سپهرغرب، گروه - شهره کرمی : تغییر سبک زندگی شهری و مدرنیته باعث شده تا افراد فرصت کمتری برای بازدید و بهره‌مندی از آثار هنری داشته باشند، حال آنکه لازم است تا همه افراد جامعه به‌خصوص نسل جوان با فرهنگ و هنر کشور خود آشنا شوند.

فعالیت‌های فرهنگی و هنری ضمن بهبود زیست شهروندان به معیشت اصحاب فرهنگ و هنر نیز کمک خواهد کرد، بنابراین لازم است تا فضاهایی برای چنین فعالیت‌هایی در نظر گرفته شود. طرح گذر فرهنگی یکی از ابتکارات نوظهور سال‌های اخیر است که موجب شده تا فرهنگ و هنر در کنار بافت‌های تاریخی بتواند به خوبی این موضوعات را به نمایش بگذارد.

در اصل گذر فرهنگی معبر یا میدانی است که مجموعه‎ای از کسب و کارها، فعالیت‎های فرهنگی و هنری با حضور در آن، محصولات متنوع خود را به نمایش می‌گذارند.

شهرهایی همچون تهران، شیراز، اصفهان و یزد در ایجاد گذرهای فرهنگی موفق عمل کرده‌اند و رویدادهای مختلف گردشگری همچون گردشگری خوراک و صنایع دستی در این گذرها امروزه جایگاه خاصی دارد به طوری که گردشگران بسیاری برای بازدید از این فضاها به این شهرها سفر می‌کنند.

همدان نیز ازجمله شهرهایی است که گذر فرهنگی دارد. محل آن در کوچه آقای آخوند واقع شده و در حد فاصل بین میدان عین‌القضات و میدان باباطاهر به اجرا درمی‌آید. طول این معبر حدود 300 متر است که بر اساس مطالعات بافت تاریخی و سابقه تاریخی شهری همدان، مشخص شد یکی از معابر قدیمی شهری همدان بوده است.

با توجه به اینکه بیشتر گردشگران در بدو ورود به استان همدان از میدان امام، محوطه تاریخی هگمتانه و میدان باباطاهر بازدید می‌کنند این پروژه برای توسعه گردشگری استان در حال پیگیری است. به اذعان مدیرعامل سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری همدان؛ این گذر که دروازه‌ای به بازار تاریخی شهر همدان است تا آبان ماه پیشرفت فیزیکی 60 درصدی داشته است.

با توجه به این موضوع و اهمیت گذرهای فرهنگی و نقش آن در گردشگری در این خصوص با مدیر کارگروه ملی گردشگری و صنایع دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران گفت‌و‌گو کردیم که که در ادامه می‌خوانید:

سیدرضا بهادری با تأکید بر اینکه گذر‌های فرهنگی را باید با گونه‌های گردشگری به هم پیوند داد، گفت: این فضاها می‌توانند با ایجاد جذابیت در مقاصد هدف موجب جذب گردشگر شوند؛ البته به شرطی که به گونه‌های مختلف این صنعت توجه شود.

وی افزود: با توجه به اینکه همدان امسال به‌عنوان پایتخت گردشگری مجمع شهرداران آسیایی انتخاب شده، بیش از پیش باید به این صنعت پررونق در جهان، بپردازد و در کنار افزایش جذابیت، به کشورهای هدف توجه ویژه داشته باشد که گذرهای فرهنگی در این خصوص می‌توانند مؤثر واقع شوند.

این استاد دانشگاه با توجه به این موقعیت و ظرفیتی که برای همدان به‌وجود آمده گفت: می‌توان یکی از گذرگاه‌های شهر را برای معرفی اطلاعات شهرهای این مجمع در نظر گرفت. به طوری که با همکاری شهرداری‌های آن‌ها در فضایی زیبا، نماد و پرچم هر کشور یا شهر آسیایی به عموم مردم نشان داده شود تا هم مردم همدان و هم توریست داخلی و خارجی با آن شهرها و کشورها آشنا شوند.

بهادری در ادامه افزود: می‌توان با هر یک از شهرداران این شهرها رایزنی کرد تا در زمان یک هفته‌ای در این گذر که برایش نامی همچون همدان_ آسیا انتخاب شود، بتوانند رسم و رسوم و خوراک خود را به نمایش بگذارند که از جذابیت خیلی بالایی برخوردار است و ارتقای گردشگری شهر را به‌دنبال خواهد داشت.

مدیر کارگروه ملی گردشگری و صنایع دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران با اشاره به اینکه یزد نیز سال جاری به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای ACD (مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا) انتخاب شد اظهار کرد: به‌نظر من تبادل برنامه‌های مختلف در یزد و همدان که افتخارات گردشگری به‌دست آورده‌اند، کمک خواهد کرد تا در عرصه بین‌المللی پیشرفت داشته باشند.

بهادری در ادامه افزود: لازم است تا شهردار همدان در این خصوص برنامه‌ریزی کرده و موفق عمل کند؛ چراکه فرصت بزرگی است و حضور این کشورها در این گذر بین‌المللی جمعیت زیاد گردشگر داخلی و خارجی را به شهر همدان به‌دنبال داشته باشد.

*نمایش آداب و رسوم کشورهای مختلف در فضای گذر فرهنگی به ویژندسازی همدان در گردشگری منجر خواهد شد

وی تأکید کرد: اگر در حوزه تبلیغات و بازاریابی به‌خوبی کار شود، شهرهایی مثل سنندج، تهران، اراک و قم می‌توانند آخر هفته‌ها در این برنامه‌ها حضور یافته و با آداب هر کشور که در یک بازه زمانی به نمایش گذاشته شده آشنا شوند. این موضوع می‌تواند مدل موفقی باشد و به ویژندسازی همدان در گردشگری کمک کند.

*لزوم توجه به رویکرد گردشگری پایدار

این استاد دانشگاه در ادامه با ابراز اینکه تمام این برنامه‌هایی که بیان شده باید با رویکرد گردشگری پایدار اجرا شوند، گفت: توجه به سه اصل توانمندسازی جامعه محلی، توجه به پیوست‌های زیست‌محیطی (تفکیک زباله) و مهم‎تر از همه رعایت ارزش‌های اجتماعی_فرهنگی جامعه میزبان در این عرصه بسیار حائز اهمیت است.

بهادری همچنین تأکید کرد: ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی مردم همدان باید در اولویت باشد تا مردم بعد از این رویداد دچار رنجش نشوند و از فضای گذرها برای برگزاری رویدادهای بین‌المللی و داخلی متعدد طی سال بهره ببرند.

وی با اشاره به اینکه بناهای شاخص و مهم میراث فرهنگی که در این گذرها به یکدیگر وصل می‌شوند می‌بایست سنگ‌فرش شده و مبلمان زیبای شهری داشته باشند، اظهار کرد: باید به همه عوامل همچون نورپردازی مناسب در شب‌ها توجه کرد تا بتوانیم فضای مطلوبی برای گردشگران به‌وجود آوریم.

این استاد دانشگاه با عنوان اینکه «کوچه‌ محمودی» در یزد که مسقف بودن آن در گذشته باعث شده بود تا مورد توجه قرار نگیرد، اما امروز با یکسری تغییرات، به مرکزی برای گردشگران تبدیل شده، افزود: فضایی که کسی جرأت عبور از آن را نداشت با نور‌پردازی مناسب، هم‌اکنون به یک محل پر رفت‌وآمد و عکاسی برای مردم تبدیل شده است.

بهادری در ادامه توضیح داد: نورپردازی خلاقانه بهانه‌ای شده تا این فضا کارکرد هنری و فرهنگی پیدا کند و جوانان در این گذر به شعر و شاعری پرداخته و هنرهای خود را به نمایش بگذراند و این گذر زنده شود.

وی افزود: در اصفهان نیز با ایجاد پیاده‌راه در مسیر برخی آثار تاریخی همچون هشت بهشت و یا در قسمتی از میدان نقش جهان گذر فرهنگی ایجاد شده که به توسعه گردشگری شهر نیز کمک خواهد کرد.

این استاد دانشگاه در توضیح شرایط گذرها تأکید کرد: حتی دوچرخه و موتور رفت‌وآمد کند، برای گذرهایی که فضای بیشتری دارند و کسانی‌ که نمی‌توانند پیاده‌روی کنند، می‌توان وسایل حمل‌و‌نقل الکتریکی ساده در نظر گرفت.

بهادری گفت: برگزاری رویدادمحور موضوعات گردشگری در گذرها از اهمیت بالایی برخوردار است، مثلاً هفته‌ای یک بار پنجشنبه‌ها رویدادهایی در مدت زمان سه ساعت برگزار شود تا برای ساکنان محلی نیز مزاحمتی ایجاد نشود.

وی افزود: برخی گذرها کارکرد فرهنگی دارند، مثلاً «کوچه مازاری‌ها» در یزد که به اسم نخستین گذر فرهنگ و هنر ایران شناخته می‌شود در فصل بهار و تابستان برنامه‌ و جشنواره‌های مختلفی در آن برگزار می‌‌شود گفت: مازاری یه نوع آسیاب است که به وسیله آن مواد مختلف را می‌سابند. این کوچه نیز به‌دلیل اینکه آسیاب‌های بسیاری دارد به کوچه مازاری‌ها معروف شده است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه این گذر برای کارهای فرهنگی‌هنری تعبیه شده و مزاحمتی برای مردم ایجاد نمی‌کند، خاطرنشان کرد: می‌توان در بافت‎های تاریخی هفته‌ای چند ساعت رویدادهای مختلف فرهنگی و خوراک را که برای گردشگران جذاب است، برگزار کرد.

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه می‌توان به موضوع خوراک توجه بیشتری داشت چراکه یکی از جذابیت‌های گردشگری هر منطقه است، گفت: گذر خیابان 30 تیر در تهران با فضای سنگفرشی که دارد، امروز به جایگاهی رسیده که افراد زیادی به آن علاقه‌مند هستند و دکه‌های مختلف برای عرضه خوراکی‌های مختلف وجود دارد و برای گردشگران نیز به‌خوبی معرفی شده است.

بهادری در ادامه به توضیح گذر «باب همایون» در میدان امام خمینی (ره) تهران پرداخت و افزود: این فضا نیز در سال‌های اخیر به‌خوبی معرفی و به مقصدی برای حضور هر شب مردم تبدیل شده است.

وی با اشاره به اینکه قطعاً می‌توان در همدان نیز چنین فضاهایی را در نظر گرفت، گفت: شهرداری می‌بایست برای جانمایی آن از ساعت 11 شب به بعد که امکان بستن آن محوطه وجود دارد و از طرفی به مردم محلی آسیبی نمی‌زند را در نظر بگیرد تا گردشگری خوراک در آن فعال شود.

مدیر کارگروه ملی گردشگری و صنایع دستی پایدار بنیاد جهانی انرژی ایران افزود: البته در خیابان‌های پهن همچون شانزلیزه پاریس با وجود عبور ماشین از بخشی از معبر اما دکه‌های خوراک در فضا وجود دارند، چنین برنامه‌هایی برای مردم همدان و گردشگران داخلی و خارجی جذاب خواهد بود که نمونه موفق آن باب همایون تهران است.

بهادری در خصوص رونق صنایع دستی در گذرها تصریح کرد: برنامه‌ای با نام آدینه در یزد برگزار می‌شد که صبح هر جمعه در محدوده گذری که بقعه 12 امام یزد را به زندان اسکندر وصل می‌کرد؛ نقاشان حدود سه ساعت هنر خود را به نمایش گذاشته و مردم نیز استقبال و بازدید می‌کردند.

وی با اشاره به اینکه در شهر مسکو پایتخت روسیه، برنامه‌ای برای نواختن موسیقی برگزار می‌شود که مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی است، اظهار کرد: در نظر گرفتن گذری که همزمان با غروب آفتاب افراد هنر موسیقیایی خود را به نمایش بگذارند ایده جالب و یک جاذبه خوبی برای گردشگران خواهد بود که در بسیاری از شهرهای دنیا چنین برنامه‌هایی برگزار می‌شود.

این استاد دانشگاه با عنوان اینکه معرفی صنایع دستی و خلق آن توسط هنرمندان به‌صورت زنده برای بازدیدکنندگان جذابیت زیادی دارد که می‌‎توان آن را در گذرها به نمایش گذاشت تصریح کرد: حتی می‎توان گردشگری صنایع دستی، خوراک، کودک و برنامه‌هایی همچون تئاترهای خیابانی برگزار کرد؛ در گذر مازاری‌ها تئاترهای خیابانی برگزار می‌شود که مردم را به سمت خود می‌کشاند این امر در همدان و در یکی از گذرهایی که فضای خوبی دارد نیز می‌تواند برگزار شود.

بهادری با اشاره به اهمیت گالری‌های شهری که نوع جدیدی از بازآفرینی‌های فرهنگی و هنری در شهرها هستند گفت: به‌طور مثال در مسیر پیاده‌رو ابن‌سینا تا آرامگاه باباطاهر، فضاهایی تعبیه شود و برخی ظروف و اشیاء زیبا و سنتی که خاص استان است در آنجا قرار بگیرد؛ البته باید موضوع امنیت آن را نیز مد نظر قرار داد.

وی در پایان با اشاره به تبادل اطلاعات خواهرخوانده‌های شهرها در گذرها، اظهار کرد: شهر یزد حدود هشت خواهرخوانده دارد که اطلاعات آن‌ها و ظرفیت‌هایشان را در یکی از گذرهای شهر به نمایش گذاشته تا مردم با فرهنگ و آداب و رسوم آن‌ها بیشتر آشنا شوند.

با این تفاسیر توجه به برگزاری رویدادهای مختلف گردشگری در بستر گذرهای فرهنگی در هر شهر موضوعی است که ضمن تبادل فرهنگ به رونق گردشگری شهرها نیز منجر خواهد شد. حال باید دید که آیا مدیریت شهری همدان می‎تواند با برنامه‌ریزی درست و استفاده از بستری که با انتخاب همدان به‌عنوان پایتخت گردشگری مجمع شهرداران آسیایی پیش آمده همدان را به یکی از مقاصد گردشگر‌پذیر تبدیل کند یا خیر؟

گفتنی است تلاش ما برای اطلاع از آخرین وضعیت گذر فرهنگی همدان از سوی شهردار منطقه 4 و مدیرعامل سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری همدان بی‌نتیجه ماند حال آنکه امید است از آبان‌ماه تاکنون این پروژه پیشرفت بیشتری کرده باشد و بتوان در همدان نیز شاهد برگزاری رویدادهای مختلف ملی و بین‌المللی در بستر این گذر بود.