سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: شوراهای شهرها و شهرداری‌ها امانت‌داران مردم هستند، به این معنا که با تصویب‌ها، سیاست‌گذاری‌ها و دریافت وجوه و عوارض از مردم، نسبت به اداره کردن محیط زندگی آن‌ها اقدام می‌کنند. آنچه مهم است، برنامه‌ریزی برای هزینه و صرف این اعتبارها بوده که توسط شوراها امکان‌پذیر شده و باید با خواست آحاد مردم مطابقت کند.

به زبان ساده بهسازی و بازسازی اماکن عمومی، ایجاد امکانات تفریحی و رفاهی، تأمین وسایل خدمات شهری و مراقبت و کنترل حفظ سیمای شهری به‌عنوان امری کاملاً ضروری و واجب، در وظایف شورا و شهرداری قرار می‌گیرد.

به دیگر سخن سیاست‌گذاری برای زیباسازی شهرها، رفع معضل ترافیک، ارائه خدمات شهری، تمیز کردن خیابان‌ها، افزایش فضای سبز، افزایش ناوگان حمل‌ونقل عمومی و تأمین رفاه حال شهروندان ازجمله ویژگی‌های یک شورای شهر مردمی موفق است و رابطه‌ای با فضای سیاسی و گرایش‌های حزبی و باندی شهر ندارد؛ درواقع عملکرد شورا را با میزان کارکردش در موفقیت این سیاست‌گذاری‌ها می‌توان سنجید.

با احترام به فعالیت‌ها و تلاش‌های صورت‌گرفته از سوی شورای شهر همدان طی ادوار مختلف به‌ویژه دوره پنجم، در برخی مواقع نگرش قیم‌مآبانه (به‌صورت مصداقی در مسئله ایجادشده برای آقای مولوی، رفتار اعضا و اصرار بر پا گذاشتن بر قوانین در این‌گونه موارد و نادیده انگاشتن آرای مردمی در انتخاب این عضو از شورا)، اجرا نشدن درست قوانین موجود، نبود کنترل و نظارت بر اختیارات شورا و اعضا (به‌عنوان مثال اظهار نظر رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری شورا در بحث لزوم واکسیناسیون آنفلوآنزا)، توجه بیش از اندازه به کمیت‌ها و آمارها، کم‌رنگ شدن کیفیت‌ها و هویت کالبدی در بخش‌های گوناگون شهری و بی‌توجهی به لزوم مشارکت مردمی در اداره شهر، از نکات قابل توجه در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های شورای شهر و شهرداری همدان است که ازجمله این موارد می‌توان به اجرای پیاده‌راه اکباتان و شکست این پروژه در پی نارضایتی مردم اشاره کرد؛ بنابراین متناسب با این ایام و روز شوراها، با توجه به اهمیت جایگاه شورای اسلامی شهرها بر آن شدیم تا دراین‌باره با محمدرضا عراقچیان، کارشناس شهری و نیز احمدحسین فلاحی، منتخب مردم همدان برای حضور در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

استاد شهرسازی و معماری دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه در یک دید کلی شوراهای شهر اصولاً با هدف مدیریت شهر تشکیل‌ شده‌اند، گفت: اما درحال حاضر به‌دلیل نقص در قانون، عملاً شوراها شهرداری را مدیریت می‌کنند.

محمدرضا عراقچیان ادامه داد: این درحالی است که در کشورهای اروپایی قدرت شهرداری‌ها بسیار بالا است، به گونه‌ای که بخش اعظمی از وظایف دیگر سازمان‌ها را نیز برعهده دارند؛ بنابراین به‌صورت خودکار این شورا و شهرداری است که شهر را اداره می‌کند.

وی با ادامه داد: اما در کشور ما به‌دلیل گسترش سازمان‌های خدمات‌رسان مرتبط با امور شهری، شهرداری تنها به‌عنوان یکی از سازمان‌ها شناخته ‌می‌شود؛ بنابراین به تناسب این جایگاه از اختیار لازم برخوردار نیست.

عراقچیان با اشاره به اینکه به تبع این نقص شورای شهر قادر نخواهد بود توقع و انتظارات مردم را برآورده کنند حال آنکه از دید مردم می‌بایست کلیه مشکلات حوزه شهری توسط شورای شهر حل شود، عنوان کرد: متأسفانه تاکنون این مهم محقق نشده و در عالی‌ترین سطح تأثیرگذاری، شوراها تنها توانسته‌اند مشکلات شهرداری را حل‌وفصل کنند.

وی با بیان اینکه کلمه پارلمان شهری زمانی به شوراهای اسلامی شهر اطلاق می‌شود که آن‌ها تحت قانون بتوانند به‌طور کامل مدیریت شهر را برعهده بگیرند، خاطرنشان کرد: بر این اساس سال‌ها است که از مجلس شورای اسلامی انتظار می‌رود در این وادی ورود کرده و قانونی را با این عنوان مصوب کند.

این کارشناس حوزه شهر ادامه داد: طبق بررسی‌های انجام‌شده در سطح بین‌الملل، چیزی حدود 80 تا 110 سازمان و نهاد در بخش‌های دولتی، عمومی و مردم‌نهاد در حوزه شهر فعالیت دارند که این عدد در کشورهای مختلف متفاوت است؛ حال آنکه اگر ساختار مدیریت واحد شهری ایجاد شود، کلیه این سازمان‌ها زیر نظر شورای اسلامی شهرها به‌صورت هماهنگ فعالیت خواهند کرد.

عراقچیان با تأکید بر لزوم تصویب قانون مدیریت واحد شهری، عنوان کرد: متأسفانه زمان تشکیل ساختار شوراها در ایران بحبوحه مباحث سیاسی بود، بنابراین شوراهای اسلامی شهرها زائیده تحرکات سیاسی در شهرها است.

وی ادامه داد: به همین دلیل شوراهای شهر تاکنون براساس کش‌وقوس‌های جریانات سیاسی در دوره‌هایی موفق عمل نکرده و در دوره‌هایی نیز موفق بوده‌اند، زیرا خود را درگیر مسائل سیاسی کرده‌اند.

این استاد معماری و شهرسازی اذعان کرد: گرچه در دیگر کشورها نیز یکی از زمینه‌های قدرت احزاب شورای شهرها هستند، اما زمانی که احزاب در شوراها پیروز می‌شوند، دیگر مباحث سیاسی باید کنار گذاشته شود و دست در دست هم به مدیریت شهری کمک کنند.

عراقچیان افزود: بنابراین ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست، به‌طوری ‌که در پنج دوره شوراها در شهرهای مختلف جریان‌های سیاسی گاهی به‌صورت جدی وارد امور شوراها شده و دخالت کرده‌اند.

وی با بیان اینکه گرچه شورای اسلامی در ایران یک پدیده دموکراسی به حساب می‌آید اما توجه به این نکته نباید فراموش شود که در بسیاری از موارد ممکن است این شوراها نیز در عملکرد خود دارای نقاط ضعف‌ و قوت باشند، تشریح کرد: در باب عملکرد شوراهای اسلامی شهر همدان که در دوره پنجم آن قرار داریم، باید بگویم به نظر می‌رسد در این دوره تنش‌های سیاسی کمتر شده و خوشبختانه بیشتر به مباحث تخصصی پرداخته می‌شود که این رویکرد جای بسی امیدواری است.

عراقچیان ادامه داد: استفاده از توان 100 نیروی متخصص در شهر توسط مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر یکی از مزیت‌هایی است که از سال 91 آغاز شد و در دوره‌های اخیر به‌عنوان یک سازمان مستقل درحال خدمت‌رسانی است؛ به‌طوری ‌که در این بحث همدان یکی از شهرهای پیشرو محسوب می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه مطمئناً وجود این مزیت ناقض ضعف‌ها در شورای اسلامی شهر همدان نیست، گفت: تعلل در انتخاب شهردار و پیگیری برای استقرار شهردار غیر بومی در بدو آغاز به کار شورای دور پنجم، یکی از این نواقص و ضعف‌ها است که خوشبختانه به نظر می‌رسد به‌مرور زمان با انتخاب شهردار و تعامل با وی، این ضعف تاحدودی مرتفع شده است.

این کارشناس حوزه شهر با بیان اینکه به اعتقاد بنده درحال حاضر با توجه به وظایفی که برای شورای اسلامی شهرها تعریف شده نمی‌توانیم نقد چندانی بر عملکرد آن داشته باشیم، عنوان کرد: بلکه این نقد بر ساختار کلی شوراها در سطح کشور وارد است، زیرا اختیارات آن اندک بوده و تنها می‌توانند در حوزه مدیریت شهرداری‌ها آن‌هم با تأیید کمیته انطباق تأثیرگذار باشند؛ بنابراین ما به‌عنوان شهروند نباید انتظار داشته باشیم که کلیه مشکلات شهر توسط شهرداری حل شود.

استاد دانشگاه بوعلی سینا در واکنش به این سؤال که طبق نظر شما با توجه به وظایف تعریف‌شده برای شوراها درحال حاضر امکان نقد بر عملکرد شورا وجود ندارد، اما به‌طور مثال آیا این درست است که بخش اعظمی از فعالیت شورا طی چندماه اخیر به‌جای پرداختن به مباحث مرتبط با حوزه شهر، به بحث نامزد شدن شهردار همدان بدون اطلاع شورا برای انتخابات فدراسیون فوتبال اختصاص یابد که این کنش‌ها و واکنش‌ها هیچ‌گونه عایدی برای شهر نداشته باشد و درنهایت شاهد رفتار ضدونقیض در این مسئله باشیم؟ به‌گونه‌ای که در ابتدای هفته شهردار مورد انتقاد قرار گرفت و خواهان پاسخگویی وی شدند اما در انتهای هفته از وی تقدیر می‌کنند! گفت: مسئله این است که در کشورهای توسعه‌یافته علاوه‌بر پیشرفت‌های محسوس در بخش‌های مختلف، در ساختار مدیریت نیز شاهد پیشرفت بوده‌ایم؛ اما متأسفانه در ایران ما به‌عنوان کشوری درحال توسعه، هنوز در گیرودار واژه‌ای به‌نام رودربایستی مدیریتی هستیم.

وی ادامه داد: حال آنکه در وهله نخست درگیر شدن با مدیران یک ویژگی مثبت است که ما باید در جامعه بپذیریم، اما متأسفانه هنوز این مسئله به یک باور تبدیل نشده، بنابراین به محض تشر زدن به یک مدیر بنا به وجود آن مسئله رودربایستی، در جلسه بعدی می‌بایست از وی تقدیر کنیم!

عراقچیان افزود: گرچه این رفتار ممکن است نوعی از اخلاق حسنه محسوب شود، اما نکته این است که مدیریت رودربایستی‌بردار نیست.

وی با بیان اینکه اتفاقی این‌چنینی نباید در شورا و شهرداری مهم تلقی شود، اذعان کرد: زیرا در دیگر کشورها نیز اغلب شهرداران به‌عنوان مدیران رده‌بالا در بسیاری‌ها کمیسیون‌ها، فدراسیون‌ها و غیره عضو می‌شوند؛ چراکه از قدرت اجرایی بالایی برخوردار هستند، البته اینکه شهردار بدون جلب نظر شورا اقدام به نامزدی برای انتخابات فدراسیون فوتبال کرده است، جای نقد دارد.

منتخب مردم همدان در مجلس شورای اسلامی نیز در ادامه در واکنش به گلایه این کارشناس مبنی بر لزوم تصویب قانون مدیریت واحد شهری از سوی مجلس شورای اسلامی، گفت: بنده نیز بر لزوم وجود ساختار واحد مدیریت شهری در شهرها تأکید دارم، چراکه بخشی از مشکلات شهری درحال حاضر برخاسته از ناهماهنگی بین دستگاه در مباحث مرتبط با حوزه شهری است.

حجت‌الاسلام احمدحسین فلاحی افزود: اما مشکلی دیگر نیز دراین‌بین مطرح است که ارتباط چندانی به این دوره از مجلس شورای اسلامی ندارد و آن قانون شهرداری‌ها بوده، زیرا این قانون در دوره‌های مختلف مصوب شده، به‌طوری ‌که از سال 32 این قانون با تصویب قوانین جدید، روی هم انباشته شده است.

وی با بیان اینکه از کارشناسان و مشاورین خواسته‌ایم که با پیگیری این مسئله قوانین ناکارآمد و منسوخ احصا شوند تا بتوانیم نواقص را به کمیسیون شوراها انتقال دهیم، عنوان کرد: نکته بعدی این است که نباید همه مشکلات را به گردن مجلس شورای اسلامی انداخت، زیرا در بسیاری از موارد مطالعه درست برای اجرای پروژه‌ها انجام نشده و هزینه مضاعفی بر دوش شهر گذاشته شده است.

حجت‌الاسلام فلاحی افزود: به‌عنوان مثال می‌توان به پُل‌های شهید قهاری و الغدیر اشاره کرد که درواقع تسهیلگر حمل‌ونقل دیگر استان‌های غربی کشور شده‌اند، اما هزینه اجرای این پروژه‌ها از جیب شهر و بودجه‌های عمرانی شهرداری خرج شده است.

وی با تأکید بر اینکه می‌بایست هزینه این قبیل پروژه‌ها از منابع ملی تأمین شود، اذعان کرد: درواقع این مطالبه‌گری طی این سال‌ها از سوی شورا صورت نپذیرفته که نمایندگان را وادار به پیگیری این قبیل مباحث کنند.

منتخب مردم همدان در مجلس شورای اسلامی افزود: از طرفی ساخت انواع فرهنگسراها و یا ساخت تالار قرآن با هزینه چند میلیاردی که درحال حاضر کارایی آن‌ها زیر سؤال است، از دیگر پروژ‌ه‌هایی بوده که مطالعه درستی نداشته‌اند.

وی با بیان اینکه نباید شورا به سمت سیاسی‌کاری برود، عنوان کرد: اگر این‌گونه باشد، متأسفانه ضرر اصلی متوجه مردم خواهد بود؛ حال آنکه مردم متناسب با خدماتی که ارائه می‌شود، قضاوت می‌کنند.

حجت‌الاسلام فلاحی با بیان اینکه متأسفانه طی دوره‌های مختلف شوراها در برخی مواقع درگیر مباحث سیاسی و جناحی شده‌اند که این دوره نیز از این امر مستثنا نیست، ابراز کرد: حال آنکه تمرکز ما می‌بایست بر ارائه خدمت به مردم باشد.

وی با اشاره به اینکه وجود برخی مشکلات در حوزه ارائه خدمات ریشه‌ای است، گفت: ما از همدان به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن یاد می‌کنیم اما هنگام ورود به آن، خدمات فعلی این ذهنیت را در ذهن مخاطب تداعی نمی‌کند.