الهی دامادیت را یا عروس شدنت را ببینم! این دعای پدر و مادربزرگ‌ها برای نوه‌های خودشان بوده است. همان جوانان دختر و پسری که ازدواج کردن، تشکیل زندگی مشترک و در نهایت فرزند دارشدن آرزوی تک تک آنهاست.به قول معروف ازدواج شتری است که در خانه هرکسی می‌نشیند! اما این روزها به اصطلاح منتظر بودن آمدن این شتر خوشبختی برای بسیاری یک آرزو شده است. وجود مشکلات اقتصادی در جامعه یکی از مهم‌ترین علل و موانع در تشکیل زندگی مشترک و در ادامه آن تمایل به فرزندآوری است.

در واکاوی علل کم‌رغبتی بسیاری از خانواده‌ها به فرزند آوری موضوع مشکلات اقتصادی و کم‌توانی زوج‌ها در تأمین هزینه‌ها زندگی صحبت زیادی شده است. وقتی با زوج‌هایی که ازدواج کرده‌اند هم صحبت می‌شوید بسیاری از آنها مشکلات اقتصادی را عامل اصلی کم‌رغبتی و میل به فرزند‌آوری عنوان می‌کنند و برخی نیز فرزند‌آوری را به سال‌های بعدی زندگی مشترک حواله می‌دهند و معتقد هستند حالا چند سالی دو نفری زندگی کنیم و بعد فرزند می‌آوریم.

از سوی دیگر، شاهد بالا رفتن سن ازدواج در جامعه ایران شده‌ایم و هر روز نیز این وضعیت حادتر می‌شود. اگر موضوع فرزند آوری را از جهت علمی و پزشکی بررسی کنیم سن باروری دوران طلایی به خصوص برای زنان دارد و هرچه سن تشکیل زندگی مشترک بالاتر می‌رود و به سن زوجین اضافه‌تر می‌شود درصد باردارشدن و قدرت باروری در مرد و زن با کاهش روبرو می‌شود.

این وضعیت را باید در کنار وجود بیش از 8 میلیون زوج نابارو قرار دهیم که در کشور وجود دارند و باید برای فرزند آوری به روش‌های غیر معمول باروری متوسل شوند.هزینه‌های درمان ناباروی نیز قابل توجه است؛ البته دولت در این خصوص دست به کار شده و به طور میانگین 80 درصد هزینه درمان ناباروری تحت پوشش بیمه ای قرار گرفته است.

از نظر علمی و روان شناسی نیز فرزند آوری باعث سلامت بیشتر والدین می‌شود و آرامش روحی و ورانی پدران و مادران بیشتر شده و انگیزه و میل و رغبت و امیدواری به گذران زندگی در زوجین دارای فرزند بیشتر می‌شود. دوره سالمندی که دوران رخوت سستی والدین است و نیاز به مراقبت انها بیشتر برجسته می‌شود با داشتن فرزندان بیشتر رنگ و بوی بهتری به خود می‌گیرد و آرامش بیشتری به دنبال خواهد داشت؛ چرا که والدین پناهگاه مطمئنی برای خود یعنی فرزندان را احساس می‌کنند.

مع الوصف با توجه به چنین شرایطی جامعه ایران روبه سالمند شدن حرکت می‌کند و آهنگ دل انگیز جوانی جمعیت تغییر صدا داده و نگرانی در خصوص پیر و فرتوت شدن جمعیت ایران روز به روز بیشتر شده است.البته در کنار عامل اقتصادی در تمایل خانواده‌ها به فرزند آوری وجود فرهنگ به جا مانده از سالهای دهه 60 و 70 با عنوان فرزند کمتر زندگی بهتر که به غلط در جامعه طنین انداز شد٬ هنوز در ذهن بسیاری حتی جوانان دهه 70 و 80 طنین و انعکاس دارد.

این شرایط در حالی است که بنا به گفته حسین فرشیدی،معاون بهداشت وزیر بهداشت سالمندی در 10 ساله گذشته افزایش داشته و جمعیت جوان کشور در حال کاهش یافتن است.

معاون بهداشت وزیر بهداشت متذکر شد: در سال 1400 قانونی جوانی جمعیت اعلام شد که بیش از 60 درصد آن مربوط به وزارت بهداشت است.البته قطعا از اجرای این قانون راضی نیستیم.

فرشیدی با تاکید بر اینکه کارهای زیادی در حوزه جمعیت و قانون مرتبط با آن باید انجام شود، بیان کرد: کارهای فرهنگی زیادی باید صورت گیرد اما هماهنگی بین دستگاهها وجود ندارد.

 هنوز نتیجه خوبی از قانون جوانی جمعیت نگرفتیم

فرشیدی از تشکیل 17 قرارگاه جمعیت در کشور خبر داد و گفت: تمام شهرداران و فرمانداران درگیر موضوع جمعیت شده‌اند اما نتیجه مطلوب هنوز به دست نیامده است.

معاون بهداشت وزیر بهداشت تاکید کرد: مدیری که اعتقاد به جوانی جمعیت ندارد، نباید بر مسند کار باشد.

وی با بیان اینکه در حوزه جوانی جمعیت، موسسه دولتی و خصوصی نداریم، ابراز کرد: نخبگان کشور باید پای کار بیایند و سمن‌ها نیز مشارکت داشته باشند.

 برخی از مادر بودن فراری هستند

همچنین معاون بهداشت وزیر بهداشت معتقد است: برخی از مادر بودن فراری هستند؛ ضمن اینکه هنوز ریالی از بودجه تخصیصی قانون جوانی جمعیت به وزارت بهداشت پرداخت نشده است.

مقام معظم رهبری در مردادماه سال 90 طی سخنانی رسمی و علنی به موضوع «جمعیت» و لزوم مقابله با سیاست‌های "تحدید نسل" اشاره و تاکید کردند که «هر اقدام و تدبیری برای کم کردن جمعیت باید پس از 150 میلیون نفر صورت بگیرد.»

سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت در پاسخ به این پرسش که «اغلب مردم علت عدم تمایل به فرزند آوری را مشکلات اقتصادی عنوان می‌کنند؛ آیا پژوهشی صورت گرفته که مهمترین موضعی که مردم در عدم تمایل به فرزند آوری مطرح می‌کنند، چیست؟»، گفت: مرکز پژوهش‌های مجلس پژوهشی را انجام داده است.

صابر جباری فاروجی، ادامه داد: موانع فرزند آوری در همه استانها یکی نیست. چهار محور در حوزه جمعیت داریم؛ یکی سیاستگذاری است که انجام و ابلاغ شده است. دیگری حوزه سلامت است که ما باید بتوانیم اثرات روان شناختی و القائاتی که منجر به ترس مادر از بارداری و زایمان طبیعی می‌شود را تهیه کنیم و دیگر، هزینه‌های اقتصادی سربار در دوره بارداری است که دستورالعمل‌ها در این خصوص را بازنگری می‌کنیم.

سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت افزود: بخشی نیز مربوط به شورای عالی بیمه است که با دستور وزیر بهداشت، برخی اقلام دارویی که به عنوان مکمل شناخته می‌شوند و در دوران بارداری تجویز می‌شد، تحت پوشش بیمه قرار گرفت.

جباری تصریح کرد:‌ محور دیگر، محور فرهنگ سازی و تربیتی است تا نگاه ما نسبت به سبک زندگی و هزینه‌ای که در خانواده داریم و تبعات بی فرزندی و تک فرزندی و اینکه فرد در دوره سالمند نیازمند نگهداری و توجه است،در نظر گرفته شود.

وی با بیان اینکه محور دیگر در خصوص فرزند آوری،بحث اقتصادی است، ابراز کرد: چون متاسفانه ثبات اقتصادی در کشور متزلزل است، حتما اقتصاد نیز در خصوص فرزند آوری اثر دارد؛ این موضوع در قانون خوب دیده شده و مشوق‌هایی همچون اختصاص زمین، مسکن، تسهیلات ازدواج و فرزند آوری و سهام برای متولدین در نظر گرفته شده است.

 ترس والدین از آینده فرزندان جدی است

سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: یکی از چالش‌هایی که در پژوهش صورت گرفته وجود دارد، ترس والدین از آینده فرزندشان است.

وی افزود: وزارت اقتصاد این کار را در حال انجام دادن است و اگر تسریع شود، وقتی والدین فرزند می‌آورند سهام یک تا 1.5 میلیون تومانی برای فرزند پس انداز می‌شود و فرزند خانواده در سن 24 سالگی سرمایه‌ای دارد که می‌تواند از آن استفاده کند.

جباری متذکر شد: اگر این موضوعات عملیاتی شود، مانع اقتصادی در خصوص عدم تمایل به فرزند آوری برداشته می‌شود.

وی درباره اینکه «وضعیت فرزندآوری در کدام استان‌ها امیدوار کننده است؟»، ابراز کرد: سالمند ترین استانها گیلان، البرز، مازندران و جوان ترین استانها نیز سیستان و بلوچستان، خوزستان و هرمزگان است.

سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت درباره سن فرزند دار شدن، یادآور شد: اولین فرزند در زنان در سن 27.3 و در پدران 32 سال است. سن ازدواج برای دختران 23.5 و پسران 27.5 تا 28 سال است.

جباری اضافه کرد:‌ میزان موالید در سال 1401 یک میلیون و 752 هزار و 90 مورد بوده که3.7 درصد نسبت به سال 1400 کاهش داشته است.