشنهاد فروشنده سم را خریداری و مصرف کند زیرا چنانکه گفته شد محصولی که برای مصرف به بازار عرضه می‌شود دارای باقیمانده سموم است. بدان معنا که سم مصرفی دوره کارنس خود را برای خروج از بدن محصول نگذرانده. به طور مثال سمی که 20 روز دوره کارنس دارد باید پس از مدت زمان نام‌برده برداشت و به بازار عرضه شود و در صورتی که زودتر محصول برداشت شود دارای باقیمانده سم بالاست.

بنابراین اینکه یک محصول داخلی به طور کامل بر پایه گیاهی تولید شده و به طور کلی فاقد دوره کارنس است یک مزیت محسوب شده و می‌بایست از طریق آگاهی‌بخشی به بهره‌برداران و حمایت‌های دولت، به یک اولویت در مصرف بدل شود نه اینکه کل حمایت سازمان علیرغم دریافت تأییدیه‌های لازم در حد تعریف و تمجید باقی بماند.