استفاده از چنین بررسی‌ها و بهره‌گیری از اینگونه توصیفات ممکن است درباره گذشته و عملکرد نهادها و دستگاه‌ها نیز مورد توجه قرار گیرد لذا از آنجائیکه نهادها و ارگان‌ها تاثیر مستقیمی بر زندگی آحاد مردم دارند لذا این یک امر بدیهی است که عملکرد آن‌ها مورد مداقه قرار گیرد از همین‌رو و از آنجائیکه شورای‌های اسلامی شهر و روستا تاثیر بسزایی بر کیفیت شهروندان و روستائیان می‌گذارد لذا بررسی فرایند انتخاب و عملکردشان در طول دوره فعالیت حق مردم و وظیفه کارشناسان است.
با اندکی تامل در نحوه شکل‌گیری وشروع به‌کار شورای اسلامی شهر و روستا، واضح است که پیدایش آن با اوضاع واحوال و در شرایط خاص - سیاسی - محقق شده و سیاسی ترین دولت کلید راه‌اندازی این ظرفیت بزرگ تقنینی - نظارتی محلی را زده است. طبیعی است درچنین شرایطی انتظارات و توقعات از شوراهای شهر و روستا بیش از هرچیز، سیاسی باشد.
متاسفانه سیاسی بودن - کارکرد - شوراهای اسلامی شهر و روستا به قدری پررنگ بود که نخستین دوره شروع به‌کار آن به‌ویژه در پایتخت با تنش‌ها وچالش‌های - درون حزبی - زیادی روبرو شد و باوجودشکل‌گیری کاملا یک دست و همسوی نخستین دوره شورای اسلامی شهر تهران با دولت وقت - دوم خرداد - شاهد تجربیات تلخ ویا به تعبیر بهتر عبرت‌های جدی دراین دوره بودیم.
بدون شک عملکرد ضعیف نخستین دوره شورای اسلامی شهر تهران زمینه‌ساز تغییر ذائقه سیاسی مردم گردید، به‌گونه‌ای که شورای اسلامی دوره دوم درتهران از طیف کاملا منتقد و مقابل دولت وقت شکل گرفت. بدیهی است این تاثیرات سوء، انگیزه اولیه راه‌اندازی شوراها و کارکرد سیاسی‌کارانه نخستین دوره آن، موجب رنجش مردم و نهایتا منجر به تغییر فضای کلی سیاسی و گفتمانی در کشور شد.
همین امر سبب ایجاد نوعی حساسیت در میان مردم شد تا جایی‌که ازآن زمان تا کنون همواره داوطلبان انتخابات شوراها و احزاب و تشکل‌های فعال دراین عرصه خود و لیست‌های پیشنهادی را از وصف سیاسی به دور دانسته از این امر- سیاسی بودن - تبری می‌جویند.
با وجود همه حساسیت‌های ذکرشده، متاسفانه شوراهای اسلامی شهر و روستادر بسیاری از دوره‌ها باانگیزه‌های سیاسی و با استفاده از ابزار، شیوه‌ها و برنامه‌ها و شعارهای سیاسی شکل گرفته و توان و فرصت آن‌ها نیز درهمین جهت صرف شده‌است. هرچند این وضعیت کلیت نداشته و ندارد. دربعضی دوره‌ها ویا برخی برهه‌هایی که شوراها برمبنای شاخص‌ها و با رویکرد و کارکرد صرفا سیاسی شکل نگرفته و فعالیت نکرده‌اند، منشاء خدمات مبارکی بوده و توفیقات قابل توجهی داشته‌اند.
آری چنانچه شوراهای اسلامی شهر و روستا براساس شاخص‌ها، برنامه‌ها، انتظارات و بارویکردهای منطقی و صحیح شکل بگیرند، حصول نتایج مورد نظر برای مردم وحاکمیت، موضوعی دور ازانتظار نخواهد بود.
به امید روزی که همگان با درک درست از وظایف و اختیارات قانونی شوراها و شناخت صحیح ازظرفیت‌ها و توانایی‌های داوطلبان و لیست‌های عرضه‌شده و همچنین ارزیابی دقیق از برنامه‌ها و راهکارهای آن‌ها زمینه‌ساز شکل‌گیری شوراهای اسلامی شایسته‌ای باشیم و از بستر چنین شوراهای توانمند و موثری، سطح کارآمدی مدیریت‌های شهری وروستایی ارتقا یابند.