سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش:

بر اساس نظر کارشناسان برای دفن زباله باید ترانشه‌هایی (گودال) به عمق سه تا چهار متر و عرض 6 تا هفت متر حفر شده و پس از ریختن زباله، محل به‌وسیله فشار کمپوکته (سفت شدن) شده و سپس 15 تا 30 سانتیمتر خاک بر روی آن ریخته شود تا امکان دسترسی انسان یا حیوان به آن وجود نداشته باشد.

این در حالی است که در محل دفن زباله شهر ایلام در منطقه ماربره زباله‌ها روی هم تلنبار شده و امکان جابجایی و دسترسی به زباله‌ها توسط انسان یا حیوان وجود دارد.

یکی دیگر از این معیارها این است که منابع آب سطحی و زیرزمینی نباید در معرض آلودگی قرار بگیرند و جهت وزش باد در منطقه نیز نباید به سمت تراکم خانوار باشد در حالی‌که به عقیده کارشناسان این موضوع در مورد جایگاه دفن زباله ایلام به هیچ عنوان رعایت نمی‌شود و علاوه بر دفن زباله در جنگل به آلوده نشدن منابع آبی نیز هیچ توجهی نشده است.

درواقع می‌توان گفت روند دفع و دفن زباله در این سایت، علمی و اصولی نیست و با توجه به اینکه هیچگونه ابزار رفتارنگاری در این منطقه وجود ندارد کنترلی در زمینه جهت حرکت آلودگی و امکان آلودگی آب‌های زیرزمینی و آب شرب منطقه نیز فراهم نیست.

از سوی دیگر از نظر علمی مکانی برای محل دفن زباله باید انتخاب شود که جنس زمین آن نفوذپذیر نباشد در غیر اینصورت امکان نفوذ شیرابه زباله‌ها به آب‌های زیرزمینی وجود دارد.

تأسف‌بارتر اینکه در سایت دفن زباله شهر ایلام با توجه به شیب زمین در صورت بارندگی شیرابه‌ها وارد آب‌های منطقه ازجمله سد ایلام و رودخانه گدار خوش خواهد شد و به‌دلیل نفوذپذیری زمین امکان نفوذ به آب‌های زیرزمینی منطقه وجود دارد.

در محل دفن زباله ایلام باید پیزومتر (چاه‌هایی که جهت حرکت شیرابه‌ها را مشخص کرده و امکان نمونه‌برداری نیز دارد) حفر شود تا بتوان در مورد اینکه دفن زباله در این منطقه باعث آلودگی آب سد ایلام می‌شود یا نه نظر قطعی داد.

با توجه به اینکه هیچگونه رصدی صورت نمی‌گیرد می‌توان ادعا کرد که سایت دفن زباله باعث آلودگی آب سد ایلام می‌شود مگر اینکه خلاف آن ثابت شود، این در حالی است که این منبع آبی بسیار ارزشمند و محل تأمین آب شرب شهر ایلام است ضمن اینکه شیرابه‌های ایجادشده از طریق این زباله‌ها در صورتی که وارد آب‌های زیرزمینی و اکوسیستم منطقه شود از طریق آبیاری محصولات کشاورزی به انسان منتقل شده و احتمال شیوع انواع بیماری‌ها وجود دارد. یقیناً این رویکرد منفعل منسوخ در جمع‌آوری و دفن زباله، مشکلات زیست‌محیطی بی‌شمار بالایی را به‌دنبال دارد.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این باره با معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان ایلام گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

علی طاهرسارایی با بیان اینکه روزانه در شهر ایلام 210 و در کل استان 770 تن زباله تولید می‌شود، گفت: این در حالی است که ایلام تنها یک جایگاه مرکز دفن در منطقه «هردراز» در فاصله چهار تا پنج کیلو متری جنوب شهر، دارد.

وی با تأکید بر اینکه این جایگاه علاوه بر مشکلات زیست‌محیطی بسیاری که دارد، برخی موارد نیز شاهد بروز آتش‌سوزی در این منطقه هستیم ادامه داد: همچنین جانمایی این جایگاه مناسب نبوده و شیرابه حاصل از این زباله‌ها آلودگی آب و خاک منطقه را در پی دارد.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان ایلام با تأکید بر اینکه این جایگاه از مجوز لازم از اداره کل محیط زیست نیز برخوردار نیست ابراز کرد: بر اساس همین مسائل سال‌هاست که از طریق مراجع قضائی پیگیر استقرار یک کارخانه بازیافت منطبق با استانداردهای محیط زیستی از طریق شهرداری هستیم.

طاهرسارایی افزود: طبق آخرین بازدیدی که از محل معرفی‌شده برای استقرار این کارخانه ازسوی شهرداری داشتیم، گزارش ارزیابی محیط زیست مورد تأیید است تصریح کرد: این کارخانه با ظرفیت بازیافت 250 تن زباله در منطقه صالح‌آباد قادر خواهد بود تا حد بسیاری مشکل زباله شهری ایلام و شهرهای اطراف را مرتفع کند.

وی با اشاره به اینکه مشکلات مرتبط با زباله در ایلام متعدد است، ابراز کرد: یکی از مسائل، نخاله‌ها هستند به نحوی که به‌دلیل دور بودن مرکز دفن فعلی از شهر بیشتر شهروندان قادر به انتقال زباله به جایگاه نیستند از طرفی شهرداری نیز در این راستا با مشکلاتی مواجه است در نتیجه در چندین نقطه در اطراف شهر شاهد تخلیه غیر مجاز نخاله هستیم.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست استان همدان ادامه داد: محیط زیست استان در این راستا نیز پیگیری لازم را از طریق مطرح کردن در کارگروه مدیریت پسماند ملی و استانی دنبال می‌کند تا این موضوع به طریق منطقی ساماندهی شود.

طاهرسارایی با بیان اینکه خوشبختانه مراجع قضائی استان همراهی و همکاری لازم را با محیط زیست دارند ابراز کرد: در حوزه نخاله‌ها نیز در بخش‌های مختلف حمل، جمع‌آوری و نحوه دفن با مشکل مواجیم.

وی با اشاره به اینکه طبق آخرین مصوبه کارگروه پسماند مقرر شده در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اجرای کارخانه بازیافت و تولید کمپوست را در منطقه صالح‌آباد ایلام شاهد باشیم، خاطرنشان کرد: مصوبه بعدی مرتبط با مسئله اجرای طرح تفکیک از مبدأ زباله‌ها است که نه‌تنها در شهر ایلام بلکه در بیشتر شهرهای بزرگ استان عدم اجرای این مسئله مشکل‌ساز است.

وی افزود: طبق این مصوبه قرار است در تمامی شهرها طرح جامع مدیریت پسماند، ظرف چند ماه تهیه و طرح تفکیک از مبدأ از طریق عقد قراراداد به‌صورت عملیاتی آغاز شود به گونه‌ای که طبق آخرین بررسی در چند شهر همچون ایلام و بدره قرارداد منعقد شده و آغاز عملیات اجرایی در شرف انجام است.

این مدیر محیط زیستی در ادامه گریزی نیز به شرایط زباله‌های خطرناک بیمارستانی در استان ایلام زد و گفت: در حال حاضر 13 بیمارستان در استان ایلام فعال هستند که از این تعداد 11 بیمارستان مجهز به دستگاه بی‌خطرساز زباله‌های عفونی است.

طاهرسارایی با اشاره به اینکه برای دو بیمارستان فاقد این زیرساخت نیز طبق پیگیری‌ها در آخرین جلسه کارگروه مدیریت پسماند استان در اردیبهشت و نیز پیگیری‌هایی که از طریق کارگروه ملی انجام دادیم، مقرر شد ظرف یک ماه این بیمارستان‌ها نیز به دستگاه بی‌خطرساز مجهز شوند، افزود: پیش‌پرداخت لازم برای خرید این تجهیزات نیز واریز شده و به‌زودی این دو دستگاه خریداری خواهد شد.

وی با بیان اینکه درخصوص زباله‌های بخش غیر عمده عفونی که در درمانگاه‌ها و مطب‌ها تولید می‌شود نیز از سوی این مراکز درمانی با بخش خصوصی (شرکت کیمیاگران) قراردادی منعقد شده و این زباله‌ها به‌صورت روزانه جمع‌آوری بی‌خطرسازی و به مرکز دفن منتقل می‌شوند، ابراز کرد: گرچه شرایط در این بخش نسبت به قبل بهبود یافته اما همچنان با مسائلی دست و پنجه نرم می‌کنیم؛ بنابراین به‌دنبال آن هستیم که شرکت دیگری نیز در این عرصه وارد شده و کار به‌صورت رقابتی حداقل در شمال و جنوب استان پیگیری شود زیرا باتوجه به حجم بالای تولید زباله‌های غیر عمده عفونی در مراکز درمانی این شرکت به‌تنهایی آنگونه که باید پاسخگویی نیاز روزانه این مراکز نیست به طوری که تاکنون بنا به عدم انجام کار این شرکت را به مراجع قضائی معرفی کرده‌ایم.

وی، ادامه داد: خوشبختانه مصوبه لازم جهت به‌کارگیری یک شرکت دیگر در این بخش نیز دریافت شده و در عین حال مرجع قضائی نیز حمایت لازم را از این موضوع دارد.

این مسئول در پاسخ به اینکه برخی‌ها مطرح کردند که جایگاه فعلی زباله ممکن است آلودگی سد ایلام را در پی داشته باشد، آیا صحت دارد؟ اذعان‌کرد: مرکز دفن زباله در منطقه هردراز مشرف به حوزه آبریز رودخانه‌ گدارخوش قرار دارد بنابراین در حوزه آبریز سد ایلام نیست، البته بخشی از مسیر حمل‌ زباله در حوزه آبریز سد ایلام قرار دارد و چون ماشین‌های حمل زباله مخصوص بوده و به‌‌صورت پرس‌شده و بسته‌بندی زباله را حمل می‌کنند، امکان انتقال آلودگی به آب سد وجود ندارد؛ در بخش‌هایی از حوزه آبریز سد شاهد انباشت نخاله به‌صورت غیر مجاز هستیم که امر نیز در دست پیگیری است.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد سایت جدید دفن زباله شهر ایلام در منطقه صالح‌آباد اگرچه از دید مردم دور است اما در صورت عدم ساماندهی اصولی و علمی در آینده نه‌چندان دور تبعات و پیامدهای آن در سلامتی و بهداشت مردم مشاهده خواهد شد.

به‌نظر می‌رسد در گیرودار تمامی مشکلات و مسائل موجود و با وجود کمبود منابع مالی و اعتباری در استان، ساماندهی سایت دفن زباله شهر ایلام به‌منظور پیشگیری از بروز مشکلات بهداشتی و سلامتی برای مردم و تحمیل هزینه‌های دیگر باید در اولویت برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد.

طاهره ترابی مهوش