توسعه صادرات یکی از عوامل مهم محرک رشد اقتصادی و مهم‌ترین اهداف اقتصادی کشورها محسوب می‌شود، در این میان، صادرات متکی بر صنایع فناوری‌محور به علت ارزش ‌افزوده بالاو مؤثر بودن بر دیگر بخش‌های اقتصادی از مهم‌ترین بخش‌های صادراتی است.

 

داشتن مزیت‌های مبتنی بر سطح فناوری برای موفقیت در محیط تجاری بین‌المللی نقشی کلیدی ایفا می‌کند، از طرفی به‌کارگیری فناوری‌های نوین در تولید محصولات در چند دهه اخیر توسط کشورهای توسعه‌یافته، سودآوری بالا و کاهش هزینه‌های تولید را نیز به‌دنبال داشته است.

 

این در حالی است که صادرات محصولات با فناوری بالا علیرغم سودآوری بالا، نتوانسته سهم بسزایی از کل صادرات کشورهای در حال توسعه را به خود اختصاص دهد.

 

حضور موفق در محیط رقابتی بین‌المللی برای کشورهای در حال توسعه به‌ویژه ایران اهمیت بالایی دارد، به این نکته نیز باید توجه داشت که سهم حداکثری منافع اقتصادی حاصل از خدمات و محصولات با فناوری‌های پیشرفته در تولید و صادرات یکی از شروط لازم برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در کشور است.

 

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با پژوهشگر حوزه فناوری گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

 

علی پاشایی‌بیدار با تأکید بر اینکه عوامل اقتصادی متعددی بر امکانپذیر بودن، میزان و ثبات صادرات محصولات و خدمات مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته تأثیر دارند گفت: در بسیاری ازموارد موانع پیش روی صادرات در حوزه تولیدات غیر دانش‌بنیان که از آن‌ها مجموعه عواملی که تحت عنوان شرایط اقتصادی کشور بیان می‌شوند همگی عواملی ‌خارج از اختیارات بنگاه‌های اقتصادی هستند.

 

وی اظهار کرد: عملکرد صادرکنندگان به طور مستقیم از نظام گمرکی، قوانین و رویه‌های حمایتی و محدودکننده دولت، دیپلماسی اقتصادی بین دو کشور مبدأ و مقصد، تک‌نرخی نبودن قیمت ارز، میزان زمان گردش کار ناشی از بوروکراسی و مشکلات ناشی نظام مالیاتی کشور، تأثیر می‌پذیرد.

 

این پژوهشگر همدانی با تأکید بر اینکه مشکل تعهد ارزی امروز برای همه محصولات ازجمله محصولات دانش‌بنیان مشکل‌ساز شده اظهار کرد: البته آنچه از سوی دولت دنبال می‌شود نیز قابل تأمل است زیرا این امر در راستای مدیریت ارز اتفاق می‌افتد چراکه در حال حاضر شاهد یک گپ بزرگ 25 درصدی بین سامانه نیما با بازار آزاد هستیم.

 

پاشایی‌بیدار ادامه داد: با این وجود این مسئله در فرایندهای صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان خلل ایجاد می‌کند، ابراز کرد: از طرفی وقتی فعالیت صادرات دانش‌بنیان‌ها مطرح است ما با دو دسته از این شرکت‌ها مواجهیم؛ نخست شرکت‌های قدر و بزرگی که طی چند سال اخیر با داشتن چند 100 نفر نیروی کار، به خیل شرکت‌های دانش‌بنیان پیوسته‌اند و دیگری شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا و با چند نفر نیروی کار.

 

وی اذعان کرد: در حوزه صادرات، بین این دو نوع شرکت نیز باید تمایز قائل شد؛ زیرا شرکت‌های بزرگ عنوان‌شده که طی چند سال اخیر به جرگه دانش‌بنیان‌ها پیوسته‌اند از سال‌ها قبل در بخش صادرات و واردات ید طولایی دارند در این حوزه با شناخت از بازار و تعریف بازارهای هدف، از طریق روابطی که پیشتر برقرار کرده در حوزه صادرات مشکلی ندارند، حال آنکه شرکت‌های نوپای دانش‌بنیان کوچک، در بدو تأسیس، عمده فعالیت تولیدی را بازار داخلی قلمداد کرده و با بازارهای خارجی آشنا نیستند.

 

این کارشناس فناوری افزود: فرایند واردات و صادرات با تجارت داخلی، تفاوت چشم‌گیر داشته و از پیچیدگی‌های خاصی نیز برخوردار است.

 

پاشایی‌بیدار با تأکید بر اینکه در صادرات شما نیازمند بازاریابی بین‌المللی هستید، اظهار کرد: این در حالی است که شرکت‌های دانش‌بنیان در خصوص بازارهای داخلی از یکسری حمایت‌های خاص برخودار هستند که در مواجهه با بازارهای خارجی این حمایت‌‌ها وجود ندارد.

 

وی ادامه داد: مثلاً به‌دلیل حمایت از تولید داخلی، واردات محصول خارجی مشابه تولید داخل با دشواری همراه است و می‌بایست مزیت‌های خاصی از سوی واردکننده مطرح شود به طوری که این امر با اوج‌گیری تحریم‌ها با شدت و حدت بیشتری نیز اعمال می‌شود اما در بازارهای خارجی این گونه مزیت فراهم نیست.

 

این پژوهشگر حوزه فناوری با تأکید بر اینکه در بازارهای خارجی باید تعرفه صادرات را پرداخت کرده و تعرفه واردات در کشور هدف و مقصد پرداخت شود، گفت: از طرفی باید تولید دانش‌بنیان توان مواجهه با بازار آزاد را داشته باشد زیرا در این بازار محصول بر مبنای مزیت‌ها مورد قضاوت و خرید قرار می‌گیرد نه اینکه تولید فلان کشور است.

 

پاشایی‌بیدار با تأکید بر اینکه در بازار آزاد پاسخگویی به نیاز مشتری و مصرف بهینه آن مد نظر قرار می‌گیرد، تشریح کرد: در مواجهه با چنین شرایطی شرکت‌های دانش‌بنیان گرچه با مشکلات، مسائل و دشواری‌ها مواجه می‌شوند اما در عوض به‌دنبال آن خواهند رفت که محصولی را در کلاس جهانی تولید کنند.

 

وی با تأکید بر اینکه در این بین شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک و متوسط می‌بایست به شرکت‌های مستقل مدیریت صادرات متصل شوند ابراز کرد: این شرکت‌ها مانند یک دپارتمان صادرات برای چند تولیدکننده و تأمین‌کننده به‌صورت مستقل عمل می‌کنند.

 

این پژوهشگر فناوری با تأکید بر اینکه بسیاری از شرکت‌های کوچک، منابع مورد نیاز را برای تأمین بودجه یک گروه صادرات داخلی در اختیار ندارند گفت: برخی از شرکت‌های بزرگ با برون‌سپاری چنین کارهایی به یک شرکت مدیریت صادرات مستقل، هزینه‌های عملیاتی خود را کاهش می‌دهند که به‌نظر می‌رسد لزوم توجه به این مسئله در شرکت‌های کوچک و متوسط دانش‌بنیان یک الزام است.

 

پاشایی‌بیدار در خصوص چرایی توسل به این گونه شرکت‌های مدیریت صادرات اذعان کرد: بیشتر شرکت‌های مدیریت صادرات در بازارهای خارجی، شبکه فروش دایر می‌کنند و حتی بعضی از آن‌ها شعبه و انبار فروش هم دارند. چیزی که رایج‌تر است، اینکه شرکت‌های مدیریت صادرات، نماینده‌ها و شبکه‌های گسترده‌ای از توزیع‌کننده‌ها و واسطه‌های تجاری را در هر یک از بازارهای هدف خود دارند و برای انجام امور صادراتی خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.

 

وی با تأکید بر اینکه شرکت‌های مدیریت صادرات با منعقد کردن قرارداد با تولیدکننده، مطالعه بازار طبق استاندارهای بین‌المللی در کشورهای هدف را آغاز می‌کنند تصریح کرد: این شرکت‌ها با یافتن مشتریان در کشورهای هدف، خریدار را به تولیدکننده وصل و بین آن‌ها قرارداد منعقد می‌کنند و پس از آن، کل فرآیند صادرات بر عهده شرکت مدیریت صادرات است.

 

این پژوهشگر با اشاره به خدمات ارائه‌شده از سوی شرکت‌های مدیریت صادرات گفت: یک شرکت مدیریت صادرات در بخش‌های مختلف اعم از تحقیقات و شناسایی بازار، تعیین نماینده فروش در کشورهای هدف، تعیین کیفیت و کمیت محصول مطابق با سلیقه مشتری، مذاکره برای کسب مجوزهای صادراتی، توزیع و ترخیص کالا، تعیین دقیق هزینه‌های بیمه، ارائه الزامات و پیشنهاد مارک‌گذاری و بسته‌بندی محصول صادراتی، انتقال ارز، ارائه خدمات انبارداری در بازار هدف خدمات ارائه می‌دهند که متأسفانه در کشور ما علیرغم نیاز، تعداد معدودی از این شرکت‌ها فعال هستند.

 

پاشایی‌بیدار با تأکید بر اینکه مدیریت صادرات بخش مهمی از هرگونه از صادرات است افزود: شرکت‌های مدیریت صادرات سعی می‌کنند که فرایند صادرات را از طریق حفظ رابطه بلندمدت بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی خارجی و پایداری و ماندگاری تولیدکنندگان در بازارهای هدف با بهره‌گیری از دانش تخصصی روز و متخصصان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تسهیل کنند.

 

وی ادامه داد: این شرکت‌ها با افزایش توانمندی‌‌های صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان، بستری را فراهم می‌کنند تا تولیدکننده‌های ایرانی، محصولات خود را در بزرگترین مارکت‌های بین‌المللی به فروش برسانند.

 

وی حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی را اصلی‌ترین رویکرد در بازاریابی بین‌المللی قلمداد کرد و گفت: البته حضور صرف و مقطعی مدنظر نیست بلکه شرکت دانش‌بنیان باید گروهی داشته باشد تا فرایند پیگیری مذاکرات انجام‌شده در نمایشگاه‌ها را تا حصول نتیجه مطلوب دنبال کند.