سپهرغرب، گروه فرهنگی - سمیرا گمار : اردوی تخصصی فیلمنامه‌‌نویسان انجمن سینمای جوان کشور که به میزبانی همدان درحال برگزاری است، رخداد فرهنگی بسیار مهم و ارزشمندی بوده که با تمرکززدایی فعالیت‌های فرهنگی و هنری از مرکز و ایجاد عدالت فرهنگی، شکل گرفت. در این یک هفته 70 فیلمنامه‌نویس از دفاتر انجمن سینمای جوان در سراسر کشور در قالب 10 گروه هفت‌نفره زیر نظر فیلمنامه‌نویسان سینمایی مطرح کشور به‌ میزبانی انجمن سینمای جوانان ایران همدان فیلمنامه‌نویسی تخصصی را به‌صورت عملی انجام می‌دهند و در پایان دوره هر گروه دو فیلمنامه تهیه می‌کنند. درواقع این رویداد یک فرآیند آموزشی بوده که خروجی تولیدی دارد و قرار است بهترین فیلمنامه‌های تولیدی این کارگاه‌ها در اردوهای فیلمسازی طی ماه‌های آینده ساخته شوند.

از آنجایی که به گفته اساتید فن بدون شک موفقیت یک اثر سینمایی و مورد توجه قرار گرفتن آن از سوی مخاطبان علاوه‌بر برخورداری از کادر مجرب و حرفه‌ای در جلو و پشت دوربین، در گرو داشتن فیلمنامه قوی است، بنابراین تقویت این بخش نتایج مثبت و درخشانی خواهد داشت.

با ذکر این مقدمه کوتاه، آنچه در ادامه می‌خوانید، گفت‌وگوی خبرنگار گروه خبری سپهر با دو تن از کارگردانان و فیلمنامه‌نویسان حاضر در همدان درخصوص این اردو است:

* درباره محمدعلی باشه‌آهنگر، کارگردان مطرح کشور

محمدعلی باشه‌آهنگر از کارگردانان ایرانی است. او دانش‌آموخته رشته کارگردانی از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر بوده و فعالیت‌های هنری خود را با ساخت و بازی در چند نمایش آغاز کرد. فعالیت‌های هنری وی شامل نویسندگی و کارگردانی چندین فیلم کوتاه، مستند، سریال تلویزیونی و فیلم سینمایی است. در شانزدهمین جشن خانه‌ سینما، فیلم ملکه برنده‌ 10 تندیس ازجمله بهترین فیلم، بهترین بازیگر مرد، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌برداری و بهترین تدوین شد.

فیلم‌های سینمایی ملکه (1390)، بیداری رؤیاها (1388)، فرزند خاک (1386)، نیمه‌گمشده (1378) و نبات داغ (1381) و مجموعه‌های تلویزیونی تا صبح (1385) و نیمه گمشده (1378) از آثار او است.

* پژوهش‌های ژانر جنگی ناقص است

محمدعلی باشه‌آهنگر با اشاره به اینکه نخستین دوره فیلمنامه‌نویسی در سطح کشور در همدان درحال برگزاری است، افزود: این اردو یکی از کارگاه‌هایی است که کمبود آن به‌شدت احساس می‌شد، شاید بتوان گفت در بسیاری از دانشگاه‌ها و مؤسسات خصوصی و دولتی داخلی این شیوه که یک هفته هنرجو و مسئول گروه حول محور یک ایده فکر کنند، ایده را پرورش دهند و به یک خلاصه مطمئن برسند که تبدیل به یک فیلمنامه کوتاه شود، وجود نداشت.

وی در ادامه تصریح کرد: پرورش ایده کار بسیار سختی است و گواه آن وجود تعداد بسیار زیادی فیلمنامه‌ فیلم کوتاه است که از میان آن‌ها تنها تعداد اندکی حق مطلب را در حوزه «تکنیک و محتوا» ادا کرده‌اند.

این فیلمساز و مدرس سینما که مسئوایت گروه هفت‌نفره ژانر جنگی را برعهده دارد، اذعان کرد: این ژانر یکی از سخت‌ترین ژانرهای ساختاری سینما در حوزه فیلم بلند و کوتاه و حتی مستند است. هنرجویانی که من مسئولیت آن‌ها را برعهده دارم، از چند شهر ایران زیبا گِرد هم جمع شده‌اند که بسیار با استعداد بوده و قبلاً چند فیلمنامه را به نتیجه رسانده و برخی هم فیلمشان را ساخته‌اند.

باشه‌آهنگر با تأکید بر اینکه قبل از حضور در همدان 9 ایده در جلسات هفتگی ما بررسی و دو ایده نیز در همدان به آنان افزوده شد، گفت: بعد از کالبدشکافی ایده‌ها هنرجویان سه ایده را انتخاب کردند، در مرحله نهایی چهار ایده انتخاب شده و یک ایده دیگر نیز به‌زودی به نتیجه خواهد رسید که امیدوارم در ادامه اردو این ایده‌ها تبدیل به فیلم‌های 10 و 20‌ گانه شوند و به فیلمبرداری و تولید برسند.

وی با اشاره به آسیب‌های موجود در کار، متذکر شد: در گونه جنگی پژوهش‌ها بسیار ناقص بوده و بهتر است بگویم پژوهش جدی پشت ایده‌ها نیست، درنهایت برخی به این مهم می‌رسند که این نوع ایده‌ها، فاقد کاربرد است. مسئله دیگر آنکه گاهی برخی از دوستان ما در ارائه ایده خود دچار خمودگی بوده، یا دارای قهرمان‌های شکست‌خورده و بیمار هستند که البته زمان زیادی می‌برد تا این رویکرد اصلاح شود.

این کارگردان سینما اضافه کرد: سینمای دفاع مقدس و ژانر جنگی شاخصه‌های دیگری هم دارد، اما به‌دلیل اینکه ما با گردانندگان این رسته ارتباط تنگاتنگی نداریم، ایده‌ای به ذهن ایده‌پردازان نمی‌آید. نوع جنگ در طول چهل و اندی سال دچار تحولاتی شده و بسیاری از آنان که در جنگ حضور داشته‌اند، دچار مشکلاتی شده‌اند که مجموع این مسائل باعث شده بی‌اطلاعی شکل بگیرد و در تولید ایده، با مشکل مواجه می‌شود؛ ما نیاز داریم نیروهای نظامی ارتش و سپاه دست دوستی به فیلمنامه‌نویس‌ها بدهند. از سراسر کشور تنها هفت نفر در ژانر دشوار دفاع مقدس حضور پیدا کرده‌اند تا در این زمینه اثری تولید کنند که این نیازمند حمایت و امکاناتی است تا بتوان آثار فاخری خلق کرد.

* درباره شهرام مکری فیلمنامه‌نویس و کارگردان برجسته ایرانی

شهرام مکری فیلمنامه‌نویس، تدوینگر و کارگردان سینمای ایرانی است. او دارای مدرک کارشناسی سینما (گرایش کارگردانی) از دانشگاه سوره است که با ساخت فیلم ماهی و گربه توانست جایزه ویژه بخش افق‌های جشنواره فیلم ونیز را در سال 2013 به‌دلیل «محتوای خلاقانه» از آنِ خود کند. از دیگر آثار کوتاه و بلند وی می‌توان به جنایت بی‌‌دقت، هجوم، طوفان سنجاقک، محدوده دایره، آندوسی، اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر (1386)، مستند اردک آبی (1388) و خام، پخته، سوخته (1389) اشاره کرد که چندین جایزه را برایش به ارمغان آورده است. فیلم کوتاه «خام، پخته، سوخته» در بیست‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران موفق به دریافت تندیس جشنواره بهترین فیلم تجربی در بخش مسابقه بین‌الملل شد.

* این اردو کار عملی و آموزش را در کنار هم قرار داده

استاد و کارگردان سینما با بیان اینکه 10 گروه برای نوشتن فیلمنامه در ژانرهای مختلف سینمایی به میزبانی انجمن سینمای جوان همدان گِرد هم جمع شده‌اند، عنوان کرد: هدف از برگزاری این اردو نوشتن تعدادی فیلمنامه است که بتوان آن‌ها را برای ساخت فیلم کوتاه آماده کرد.

شهرام مکری که چندسالی است در دانشگاه‌ها و مدارس، فیلمسازی را تدریس می‌کند، افزود: برگزاری این اردو ایده بسیار جالبی است، به این دلیل که ضعف فیلمنامه‌نویسی در سینمای ایران (چه فیلم کوتاه و چه فیلم بلند) مسئله‌ای بوده که ما همواره از آن حرف می‌زنیم و این اردو فرصتی است که آموزش و کار عملی را در کنار هم قرار داده و می‌توان روی سناریو متمرکز شد تا جوانانی که قرار است در این حرفه کار کنند، بدانند نقشه راهی که بتوان یک سناریو را به فیلمنامه فیلم کوتاه تبدیل کرد، چیست.

وی در ادامه تصریح کرد: گروه‌ها متشکل از افراد هفت‌نفره‌ای است که هر گروه روی یک ژانر سینمایی کار می‌کند، ژانری که من مسئولیت آن را در این اردو برعهده دارم، ژانر پلیسی و جنایی است و دو فیلمنامه با توجه به طرح و ایده هنرجویان آماده شده و پنج سناریو درحال آماده‌سازی است که امیدوارم در دوره‌های بعدی این سناریوها مقابل دوربین قرار بگیرد.

فیلمساز و مدرس سینما با ابراز خرسندی از برگزاری این دوره‌ و غالب بودن نقاط قوت در آن، اذعان کرد: اینکه شرایط و امکانات بهتر شود، مربوط به این دوره نبوده و همیشه برای همه دوره‌ها وجود دارد؛ یعنی همواره جا برای بهتر شدن هست که البته در اینجا همه دوستان همدانی زحمات فراوانی را متقبل شده‌اند.

مکری سپس خاطرنشان کرد: چیزی که می‌توانم به‌عنوان مهم‌ترین حُسن برای این مدل اردوها بگویم، نوع رابطه و صمیمیتی است که بین هنرجویان در تیم‌ها به‌وجود می‌آید؛ صمیمیتی که باعث می‌شود علاوه‌بر کار حرفه‌ای و تخصصی که برای آن آموزش می‌بینند، در حیطه روابط اجتماعی و یافتن دوستان متعدد از شهرهای مختلف برای دوستان مفید باشد و سال‌ها بعد اگر خواستند کاری انجام دهند، به یاد گپ و گفتی که با دوستان خود حول محور سینما داشته‌اند، بیفتند.

وی که چند فیلم سینمایی ساخته و «جنایت بی‌دقت» آخرین اثر اکران‌شده او است، در پایان سخنان خود گفت: از آنجایی که در این اردوها افراد متفاوتی با گرایش‌های فکری گوناگون و سطوح اجتماعی مختلف در کنار هم جمع شده‌اند، می‌توان فرصتی فراهم کرد تا هرکس ایده و سبک زندگی خود را در این اردوها پیدا کند؛ درواقع تنوع برنامه‌ها و رویکردها باعث می‌شود افرادی که در این اردو شرکت می‌کنند، با برنامه‌ها بیگانه نبوده و راضی به خانه‌‌های خود برگردند.

* این نخستین‌بار است که به فیلمنامه توجه شده

پریسا قادری نیز در ادامه با اشاره به حضور 69 فیلمساز در اردوی همدان، گفت: انجمن سینمای جوانان تاکنون اردوهای بسیاری تحت عناوین مختلف برگزار کرده، اما این نخستین‌بار است که به فیلمنامه توجه شده و اردویی منحصراً برای تولید فیلمنامه برگزار شده است.

وی فیلمنامه را چراغ راه فیلمسازی خواند و افزود: مادامی که فیلمنامه ضعیف باشد، با وجود کارگردانی و تصویربرداری قوی هم نمی‌توان یک کار هنری خوب تولید کرد و ارائه داد. از آنجایی که سینمای فیلم کوتاه ایران در قسمت فیلمنامه لنگ می‌زند، بزرگان این حوزه تصمیم گرفتند این اردو را برگزار کنند.

این فیلمساز سپس خاطرنشان کرد: از آنجایی که این دوره برای نخستین‌بار است که برگزار می‌شود، مطمئناً ضعف‌هایی هم خواهد داشت که در مقابل محاسن آن به چشم نمی‌آید.

قادری با اشاره به لزوم وجود امنیت خاطر در نوشتن برای فیلمنامه‌نویسی، اذعان کرد: زمانی که فیلمنامه‌نویس شروع به نوشتن می‌کند، باید از جهان فارغ باشد که در همدان بستر این مهم ایجاد شده و ما دغدغه خاصی نداریم که باید از دوستان همدان به‌خاطر اقدامات درخورشان تشکر کنیم.

عضو انجمن سینمای جوان تبریز ادامه داد: مسئله مهم بعدی اساتید هستند، افراد شاخص و بزرگی که تجربیات سالیان دراز خود را در این عرصه در اختیار هنرجویان قرار می‌دهند که در کنار امکانات رفاهی، شرایط ویژه‌ای را خلق کرده و نتایج مثمر ثمری خواهد داشت.

قادری با تأکید بر اینکه نتیجه این اردو در ارائه دو فیلمنامه از هر ژانری مشخص خواهد شد، تصریح کرد: قطعاً این دوره به ظرفیت و اطلاعات ما اضافه کرده و بعد از پایان اردو در همدان با دید بازتر و اصولی‌تری فیلمنامه‌نویسی را دنبال خواهیم کرد.

* زمان اردو بیشتر شود، بازدهی بیشتر خواهد بود

محمد ماهورام نیز در خاتمه این بخش با بیان اینکه برگزاری اردوی فیلمنامه‌نویسی یک حرکت مثبت و رو به جلو است، عنوان کرد: قطعاً این اردو در بهبود روند کاری فیلمنامه‌نویس‌ها تأثیر بسیاری خواهد داشت.

وی با ابراز قدردانی از انجمن سینمای جوان همدان، تصریح کرد: اساتیدی که در این اردو درحال آموزش هنرجویان هستند، از بزرگان کشوری بوده و قطعاً در پایان دوره و تولید فیلمنامه آثار آموزش‌ها مشهود خواهد بود.

این فیلمنامه‌نویس که عضو انجمن سینمای جوان اهواز است، یادآوری کرد: اگر زمان درنظر گرفته‌شده برای این اردو بیشتر باشد، فیلمنامه‌ها بازدهی بیشتری خواهد داشت. ما چند روز خوب را در همدان سپری کردیم، از همه دوستانی که قبول زحمت کردند، تشکر و قدردانی می‌کنم.