امروزه مدیران در سراسر دنیا عزم خود را جزم کرده‌اند تا به روش‌های مختلف انتشار کربن را در شهرها کاهش دهند و پایداری را برای مناطق و ساکنان آن‌ها به ارمغان بیاورند. «تولید صفر زباله» یکی از مهم‌ترین رویکردهایی بوده که تاکنون توانسته است به کاهش قابل‌توجه انتشار کربن از طریق به حداقل رساندن انباشتگی مواد زائد در شهرها کمک کند و حتی شهروندان را به مصرف پایدارتر مواد و وسایل خود سوق دهد. در ادامه به معرفی بهترین پروژه‌های زباله صفر اجرا شده در سراسر جهان می‌پردازیم که توانسته است از طریق افزایش پایداری در شهرها، کیفیت زندگی شهروندان را به‌طور قابل‌توجهی بهبود ببخشد.

برنهلم، توسعه سیستم طبقه‌بندی ضایعات

برنهلم جزیره‌ای در شرق دانمارک به‌شمار می‌رود که در ساحل دریای بالتیک قرار دارد و جمعیتی حدود 40 هزار نفر را در خود جا داده است. مدیران این جزیره در نظر دارند تا سال 2032 تولید پسماندها را در آن به صفر برسانند و برای تحقق هدف بلندپروازانه خود تاکنون اقدامات اثربخش متعددی را پیاده کرده‌اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌تواند به توسعه یک سیستم طبقه‌بندی مواد زائد اشاره کرد.

به دنبال اجرای این رویکرد، انباشتگی پسماندها در دفن‌گاه‌های زباله به حداقل رسیده و قرار است تا سال 2032 به صفر برسد. برنامه‌ریزان برنهلم در سیستم طبقه‌بندی پسماندهای جزیره از فناوری‌های پیشرفته دنیا بهره گرفته و توانسته‌اند امکان دسته‌بندی ضایعات و حتی بازیافت آن‌ها را فراهم بیاورند. علاوه بر این، کارگاه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی مردم در مورد رویکردهای زباله صفر در شهر همواره در حال برگزاری و توانسته است نتایج شگفت‌انگیزی را در زمینه کاهش تولید مواد زائد به ارمغان بیاورد و مسیر را برای تحقق هدف نهایی «تولید صفر پسماندها» برای جزیره‌ای که سالانه جمعیت مردم و گردشگران آن با یکدیگر از 600 هزار نفر فراتر می‌رود، هموار کند.

ملبورن، پیشبرد رویکرد مسکن پسماند صفر

مسکن پسماند صفر مهم‌ترین رویکردی است که مدیران ملبورن در استرالیا در پیش گرفته‌اند و در نظر دارند از طریق تحقق آن، نه‌تنها کیفیت زندگی شهروندان را در بخش مسکن بهبود ببخشند، بلکه به سطح قابل‌قبولی از پایداری در سراسر شهر دست بیابند. در این راستا، سازه‌ای به‌طور آزمایشی به مساحت 87 متر مربع در یکی از مهم‌ترین مناطق شهر احداث شده است که معماران برای اجرای تدابیر پایداری از مواد قابل بازیافت، سیستم‌هایی با قابلیت تأمین نیرو از انرژی خورشیدی و انبارهای ذخیره آب باران (که آب آن‌ها برای آبیاری فضاهای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد) بهره گرفته‌اند. این سازه که «گلخانه» نام گرفته است به عنوان سیستمی تولیدکننده و خودکفا عمل می‌کند که تبدیل تمام پسماندها را به انرژی مورد استفاده برای خود به عهده دارد و از این طریق توانسته است مصرف انرژی شهری را برای سازه به حداقل برساند.

علاوه بر این، گلخانه ملبورن میزبان یک سیستم کمپوست پیشرفته، یک سیستم آکواپونیک (که ترکیب فعالیت‌های کشاورزی را با پرورش حیوانات آبزی در محیط‌های محدود و مشخص‌شده به عهده دارد)، یک انبار زغال چوب، یک سیستم اکسیژن‌رسانی آبی و باغی سراسر پوشیده در سبزیجات است که همگی به کاهش تولید پسماندها و ترویج زندگی پایدار کمک می‌کند. در این باغ بزرگ انواع میوه‌ها، سبزیجات، داروهای گیاهی، ماهی‌ها و حتی حلزون‌ها پرورش داده می‎‌شود و وجود همه آن‌ها به سهم خود به ساکنان منطقه در تأمل برای اتخاذ سبک زندگی سالم و کاهش تولید پسماندها کمک زیادی کرده است. گلخانه ملبورن نمونه بسیار موفقی از توسعه سازه‌های پایدار به حساب می‌آید که می‌تواند به مدیران در احداث مسکن مشابه، نه‌تنها برای سکونت شهروندان، بلکه به منظور تولید غذا و انرژی تجدیدپذیر کمک زیادی کند.

کامیکاتسو، ایجاد یک سیستم مدور برای مصرف و دفع پسماندها

کامیکاتسو شهری بسیار کوچک در جزیره شیکوکو در ژاپن محسوب می‌شود که میزبان حدود تنها هزار و 500 ساکن دائمی است. مدیران این شهر تاکنون اقدامات اثربخش بی‌شماری را برای کاهش تولید پسماندها در آن پیاده کرده‌اند، با این حال به نظر می‌رسد که توسعه یک سیستم مدور برای مصرف و دفع پسماندها بیشترین موفقیت را در این زمینه برای شهر به ارمغان آورده و حتی نام آن را به عنوان اولین شهر زباله صفر در جهان به ثبت رسانده است.

در واقع به صفر رسیدن تولید مواد زائد در کامیکاتسو در سال 2003 نام شهر را به عنوان اولین منطقه متعهد به کاهش تولید پسماند در ژاپن به ثبت رساند و همین امر مدیران را به اعمال اقدامات بیشتر برای تبدیل شدن به اولین شهر زباله صفر جهان سوق داد. توسعه یک سیستم مدور برای مصرف و دفع پسماندها مهم‌ترین رویکرد مدیران کامیکاتسو برای تحقق هدف صفر تولید مواد زائد و حتی اهداف پایدار شهر بوده که توانسته است تاکنون جایگاه شهر را در لیست شهرهای موفق جهان در کاهش تولید پسماند حفظ کند.

توسعه یک سیستم طبقه‎بندی مواد زائد از دیگر اقدامات مدیران کامیکاتسو برای تحقق هدف صفر تولید پسماندها بوده است که به دنبال آن، شهروندان موظف شده‌اند مواد زائد خود را قبل از قرار دادن در سطل زباله‌ها، به طور کامل دسته‌بندی کنند و در 45 گروه مختلف قرار دهند.

براتیسلاوا، رویکرد اقتصاد دایره‌ای

یکی از خلاقانه ترین طرح‌های بدون زباله در جهان را می‌توان در شهر براتیسلاوا پایتخت اسلواکی یافت. مرکز KOLO که در اکتبر 2022 با مشارکت شورای شهر راه‌اندازی شد، یک مرکز اقتصاد دایره‌ای است که به عنوان ابزاری برای پیشگیری از زباله عمل می‌کند و این شعار را دنبال می‌کند: "بهترین زباله، زباله ای است که ایجاد نمی‌شود."

مرکز استفاده مجدد KOLO در فضایی به مساحت 1200 متر مربعی واقع شده است که در آن به اشیاء قابل استفاده فرصتی دوباره برای مصرف داده می‌شود، جایی که افراد می‌توانند وسایل اضافی خود را اهدا کنند، که سپس تعمیر می‌شوند یا زندگی جدیدی به آنها داده می‌شود. KOLO همچنین با سازمان‌های غیرانتفاعی برای کمک به گروه‌های آسیب‌دیده اجتماعی، مشارکت دارد تا بتوان از این رویکرد به نفع افراد محروم بهره برد.

علاوه بر این، KOLO همچنین شامل یک مرکز آموزشی و خلاق افکار و ایده‌های دایره‌ای است که هدف آن الهام بخشیدن به مردم براتیسلاوا و مناطق اطراف آن برای اتخاذ روشی پایدارتر از زندگی است. این ابتکار بدون زباله در حال حاضر به صرفه‌جویی در بیش از 54 تن موادی کمک کرده است که در غیر این صورت ممکن بود به هدر بروند.

برلین، احداث یک رستوران پسماند صفر

رستوران FREA از موفق‌ترین پروژه‌های زباله صفر جهان در برلین، پایتخت آلمان، به‌حساب می‌آید که به عنوان الگویی برای ایجاد پایداری قابل‌توجهی در صنعت مهمان‌نوازی شهر عمل کرده است. این سازه سبز نه‌تنها به عنوان یکی از پنج رستوران پایتخت آلمان با سرو غذاهای گیاهی شناخته شده است، بلکه استاندارد ویژه‌ای برای تولید صفر پسماند دارد که اتخاذ آن در پایدارسازی منطقه میزبان آن نیز نقش مهمی ایفا کرده است.

آشپزهای این رستوران به طور کامل از سبزیجات و میوه‌های محلی برای پخت غذاهای خود بهره می‌گیرند که به دنبال آن، نه‌تنها شهروندان و مسافران با اطمینان خاطر بیشتری به سرو غذا در رستوران می‌پردازند، بلکه اقتصاد کشاورزان محلی نیز از رونق بیشتری نسبت به گذشته برخوردار شده است.

جالب است بدانید که سبزیجات و میوه‌های فاسد این رستوران از طریق دستگاه ویژه‌ای که در آن تعبیه شده است، به طور کامل کمپوست می‌شود و برای اهداف دیگر مانند کود گیاهی در زمین‌های کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد که این امر به سهم خود در رونق اقتصاد چرخشی برلین نقش مهمی ایفا کرده است.