در روزهای ابتدایی بازگشایی مدارس شواهد حاکی از آن است که پیش از رسیدن بوی ماه مهر و ماه مدرسه، این بوی ترافیک راه مدرسه است که به مشام می‌رسد و نشان از فرا رسیدن سال تحصیلی دارد.
در ماه‌های اخیر، شاهد بودیم که حتی تعطیلی مدارس نیز تأثیری بر کاهش ترافیک شهر همدان نداشت و بازهم ساکنان کلان‌شهرها به‌خصوص شهر تاریخ و تمدن ایران‌زمین روزهای تابستانی خود را در ترافیک سپری کردند.
این در حالی است که با باز شدن مدارس و مراکز آموزشی در مهر، قطعاً گره‌های ترافیکی بیشتری در خیابان‌های شهر ایجاد می‌شود. حال سؤال این است که برای جلوگیری از افزایش میزان ترافیک در زمان شروع مدارس، چه اقداماتی باید انجام شود؟ چراکه مشکل همیشگی ما در شهری همچون همدان این است که حجم خودروها با ظرفیت خیابان‌ها متفاوت است؛ یعنی میزان حجم خودروها از ظرفیت خیابان‌ها بیشتر است.
شاید گفتن از ترافیک در شهری حدوداً 700 هزار نفری همدان به‌عنوان مرکز استان سخت باشد؛ اما حاصل بی‌توجهی‌ها در ایجاد زیرساخت‌های شهری و آموزش و فرهنگ‌سازی در سال‌های گذشته، امروز ترافیک را در شهر حکمفرما کرده است.
در تشریح این مسئله همین بس که همدان یکی از کلان‌شهرهای ایران، مرکز استان همدان در غرب ایران واقع شده، این شهر بر اساس سرشماری سال 1395 چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران است اما امروز ترافیک، مشکلی است که با نام آن پیوند خورده و برخلاف بسیاری از مشکلات، مسئولان ناگزیر از پذیرش آن هستند و با وجود این آگاهی اما هنوز نسخه‌ای که بتواند درد ترافیک همدان را درمان کند، نوشته نشده، تأسف‌بارتر اینکه طرح‌های اجراشده نیز بیشتر در بازه‌های زمانی کوتاه‌‌مدت پاسخگو بوده و حتی منجر به ایجاد بار ترافیکی بیشتر هم می‌شود به طوری که امروز همدان در عین ناباوری در میزان ترافیک شهری از بسیاری از کلان‌شهرها سبقت گرفته و تا چند سال بعد گوی سبقت را از شهرهای بزرگ در این مسئله می‌رباید!
از همه بدتر اینکه متأسفانه ترافیک تنها به خیابان‌های اصلی شهر خلاصه نمی‌شود، بلکه تا درب خانه‌های مردم و کوچه‌های فرعی نیز کشیده شده چراکه در گذشته زیرساخت‌های شهر برای جمعیت کم پیش‌بینی شده بود اما به‌مرور زمان با افزایش جمعیت و وسایل نقلیه روزبه‌روز فضا برای مردم تنگ‌تر می‌شود.
این‌ها در حالی است که ماه مهر آغاز شده و برای کاهش مشکلات ترافیکی خیلی زودتر از این‌ها باید برنامه‌ریزی می‌شد؛ با این وجود برآن شدیم تا در این باره برای یافتن نسخه‌ای کارآمد با کارشناس ارشد مهندسی عمران با گرایش راه و ترابری و کارشناس مهندسی ترافیک شهری گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
پیمان آرامون عنوان کرد: مبحث ترافیک مرتبط با آغاز سال تحصیلی در مدارس، مقوله‌ای چندین ساله در حوزه حملونقل عمومی است که در ترافیک شهری و فضای حملونقلی و مدهای آن بسیار تأثیرگذار است.
وی با تأکید بر اینکه در بیشتر شهرها با شروع سال تحصیلی شاهد تراکم ترافیک در معابر شهری هستیم، ابراز کرد: این شرایط طلب می‌کند که استانداری‌ها و شورای هماهنگی ترافیک استان‌ها از ماه‌ها قبل کارهای کارشناسی‌خود را در این زمینه انجام دهند تا در روزهای آغازین سال تحصیلی با یک بی‌برنامگی در حوزه حملونقل عمومی مواجه نشویم.
وی مطرح کرد: متأسفانه معمولاً در روزهای ابتدایی سال تحصیلی سرویس مدارس زیاد کارکرد پویا و مدونی نداشته و هنوز مسیرهای تردد برای آن‌ها مشخص نیست و بیشتر والدین سعی می‌کنند فرزندان‌شان را خود به مدرسه برده و برگردانند و یا از سیستم حملونقل عمومی استفاده کنند؛ اما مسئله این است که ناوگان حملونقل عمومی ما به‌دلیل فرسوده بودن و به‌روز نبودن، نمی‌تواند بار اضافی را تحمل کند.
این کارشناس مهندسی ترافیک شهری در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه تأثیر جانمایی مدارس در مباحث ترافیکی طی سال تحصیلی به‌ویژه روزهای ابتدایی مهر چقدر می‌تواند مؤثر واقع شود؟ اذعان کرد: یقیناً در نظر گرفتن مؤلفه‌های ترافیکی در مدارس تازه‌تأسیس می‌تواند در کاهش ترافیک مؤثر واقع شود اما مسئله این است که امروز تعداد آن‌ها کمتر از مدارسی است که از چند دهه پیش در شهرها و معابر شهری ساخته شده‌اند.
آرامون با اشاره به مؤلفه‌های تأثیرگذار ترافیکی در جانمایی مدارس همچون نزدیک بودن به شریان‌های اصلی و ایستگاه‌های حملونقل همگانی که در کاهش ترافیک صبحگاهی و هنگام تعطیلی مدارس تأثیرگذار هستند گفت: درخصوص مدارس قدیمی نیز تنها راهکار پیش رو تطبیق سیستم حملونقل عمومی با آن‌ها و ایجاد ایستگاهها در نزدیکی مدارس است تا از این طریق بتوانیم از توان ناوگان حملونقل عمومی بهره برده و خودروهای شخصی و سرویس مدارس نیز به‌راحتی به دانش‌آموزان خدمات ارائه کرده و سهم کمتری در افزایش ترافیک داشته باشند.
وی در واکنش به این مسئله که برخی از والدین به درست یا غلط طی سال با خودروی شخصی فرزند خود را برای رفتن به مدرسه همراهی می‌کنند، به‌نظر شما چرایی این مسئله را باید در کجا جستجو کرد؟ افزود: برای این رویکرد و رفتار چند علت عمده را می‌توان مطرح کرد که بخشی از این دلایل سخت‌افزاری و بخشی نرم‌افزاری است.
وی با تأکید بر اینکه دلایل سخت‌افزاری بیشتر به ناوگان حملونقل عمومی و کارا نبودن و عدم مطلوبیت سفر با آن و قابل اعتماد نبودن این زیرساخت در بیشتر شهرهای بزرگ کشور بازمی‌گردد، خاطرنشان کرد: بر این اساس مردم مجبور می‌شوند که از سرویس مدارس یا وسایل نقلیه شخصی استفاده کنند.
این مهندس ترافیک شهری با بیان اینکه بخشی از دلایل نیز نرم‌افزاری است یعنی به فرهنگ‌سازی و موضوعات اجتماعی بازمی‌گردد، خاطرنشان کرد: در این بین آسیب‌های اجتماعی موجود در جامعه باعث شده که خانواده‌ها نتوانند فرزندان خود را به‌تنهایی با استفاده ازحمل‌ونقل عمومی راهی مدارس کنند.
آرامون با اشاره به اینکه موضوع ترافیک و حملونقل عمومی یک مقوله دینامیکی و پویاست یعنی در پدید آمدن آن عوامل و زیرمجموعه‌های بسیاری تأثیرگذار هستند، اذعان کرد: این عوامل در ابعاد فرهنگی و زیرساختی است یعنی هم باید زیرساخت‌های فیزیکی جوابگوی نیاز شهروندان باشد و هم به لحاظ روان‌شناختی افراد راغب به استفاده از آن باشند، به دیگر سخن همه این عوامل دست به دست هم داده و حملونقل و ترافیک را در شهر پیش می‌برند.
وی با تأکید بر اینکه در این راستا در همه شهرهای بزرگ کشور نیازمند کار (فرهنگی و زیرساختی) بیشتری هستیم تصریح کرد: به اعتقاد بنده یکی از چالش‌های اصلی در شهرهای بزرگ ما و کلان‌شهرها حملونقل مخصوصاً برای دانش‌آموزان است، اگر بتوانیم از سیستم حملونقل عمومی کارا و ایمن استفاده کرده و درخصوص مسیر تردد سرویس‌های مدارس قبل از شروع سال تحصیلی برنامه‌ای درست و مدون توسط آموزش و پرورش، شورای هماهنگی ترافیک استان‌ها تدوین کنیم کمتر با مشکل مواجه خواهیم شد.
وی در واکنش به این مسئله که در سایر کشورها نیز یقیناً ترافیک وجود دارد و نمی‌توان آن را تنها مختص ایران دانست اما مسئله این است که در موارد این‌چنینی چگونه مدیریت می‌شود؟ آیا فضای حملونقل عمومی خاصی برای دانش‌آموزان در نظر گرفته شده و یا اینکه فضای مهندسی ترافیکی شهر را تقویت می‌کنند؟ گفت: ترافیک و مباحث مرتبط با آن در شهرهای سایر کشورها معمولاً چند فرق اساسی با شهرهای ما دارد، نخست اینکه در بیشتر آن‌ها مدهای حملونقلی که در اختیار مردم به‌منظور سفرهای درون‌شهری قرار می‌گیرد بسیار زیاد است مثلاً بی‌آرتی، تراموا، مترو، اتوبوس، تاکسی و غیره.
این کارشناس ترافیک افزود: این بدان معناست که همه این موارد گزینه‌هایی هستند که برای یک سفر دورن‌شهری در اختیار شهروندان قرار دارد که بر اساس شرایط خود یکی از مدهای حملونقلی را انتخاب می‌کنند اما در کشور ما به اتوبوس، تاکسی و وسیله نقلیه شخصی محدود شده پس حق انتخاب کمتری در اخیتار افراد قرار دارد، در پی آن فشار مضاعفی روی ناوگان حملونقل عمومی و معابری که پر از خودروی شخصی است وارد شده که شاهد تراکم ترافیک در آنجا هستیم.
آرامون در پاسخ به اینکه در حال حاضر راهکار مدیریت این فضا چیست؟ گفت: راهکارهای متنوعی وجود دارد، از افزایش ناوگان حملونقل عمومی گرفته تا ساماندهی سرویس مدارس و تغییر ساعات کاری مدارس با سایر ادارات.
وی اظهار کرد: بیشتر این راهکارها در کشور امتحان شده اما به‌نظر می‌رسد ساماندهی به‌موقع سرویس‌های مدارس، افزایش توان ناوگان حملونقل عمومی و استفاده بهینه از معابر در اطراف مدارس می‌تواند نقش کاهنده در ترافیک در روزهای ابتدایی سال تحصیلی داشته باشد.
وی در واکنش به تأثیر ترافیکی فعالیت مدارس غیرانتفاعی که در کاربری‌های مسکونی طی چند سال گذشته دایر شده‌اند ابراز کرد: این فضاها همخوانی لازم را بنا به کاربری با فضای ترافیکی و حجم تردد در مدارس ندارند که همین موضوع باعث شده تا در بیشتر مناطقی که این مدارس دایر شده‌اند مردم با مشکل ترافیکی مواجه و دچار سردرگمی شوند.
این مهندس ترافیک با تأکید بر اینکه در این زمینه ما نیازمند عارضه‌سنجی ترافیکی هستیم خاطرنشان کرد: یعنی تأثیرات ایجاد یک کاربری خاص در یک معبر خاصی را با استفاده از مطالعات عارضه‌سنجی ترافیکی باید سنجید یعنی نباید شرایط را در یک کاربری به گونه‌ای تغییر داد که تعداد سفرها در محله‌های مسکونی به‌صورت فزاینده‌ای افزایش یابد.
آرامون با شاره به اینکه طبق عارضه‌سنجی انجام‌شده در محلات مسکونی امروز وجود مدارس غیر انتفاعی در این گونه مناطق خود یکی از عوامل افزایش ترافیک است، اذعان کرد: در مطالعات جامع شهرسازی و طرح تفصیلی این کاربری‌ها معمولاً کاربری‌های مسکونی هستند که متأسفانه به غلط مدارس غیرانتفاعی در آن‌ها قرار می‌گیرند و میزان سفرها را به آن محدوده افزایش می‌دهند و کلاً مدل و مدل‌های ترافیکی که ساخته شده برای آن منطقه را برهم می‌زند.
وی در پاسخ به این پرسش که ارتقای مهارت‌های ترافیکی دانش‌آموزان چقدر می‌تواند در کاهش موضوعات مرتبط با ترافیک و نظم‌دهی به آن مؤثر باشد؟ گفت: واقعیت این است که در کشور ما تا زمانی که فرد به دانشگاه نرفته کسی به او چیزی در حوزه ترافیک، تراکم ترافیک، استفاده از حملونقل عمومی یاد نمی‌دهد؛ در هیچ کتاب، مدرسه و یا درسی ما این قبیل مفاهیم را یاد نمی‌گیریم مگر اینکه بخواهیم گواهینامه دریافت کنیم، به‌نظر بنده می‌بایست از خردسالی و کودکی با این مفاهیم در مدرسه و از طریق واحدهای درسی آشنا شوند تا در آینده خود با استفاده از داشته‌ها و دانش خود نسبت به انتخاب مد حملونقلی درست اقدام کنند.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ 16 میلیون و 700 هزار دانش‌آموز و سه میلیون و 200 هزار دانشجو، از هفته آینده راهی مدرسه و دانشگاه و مراکز آموزشی می‌شوند که از این تعداد سهم دانش‌آموزان همدانی کم نیست.
با این حال مشکلات ترافیکی همدان خود به خود به خاطر رعایت نشدن مقررات راهنمایی و رانندگی در شهر ما بسیار است اما این مشکلات در دوران بازگشایی مدارس 100 چندان می‌شوند و تا پایان سال تحصیلی ادامه دارند. مشکلاتی که ناشی از نابسامانی نوع حملونقل دانش‌آموزان در هر صبحگاه و هر ظهر است.
جدا از اینکه سابق بر این، عمده دانش‌آموزان در مدارس نزدیک خانه خود ثبت‌نام و با پای پیاده یا دوچرخه راهی مدرسه می‌شدند و بقیه دانش‌آموزان نیز از مینی‌بوس به‌عنوان سرویس مدارس استفاده می‌کردند.
اما چندی است که دلایل مختلف دست به دست هم داده‌اند تا در زمان رفت و آمد دانش‌آموزان و اولیای مدارس شاهد گره کور ترافیکی در خیابان‌های همدان باشیم. افزایش جمعیت یک شهر مهاجرپذیر، آن فضای آشنا و امن روانی مردم شهر را از بین برده به طوری که با بزرگ شدن شهر همدان دیگر کمتر پدر و مادری جرأت می‌کند فرزند خود را با پای پیاده یا با دوچرخه راهی مدرسه کند و عموم اولیا ترجیح می‌دهند خودشان با خودروی شخصی بچه‌هاشان را در بین خانه و مدرسه جابه‌جا کنند.
از طرفی رفته‌رفته رقابت ناسالم در نظام آموزش موجب شده که عمده والدین، فرزندان‌شان را در مدارس مجاور سکونت خود ثبت‌نام نکنند و دنبال مدرسه‌های خاصی باشند بدون توجه به میزان مسافت.
همزمان با این اتفاق از طرف دیگر به‌تدریج مینی‌بوس‌های سابق فرسوده شدند و در کشور تحریم شده و جایگزینی هم برای این آن ایجاد نشد و تنها خودروهای سواری جای سرویس‌های مدرسه را گرفتند که طبیعتاً نه‌تنها برطرف‌کننده مشکل نیستند که خود بخشی از مشکل شده‌اند زیرا به حجم ترافیکی می‌افزایند.
همه این موارد دست به دست هم داد تا ترافیک مدارس در سال‌های اخیر بیشتر از پیش شود البته هر سال مسئولان برای حل آن اقداماتی انجام می‌دهند اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این برنامه‌ها تنها مرهمی موقتی است که هیچگاه درد ترافیک مهرماه و معضلات آن را درمان نمی‌کند.
شناسه خبر 86689
