پس از انتشار اخبار ضدونقیض درخصوص التهاب بازار روغن خوراکی و کمیاب شدن این محصول در سطح فروشگاه‌های همدان، برای رصد بازار کالاهای اساسی سری به واحدهای صنفی و کلی‌فروش زدم؛ از بازار مرغ و گوشت گرفته تا برنج، روغن، قند و شکر.
نکته جالب توجه اینکه خوشبختانه کالای اساسی به‌وفور در دسترس فروشنده و خریدار بود، اما با قیمت‌های سر به فلک کشیده که نتیجه آن چیز جز کسادی بازار و کوچک‌تر شدن سفره مردم نیست.
این درحالی است که طبق آخرین اخبار منتشرشده درخصوص افزایش قیمت کالاهای اساسی، پیش‌بینی شده است که افزایش 35 درصدی قیمت‌ها را در بودجه 1404 داشته باشیم، اما به اذعان کسبه طی یک ماه اخیر و به‌ویژه چند روز گذشته، در عمده کالاهای اساسی شاهد افزایش قیمت بودیم؛ بنابراین در راستای تبیین هرچه بهتر مسئله، گفت‌وگویی انجام‌شده با کسبه را به رشته تحریر درآورده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
یکی از کسبه فعال در عرصه توزیع گوشت و مرغ با بیان اینکه خوشبختانه به‌لحاظ کیفیت گوشت و مرغ از آنجایی که تمام مراحل کشتار و بسته‌بندی این محصولات زیر نظر دامپزشکی انجام می‌شود در این عرصه مشکلی نداریم، گفت: به‌لحاظ کمیت نیز باید بگویم درحال حاضر مشکلی در تأمین نداریم؛ به‌نحوی که هر واحد صنفی متناسب با میزان فروش، می‌تواند از کشتارگاه‌ها مرغ و گوشت تأمین کند.
وی افزود: مشکل این است که قیمت محصولات و به‌ویژه گوشت قرمز نسبت به درآمد مردم بالا است؛ بنابراین آنان آن‌گونه که باید، قدرت خرید ندارند.
این مدیر پروتئینی با تأکید بر اینکه امروز با وجود ثبات قیمت گوشت و حتی تاحدودی کاهش قیمت آن به‌دلیل کم شدن تقاضا خریداران گوشت قرمز تازه به تعداد انگشتان دست در روز تقلیل یافته‌اند، اذعان کرد: امروز قیمت هر کیلو گوشت گوسفند نر چیزی بین 750 تا 800 تومان به‌صورت پاک‌شده و با استخوان و دمبه چیزی بین 600 تا 620 تومان است.
وی ادامه داد: علاوه‌بر این قیمت هر کیلو گوشت گوساله نر نیز در بازار چیزی حدود 550 هزار است.
این کاسب همدانی با بیان اینکه طی چند ماه اخیر در قیمت مرغ شاهد نوسان چند هزار تومانی بوده‌ایم، خاطرنشان کرد: درخصوص گوشت گرم وارداتی نیز باید بگویم خوشبختانه به هر مقدار که بخواهیم، در اختیارمان قرار می‌گیرد و ما نیز با سود چهارتا پنج هزار تومانی آن را به فروش می‌رسانیم.
وی ادامه داد: درخصوص این گوشت‌ها و فروش آن‌ها مشکل موجود به حوزه مالیات بازمی‌گردد، زیرا در محاسبه مالیات میزان سود فروش این نوع گوشت مطرح نیست، بلکه بسته به تراکنش، چیزی حدود 10 درصد مالیات از درآمد حاصل گرفته می‌شود. حال آنکه سهم سود ما از فروش این محصولات، چیزی کمتر از یک درصد است؛ بنابراین رغبت آنچنانی برای ورود به عرصه خرید این نوع از گوشت‌ها ندارم، به‌طوری که روزانه تنها 20 تا 30 کیلو گوشت گرم وارداتی تأمین کرده و می‌فروشم.
دیگر پروتئینی همدانی نیز با بیان اینکه چیزی بیش از دو دهه است که در این کسب‌وکار مشغول فعالیت هستم، گفت: متأسفانه طی چند ماه اخیر بازار کساد بوده، اما دراین‌بین وضعیت واحدهای خُرد گوشت قرمز بغرنج‌تر است.
وی افزود: امروز قیمت هر کیلو گوشت نرمه گوسفندی نر چیزی حدود 720 و ماده 650 هزار تومان است.
این فروشند گوشت و مرغ ابراز کرد: قیمت هر کیلو گوشت گوساله گرم نر 550 و ماده آن 450 هزار تومان است.
این کاسب همدانی‌ با بیان اینکه خوشبختانه به‌لحاظ فراوانی مشکلی ندارم اما مسئله این است که مردم از قدرت خرید لازم برخوردار نیستند، تشریح کرد: امروز عمده‌ فروش ما به مرغ و آلایش آن که ارزان‌تر هستند، بازمی‌گردد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا سهمیه خاص و ثابتی درخصوص توزیع گوشت وارداتی گرم هم دارید؟ گفت: متأسفانه در این بخش جایگاهی برای واحدهای خُرد دیده نشده و عمده توزیع آن‌ها از طریق فروشگاه‌های بزرگ انجام می‌پذیرد.
دیگر بازاری همدانی که در عرصه توزیع و فروش کالاهایی همچون قند، روغن و برنج فعال است نیز ابراز کرد: وضعیت بازار کالاهای اساسی خیلی جالب نیست، چراکه تورم بسیار بالا است.
وی با بیان اینکه در برخی از کالاها چیزی حدود 20 تا 30 درصد افزایش قیمت را شاهد هستیم، اذعان کرد: مسئله این است که کمبود در تأمین کالا نداریم، اما قیمت آن‌ها رو به افزایش است؛ برای مثال یک ماه پیش هر کیسه 10 کیلویی برنج پاکستانی مرغوب را از بنکداری به مبلغ 680 هزار تومان می‌خریدم که امروز این عدد به 800 هزار تومان رسیده است.
این کاسب همدانی افزود: در بحث روغن نیز عمده شرکت‌های تولیدکننده قیمت خود را افزایش داده‌اند؛ به‌طوری که دیگر محصولی با قیمت قبل قابل خریداری نیست.
وی با بیان اینکه پیش‌تر قیمت روغن پنج کیلویی در دو برند مطرح برای مصرف‌کننده 320 هزار تومان بود اما امروز قیمت مصرف‌کننده درج‌شده روی حلب روغن‌ها به 365 هزار تومان رسیده است، عنوان کرد: امروز سود درنظر گرفته‌شده برای من فروشنده در محصولی همچون روغن، هشت درصد است.
این کاسب همدانی با بیان اینکه خوشبختانه در قیمت قند شاهد افزایش محسوس طی روزهای اخیر نبودیم، اظهار کرد: درحال حاضر قیمت هر کیسه پنج کیلویی قند، 288 هزار تومان است.
وی با بیان اینکه در قیمت برنج ایرانی نیز 20 تا 30 درصد افزایش قیمت را شاهد هستیم، تشریح کرد: این موضوع باعث شده میزان فروش این کالا نیز با کاهش روبه‌رو شود.
دیگر بنکدار همدانی نیز با بیان اینکه خوشبختانه کالای اساسی به‌وفور در بازار وجود دارد، اذعان کرد: مسئله روز بازار ناتوانی مردم در خرید است.
وی با بیان اینکه به‌تازگی افزایش قیمت ارز منجر به افزایش قیمت 20 تا 25 درصدی روغن خوراکی شده است، عنوان کرد: تا چند روز پیش روغن سه کیلویی یکی از مارک‌های مطرح را به مصرف‌کننده 175 هزار تومان می‌فروختم، اما امروز خودم همان را به قیمت 190 هزار تومان خریدم و مجبور هستم آن را به قیمت حداقل 200 هزار تومان به مصرف‌کننده بفروشم.
این مقام مسئول با بیان اینکه در پی افزایش قیمت کالاهای اساسی سود ما به سه درصد تقلیل یافته است، عنوان کرد: متأسفانه قیمت برنج ایرانی نیز حداقل 20 درصد افزایش داشته، به‌طوری که امروز قیمت برنج هاشمی درجه یک را که قبلاً به‌صورت کلی 112 هزار تومان می‌‌خریدیم، امروز به ما 125 هزار تومان می‌فروشند؛ بنابراین در این بخش نیز یقیناً بیش‌ازپیش توان خرید پایین آمده و دیگر حتی امکان خرید کیلویی نیز برای مردم فراهم نخواهد بود.
وی یکی از دلایل افزایش قیمت کالاهای اساسی را هزینه حمل‌ونقل و بارزنی دانست، ابراز کرد: شما درنظر بگیرید هزینه بار زدن یک کیسه 30 کیلویی در بازار حسین‌خانی، پنج هزار تومان است؛ این رقم با درنظر گرفتن هزینه حمل‌ونقل، تا حد زیادی بالاتر می‌رود، بنابراین ما به‌عنوان فروشنده مجبور هستیم برای سود حداقلی، این هزینه را روی قیمت کالا سرشکن کنیم.
در ادامه عضو هیئت علمی دانشگاه اهواز نیز با بیان اینکه دلیل شرایط نابه‌سامان قیمتی در کالاهای اساسی را می‌بایست در دیدگاه‌های برخی اقتصادخوانده‌ها که صرفاً متغیرهای اقتصادی را دلیل افزایش قیمت‌ها یا تورم‌ها می‌بینند جستجو کرد، گفت: درحالی که من بارها تأکید کرده‌ام که بعد از تشدید تحریم‌ها و به‌خصوص طی چند ماه اخیر و تشدید تنش‌های منطقه‌ای و روی کار آمدن ترامپ، مؤلفه‌های تأثیرگذار خارجی همچون این عوامل عنوان‌شده، اصلی‌ترین متغیرها در اقتصاد ما بوده‌اند؛ حال آنکه اغلب اقتصاددانان از این مسئله غفلت کرده و یا تأثیر آن را اندک قلمداد می‌کنند.
سیدمرتضی افقه با اشاره به اینکه اقتصاددانان مذکور دلیل شرایط فعلی حاکم بر بازار را صرفاً افزایش نقدینگی، یارانه‌های پنهان و از این‌دست دلایل قلمداد می‌کنند، تشریح کرد: همین رویکرد باعث شده که رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد را به سمتی کشیده‌اند که ارزهای حمایتی را از کالاهای اساسی حذف کنند‍! این درحالی بوده که در کشور ما تأثیرگذاری قیمت ارز بر بسیاری از کالاها به‌خصوص کالاهای اساسی، مشهود است؛ بنابراین با حذف ارز حمایتی و افزایش قیمت آن، یقیناً افزایش قیمت کالاها دور از انتظار نیست.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه درحال حاضر دلیل افزایش قیمت کالاهای اساسی نگرانی از آینده کارگزاران یا عوامل بازار است چه مصرف‌کننده‌ای که نگران آینده بوده و بیشتر از تقاضای خودش خرید می‌کند و چه تولیدکننده که بازهم نگران از افزایش قیمت ناشی از بازگشت ترامپ و تشدید تحریم‌ها یا شدت گرفتن تنش‌های منطقه‌ای است که به سمت افزایش خرید کالاهای واسطه‌ای می‌رود، عنوان کرد: بنابراین من فکر می‌کنم فعلاً متغیر یا دلیل این افزایش قیمت، غیر اقتصادی بوده؛ درخصوص اینکه چه راهکاری پیش رو است، باید بگویم گرچه دولت و وزیر خارجه درصدد رایزنی و مذاکره برای حل اختلافات هستند، اما به نظر نمی‌رسد که به‌زودی بتوانیم تحریم‌ها را برطرف کنیم؛ بنابراین گرچه این رویکرد را لازم و مثبت قلمداد می‌کنم، اما در این شرایط هر دولتی در فضای اقتصادی منفعل خواهد بود.
این اقتصاددان با بیان اینکه در بُعد راهکارهای داخلی نیز باید بگویم نه‌فقط دولت بلکه کل حاکمیت (شامل سه قوه) می‌بایست درصدد همراهی با دولت در راستای حذف ردیف‌های مازاد تحمیل‌شده بر بودجه باشند که نتیجه آن چیزی جز کسری بودجه سالانه نیست، اذعان کرد: البته این مهم هم دشوار و هم زمان‌بر است، زیرا هر ردیف اضافه در خود قدرتی نهفته دارد که شاید نتوان به‌راحتی از عهده آن برآمد؛ بنابراین در این زمینه همراهی مجلس و قوه قضائیه لازم و ضروری است.
وی با تأکید بر اینکه رویکرد مذکور را می‌بایست از سال 97 یعنی زمان دولت روحانی که تحریم‌ها تشدید شد آغاز می‌ کردیم، تصریح کرد آنچه مسلم است اینکه در آن مقطع زمانی همراه با دنبال کردن منابع درآمدی جایگزین نفت، می‌بایست کاهش ردیف‌های هزینه اضافی تحمیل‌شده بر بودجه نیز دنبال می‌شد.
این استاد اقتصاد با بیان اینکه راهکار ضروری دوم رفع واقعی موانع تولید از پیش روی کسب‌وکارها است، عنوان کرد: وجود بسیاری از موانع کسب‌وکارها به‌دلیل بی‌کفایتی‌های مدیریتی، قوانین متعدد و ضد‌ونقیض است که به معنای واقعی مانع رشد کسب‌وکارها شده؛ به‌طوری که امروز اغلب شهرک‌های صنعتی ما در بهترین حالت با 40 تا 50 درصد توان و ظرفیت کار می‌کنند که شاید بخشی از دلایل آن را بتوان به تحریم‌ها نسبت داد، اما عمده مشکلات این واحدها به موانع داخلی بازمی‌گردد.
مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، هرچند نمی‌توان اثرگذاری وقایع تحمیلی به اقتصاد کشور را در بروز چنین وضعیتی نادیده گرفت، اما همه کشورها با مشکلاتی مواجه هستند که برای رفع آن‌ها برنامه‌ریزی دارند، درصورتی که در کشور ما تصمیمات براساس وقایع روز گرفته می‌شود و خود این یک معضل بزرگ برای مدیریت اقتصادی کشور محسوب می‌شود.
یکی از اتفاقاتی در حین گران شدن اقلام و کالاهای اساسی افتاد، این بود که مسئولان مدام در پی آن بودند که اوضاع را تحت کنترل نشان بدهند و بگویند که هیچ التهابی در استان ر برای تأمین و عرضه کالاهای اساسی وجود ندارد. شاید هم هیچ مشکلی برای تأمین کالاهای اساسی وجود نداشته باشد و انبارهای دولت پُر از مواد غذایی مورد نیاز مردم باشد، اما موضوع اصلی این نیست؛ مسئله مهم افزایش قیمت فراتر از قدرت خرید مردم است. نکته این است که شاید مسئولان فراموش کرده‌اند آن‌ها این مسئولیت را برای مدیریت اقتصادی به‌عهده گرفته‌اند و به هر شکل ممکن باید تأمین و توزیع کالاهای اساسی را با حفظ قدرت خرید مردم انجام دهند و به‌جای پاک کردن صورت‌مسئله (با بیان اینکه کمبودی نیست!)، عملکرد خودشان را بررسی کنند و ببینند کجای کار اشتباه کرده‌اند که امروز روزگار مردم در صف‌های طولانی خرید روغن، مرغ و گوشت دولتی می‌گذرد.

طاهره ترابی مهوش