گامهای عملی ویژندسازی بینالمللی؛ از خوشههای هنری تا حضور در بازارهای جهانی
ویژندسازی در حوزه صنایع دستی فراتر از صرفاً ایجاد یک نام یا لوگو و فرآیندی عمیق و چندوجهی است که به ماهیت و روح یک محصول جان میبخشد و آن را از میان انبوهی از تولیدات مشابه متمایز میسازد. درحقیقت، ویژندسازی مؤثر، پلی است میان گذشتهای پربار از هنر و فرهنگ و آیندهای روشن در بازارهای رقابتی امروز. صنایع دستی به خودی خود حامل داستانها، سنتها و دانش بومی هستند و این گنجینههای ارزشمند میتوانند از طریق یک ویژند قوی به مخاطبان جهانی معرفی شوند و ارزشی فراتر از صرفاً یک کالا پیدا کنند.
گام نخست در این مسیر، درک عمیق از هویت و ریشههای محصول است. هر اثر صنایع دستی داستانی برای گفتن دارد؛ داستان دستان هنرمندی که آن را آفریده، موادی که از دل طبیعت یا فرهنگ یک منطقه برخاستهاند و کاربردهایی که ریشه در تاریخ و زندگی روزمره دارند. یک ویژند موفق باید این داستانها را کشف و به زبانی قابل فهم و دلنشین برای مخاطبان روایت کند. این روایتگری میتواند شامل نمایش فرآیند ساخت، معرفی هنرمند یا جامعهای که محصول از آن برآمده باشد و حتی به نمادها و مفاهیم فرهنگی نهفته در طرح و نقش اشاره کند.
در ادامه، تمایزگذاری اهمیت پیدا میکند. در بازاری که ممکن است محصولات دستی زیادی وجود داشته باشد، چه چیزی محصول شما را خاص میکند؟ آیا کیفیت مواد اولیه، دقت در جزئیات، اصالت طرحها، یا حتی تعهد به اصول پایداری و مسئولیت اجتماعی است که شما را متمایز میسازد؟ ویژند باید بتواند این نقاط قوت منحصربهفرد را برجسته کند. این به معنای اجتناب از کلیشهها و تلاش برای نوآوری در عین حفظ اصالت است. گاهی اوقات، یک نوآوری کوچک در کاربرد، بستهبندی، یا حتی شیوه معرفی میتواند تفاوتی بزرگ ایجاد کند.
بستهبندی و ارائه محصول نیز جزء لاینفک ویژندسازی است. بستهبندی نهتنها باید محافظ محصول باشد، بلکه باید بهعنوان یک عنصر بصری قدرتمند، پیام ویژند (برند) را منتقل کند. این میتواند شامل استفاده از مواد طبیعی و بازیافتی، طراحیهایی با الهام از نقوش سنتی، یا حتی پیامی کوتاه درباره داستان محصول باشد. یک بستهبندی خلاقانه و باکیفیت، تجربه مشتری را ارتقا میدهد و به ارزش درکشده محصول میافزاید.
حضور دیجیتال و بازاریابی نیز نقشی حیاتی در ویژندسازی صنایع دستی ایفا میکند. امروزه، وبسایتها، شبکههای اجتماعی، و سکوهای فروش برخط، ابزارهای قدرتمندی برای دستیابی به بازارهای وسیعتر هستند. استفاده از تصاویر باکیفیت و جذاب، ویدئوهایی از فرآیند ساخت و محتوای داستانی میتواند ارتباط عمیقی با مخاطبان ایجاد کند. تعامل با مشتریان، پاسخگویی به نظرات و ایجاد یک جامعه برخط از علاقهمندان به صنایع دستی نیز به تقویت ویژند کمک شایانی میکند.
همچنین، باید به این نکته توجه داشت که ویژندسازی یک فرآیند مستمر و نیازمند پایش و بهروزرسانی مداوم است. بازخورد مشتریان، تغییرات در سلایق بازار و فرصتهای جدید، باید به دقت بررسی شوند تا ویژند بتواند همواره پویا و مرتبط باقی بماند. ارتباطات شفاف، تعهد به کیفیت و حفظ اصالت در تمامی مراحل، از تولید تا فروش و خدمات پس از فروش، سنگ بنای یک ویژند ماندگار در حوزه صنایع دستی است.
با توجه به اینکه با پیمودن این مسیر با درایت و عشق، میتوانیم نهتنها ارزش اقتصادی صنایع دستی را ارتقا دهیم، بلکه میراث فرهنگی و هنری غنی این سرزمین را نیز به جهانیان معرفی و پلی میان نسلها و تمدنها ایجاد کنیم؛ در خصوص همه جوانب مورد نیاز برای ویژندسازی صنایع دستی، با مشاور سرمایهگذاری گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانید:
عبدالله احمدی با اشاره به اینکه کشور ما با وجود تحریمها همچنان جزئی از اقتصاد جهانی محسوب میشود، گفت: امروز اقتصاد دنیا در مرحله توسعهیافتگی قرار دارد و در این شرایط، ویژندسازی بهویژه در سطح کلان، بسیار مهم است.
وی افزود: ما در فضای مجازی، کوچه و خیابان و سایر بسترهای تبلیغاتی همهروزه نام ویژندهایی را میشنویم که در حال عرضه کالاها و محصولات خود هستند. فعالیت اقتصادی در هر عرصه مانند اقتصاد، هنر، صنایع دستی و گردشگری نیازمند ویژندسازی است.
این مشاور سرمایهگذاری با تأکید بر اینکه در ایجاد نام تجاری، شناخت مخاطب اهمیت زیادی دارد، گفت: یک منطقه جغرافیایی که در حوزه یک صنعت فعالیت میکند، در ابتدا به بازار فروش نیاز دارد. اگر منظور از این بازار، عرصه بینالمللی و خارج از کشور باشد، صادرات و بازرگانی جهانی لازمه هر نوع کسبوکار است.
احمدی تأکید کرد: ایجاد نام تجاری از لایههای مختلفی تشکیل میشود که یکی از آنها ویژند ملی کشور است؛ تصویری که رسانههای جمعی جهان از هر کشور ارائه میدهند و با شنیدن نام آن کشور، در ذهن مخاطب شکل میگیرد. این تصویر برای هر کشور متفاوت است.
وی ادامه داد: متأسفانه در سطح جهان تصویر مطلوبی از ایران ارائه نمیشود و این وظیفه دولت است که در عرصه بینالمللی چهرهای مثبت از کشور ایجاد کند. البته این به معنای ارائه تصویری غیرواقعی نیست، بلکه باید با اقداماتی همچون رفع تحریمها در مسیر بهبود واقعی تصویر ایران گام برداشت.
وی با بیان اینکه این مسئله در سطح کلان است و باید پیگیری شود، اظهار کرد: کشوری که تحت تحریم است، امکان ویژندسازی مؤثر ندارد. زمانی که این مشکل برطرف شود و حتی تصویری خنثی از ما در سطح بینالملل ایجاد گردد، مرحله بعد آن است که بدانیم کشور یا هر محصول را چگونه باید معرفی کنیم.
این مشاور سرمایهگذاری خاطرنشان کرد: ابتدا سیاستمداران و دولتمردان باید در سطح بینالملل تصویری خنثی از ایران ایجاد کنند؛ پس از آن، صنایعدستی میتواند اثرگذار باشد و با همکاری سازمانهای مرتبط، برنامهای برای ویژندسازی بینالمللی تدوین شود.
احمدی با اشاره به اینکه ابتدا باید جامعه هدف مشخص شود، گفت: ویژندسازی باید بر پایه داشتهها شکل گیرد و محصول نیز جایگاهی ثابت در بازار جهانی پیدا کند. صنایعدستی ارائهشده باید نسبت به نمونههای مشابه دنیا مزیت رقابتی داشته باشد.
وی ادامه داد: متولیان این حوزه باید با همافزایی، برنامهای جامع برای ویژندسازی تهیه و سپس در رسانهها و سایر بسترهای تبلیغاتی بینالمللی معرفی کنند؛ البته مهم آن است که این امر بر مزیتی واقعی استوار باشد.
این مشاور سرمایهگذاری با بیان اینکه افراد میتوانند در دو مرحله فعالیت کنند، تصریح کرد: در مرحله نخست، وقتی بستری برای ویژندسازی فراهم میشود، افراد در آن فضا فعالیت میکنند که رقابت بیشتر با ویژندهای داخلی است. هنرمندان در این مرحله میتوانند برای شاخه هنری خود خوشهای تشکیل دهند تا از منابع مالی بهتری بهرهمند شده و در سطح کشور موفقتر عمل کنند. تشکیل کنسرسیوم بدون تردید به معرفی گستردهتر هنرمندان صنایعدستی کمک خواهد کرد.
احمدی تصریح کرد: زمانی که صنایعدستی در سطح ملی مطرح شد، در این مرحله ویژندسازی بینالمللی باید بهتدریج و با گامهای حسابشده باشد تا از بروز خسارتهای سنگین جلوگیری شود. البته در این مسیر، مطالبه از دولت برای فراهمکردن شرایط، بهویژه رفع تحریمها، از اهمیت بالایی برخوردار است.
به اذعان وی ابتدا افراد باید در ویژندسازی ملی موفق شوند سپس به سمت ویژندسازی بینالمللی گام بردارند.
این مشاور سرمایهگذاری ادامه داد: همانطور که پیشتر اشاره شد، هنرمندان میتوانند با تشکیل خوشههای کاری، ضمن افزایش منابع و بهرهمندی از همفکری جمعی، از حمایتهای دولتی نیز استفاده کنند. البته منظور از حمایت، دریافت تسهیلات بانکی نیست، چرا که به باور من بسیاری از این وامها حتی میتوانند آسیبزا باشند و نباید صرفاً برای جبران مشکلات کوتاهمدت اختصاص یابند.
احمدی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه از اتاق بازرگانی میتوان بهعنوان بخش خصوصی برای ویژندسازی صنایع دستی کمک گرفت، ادامه داد: اتاق بازرگانی بعد از تشکیل خوشه برای هر حوزه صنایع دستی، میتواند با ارائه آموزش به هنرمندان یا معرفی نمونههای موفق ویژندسازی، آنها را در این مسیر یاری کند.
وی خاطرنشان کرد: تعریف کار مشترک و همکاری جمعی، مطالبهگری و توسعه صنعت میتواند گامهای مؤثری برای صنایع دستی باشد که در صورت موفقیت در این حوزه میتوان سرمایهگذار نیز جذب کرد.
این مشاور سرمایهگذاری در بخش پایانی سخنان خود تأکید کرد: همدان با داشتن میراث تاریخی غنی، میتواند تصویری قوی و جذاب در بازارهای جهانی ایجاد کند، اما این امر نیازمند همکاری فعالان، ارائه آموزش و حمایتهای مالی و فنی است.
* ویژندسازی تدریجی؛ از بازار داخلی تا فتح بازارهای جهانی
در دنیای امروز و با توجه به اقتصاد جهانی، ویژندسازی در ابعاد ملی و بینالمللی برای تمامی حوزهها، ازجمله هنر و صنایع دستی، از اهمیت بسزایی برخوردار است. این امر بهویژه در شرایط تحریمها و محدودیتهای اقتصادی، کشور ما را ملزم میکند تا تصویری مثبت و سازنده از خود در عرصه جهانی به نمایش بگذارد. این مسئولیت خطیر بر دوش دولت، بخش خصوصی و تمامی فعالان حوزه صنایع دستی قرار دارد.
برای دستیابی به موفقیت در ویژندسازی، گام نخست ایجاد تصویری خنثی و در عین حال مثبت از ایران در سطح بینالمللی است. پس از آن، با برنامهریزی دقیق و همکاری فعالان این حوزه، میتوان ویژندهای محلی و ملی را تقویت کرد. این فرآیند شامل حضور مؤثر در رویدادهای بینالمللی، فعالیت هدفمند در رسانهها و شبکههای اجتماعی و بهرهگیری راهبردی از مزیتهای رقابتی منحصر بهفرد کشورمان است.
بهطور مثال برای ویژندسازی در حوزه سفال همدان، هنرمندان و فعالان این صنعت بایستی ابتدا بر بازار داخلی تمرکز کنند. این مرحله شامل جمعآوری و همافزایی منابع و توانمندیهای موجود است. در گام بعدی، با همکاری مشترک، میتوان پویشهای بزرگتر و راهبردیتری را در سطح ملی و سپس بینالمللی راهاندازی کرد.
در مرحله بینالمللی، لازم است با درک کامل محدودیتهای موجود، بر فرصتهای کوچک و اجرای آزمایشی تمرکز کرده و سپس بهتدریج وارد بازارهای جهانی شد. در این میان، نقش دولت در ساختن تصویری مثبت از کشور و ارائه حمایتهای لازم به فعالان این صنعت، امری حیاتی است.
در نهایت، فعالیتهای ویژندسازی باید ابتدا در سطح ملی ریشهدار شده و پس از بلوغ و تثبیت، وارد عرصههای بینالمللی شوند، زیرا پیشرفت در سطح ملی، پایه و اساس موفقیت در بازارهای جهانی است.
در این راستا، تأکید بر همکاری و همافزایی در حوزه صنایع دستی و ویژندسازی، از اهمیت ویژهای برخوردار است. فعالان این عرصه نباید بهصورت فردی و منفرد عمل کنند، بلکه تشکیل کنسرسیومها و خوشههای مشترک، بهمنظور تجمیع و اشتراکگذاری منابع و توانمندیها، امری ضروری است. این همکاریها، زمینه را برای توسعه ویژندهای محلی و ملی فراهم آورده و قدرت رقابتپذیری در بازارهای داخلی و خارجی را افزایش میدهد.
کلام آخر آنکه، توسعه ویژندسازی صنایع دستی در ایران، خصوصاً در همدان، نیازمند تشکیل خوشههای هنری، همکاری فعالان، آموزشهای تخصصی و حمایتهای مالی و فنی همهجانبه است. این اقدامات میتواند منجر به ارتقای جایگاه ملی و بینالمللی صنایع دستی کشور شده و فرصتهای اقتصادی جدیدی را برای فعالان این حوزه ایجاد کند. بهرهگیری بهینه از ظرفیتهای تاریخی و فرهنگی همدان نیز، نقشی محوری در این مسیر ایفا خواهد کرد.
