کشاورزی حفاظتی مهم‌ترین راهکار برای مدیریت چالش آب و خاک در کشور محسوب می‌شود چراکه اجرای آن علاوه بر تثبیت خاک و افزایش بهره‌وری آب، منجر به افزایش ماده آلی خاک می‌شود.

با توجه به اهمیت منابع پایه در تأمین امنیت غذایی کشور، طی سال‌های گذشته طرح کشاورزی حفاظتی در قالب عملیات کم‌خاک‌ورزی و بی ‌خاک‌ورزی در برخی اراضی کشاورزی اجرا شده، همچنین در قالب این طرح، اصول دیگر کشاورزی حفاظتی از جمله تناوب زراعی و پوشش دائمی خاک جزء برنامه‌ها قرار گرفته است.

چندی پیش معاون پژوهش مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور گفت: براساس آمار تنها پنج میلیون هکتار از اراضی کشاورزی در زمره خاک‌های حاصلخیز درجه یک و دو هستند و مابقی اراضی دارای انواع محدودیت‌ها مانند شوری، بالا بودن میزان آهک و سنگریزه هستند. از این رو اجرای کشاورزی حفاظتی و تناسب اراضی متناسب با وضعیت اقلیمی، خاک و آب از راهکارهای بهبود خاک محسوب می‌شود.

دوات‌گر گفت: غیر از استان‌های شمالی و برخی استان‌های زاگرسی، مابقی خاک‌های کشاورزی کشور ضعیف هستند و با توجه به سیاست خوداتکایی محصولات راهبردی باید برای بهبود و حاصلخیزی خاک‌های کشاورزی اقدام جدی‌تری کرد.

در همین رابطه بسیاری از کارشناسان اذعان می‌کنند که با توجه به محدودیت منابع آب و خاک و همچنین پایین بودن ماده آلی خاک؛ تنها راه نجات‌بخش کشاورزی استفاده از کشاورزی حفاظتی است.

*کشاورزی حفاظتی راهی برای تولید پایدار

مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها گفت: کشاورزی حفاظتی مجموعه دستورالعمل و اقداماتی است که در اقصی نقاط دنیا اقسام و انواع مختلفی دارد.

به گفته حمیدرضا نوری مجموعه اقدامات کشاورزی حفاظتی همچون رعایت تناوب زراعی، کاهش هرچه بیشتر عملیات خاک ورزی و توجه به تقویت منابع آب و خاک باید به ارتقای بقایای گیاهی در خاک بینجامد.

وی تغییر اساسی روش‌های تولید را مهم‌ترین موضوع کشاورزی حفاظتی در دنیا اعلام کرد و افزود: تغییر اساسی در روش‌های تولید است که به روش‌های بهره‌وری و دستیابی به کشاورزی پایدار منتهی می‌شود.

مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک ادامه داد: در کشورهای مختلف دنیا روش‌های متفاوتی برای اجرای کشاورزی حفاظتی وجود دارد که در کاهش هزینه‌های تولید و افزایش سودآوری تأثیر بسزایی دارد.

به گفته نوری، در مقابل تنش‌های محیطی سرما، گرما، مواد مغذی و حتی در مقابل مشکلات فرسایش و تخریب خاک و کاهش ماده آلی نیاز به سامانه هوشمند داریم که بتوانند پایش مداوم از سطح زیرکشت حوزه آبخیز داشته باشیم.

وی گفت: با مشارکت انجمن‌های مختلف باید تلاش شود تا پذیرش عمومی فرهنگ سازی با نیازها و پیش نیازهای کشاورزی حفاظتی در کشور رخ دهد.

طی سال‌های اخیر استفاده بی رویه کود‌های شیمیایی و شخم نامناسب زمین منجر به از بین رفتن پوشش گیاهی شد، به همین خاطر اجرای کشاورزی حفاظتی در جلوگیری از فرسایش و حفظ و حراست از خاک تأثیر بسزایی دارد.

*اهمیت کشاورزی حفاظتی در امنیت غذا

رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: کشاورزی حفاظتی یک طرح جامع فراقوه‌ای است چراکه امنیت غذا کمتر از امنیت نظامی نیست.

به گفته قاسم پیشه‌ور، با توجه به آنکه وزارت جهاد به تنهایی نمی‌تواند نسبت به اجرا اقدام کند، از این رو سایر دستگاه‌ها باید به کمک وزارت جهاد آید.

وی ادامه داد: اجرای کشاورزی حفاظتی متناسب با اقلیم هر منطقه علاوه بر حفظ پوشش گیاهی در تحقق خودکفایی محصول تأثیر بسزایی دارد.

رئیس نظام صنفی کشاورزی گفت: با توجه به محدودیت منابع آب و خاک، حفظ و صیانت از آن در راستای ارتقای امنیت غذایی امری ضروری است.

همچنین کارشناس منابع طبیعی با بیان اینکه اجرای عملیات آبخیزداری در حفظ پوشش خاک تأثیر بسزایی دارد، گفت: طی سال‌های اخیر استفاده بی‌رویه کود‌های شیمیایی منجر به از بین رفتن پوشش گیاهی شد که به همین خاطر کشاورزی حفاظتی مجدد به چرخه تولید باید بازگردد تا از فرسایش خاک جلوگیری شود.

هوشنگ جزی گفت: همه‌ساله شخم نادرست زمین و بی‌توجهی به مدیریت چرای دام مشکلاتی را ایجاد کرده، در حالی که بهبود مراتع و توسعه و غنی‌سازی جنگل‌ها به حفاظت خاک کمک می‌کند.

کشاورزی حفاظتی کشاورزی به‌عنوان یک الگوی کشت جدید و سازگار با محیط زیست به‌عنوان حداقل دستکاری خاک، مدیریت و حفظ بقایای گیاه قبلی و رعایت اصول تناوب زراعی و راهکاری برای حفظ ساختار خاک و استفاده بهینه از آب باید در دستور کار قرارگیرد چراکه اهمیت منابع خاکی به مراتب از آب بالاتر است.