پرستاری یکی از سخت‌ترین و زیان‌آورترین مشاغل محسوب می‌شود که فقط با عشق می‌توان آن را ادامه داد. نکته حائز اهمیت اینکه به‌دلیل حساسیت کار پرستاری در مواجهه با زندگی انسان، رابطه بین پرستار و بیمار با کارکنان و مراجعان در مشاغل دیگر یکسان نیست، پای درد دل آن‌ها که می‌نشینیم، حرف‌ها و گلایه‌هایشان کاملاً منطقی و قابل تأمل به‌نظر می‌رسد.
باوجود استرس‌های روحی این شغل و سختی‌های کار، پرستاران نیاز به حمایت قانونی و امکانات رفاهی بیشتری نسبت به سایر مشاغل دارند تا کار خود را به‌خوبی انجام دهند و استرس بیماران و محیط را کاهش دهند.
اما روی دیگر سکه بیماران هستند که با بدترین شرایط جسمی به بیمارستان مراجعه می‌کنند و به‌دلیل درد و اضطراب ناشی از بیماری خود یا عزیزانشان انتظار بهترین خدمات و بالاترین سطح دقت از کارکنان بیمارستان را دارند.
این واقعیت دقیقاً نشان می‌دهد که توجه به این قشر عاشق و زحمت‌کش در حوزه درمان و سلامت تا چه حد از اهمیت برخوردار است.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با پرستار باسابقه همدانی و رئیس پیشین نظام پرستاری استان همدان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
هادی زرینی با تأکید بر اینکه جامعه پرستاری در حال حاضر با تمام توان در خدمت بیماران بوده و با تمام داشته‌ها و ظرفیت خود در حال ارائه خدمت به نظام درمانی کشور است گفت: این قشر نیز بابت ارائه این خدمات انتظار دریافت خدمات و زیرساخت‌هایی را دارند که بر پایه فراهم بودن این زیرساخت و حمایت‌ها بتواند خدمات باکیفیت‌تری را به بیماران ارائه داده و درنهایت، رضایت بیمار و همراه او را جلب کند.
وی با ابراز اینکه متأسفانه برخی از این امکانات و زیرساخت‌هایی که می‌بایست در عرصه پرستاری فراهم باشد هنوز مهیا نیست، اظهار کرد: این کمبودها ناخواسته اثر خود را در کیفیت خدمات ارائه‌شده ازسوی پرستاران خواهد گذاشت.
وی با اشاره به اینکه رفع مشکلات اساسی مرتبط با حوزه زیرساخت، امکانات و حمایت‌های جامعه پرستاری یقیناً در حوزه درمان تحول ایجاد خواهد کرد، افزود: نخستین مشکل ما در جامعه پرستاری استان و به‌تبع آن کشور، کمبود نیروی انسانی است.
رئیس پیشین نظام پرستاری استان همدان مطرح کرد: آنچه حائز اهمیت است اینکه نیروی انسانی مناسب با حجم کاری و خدمات حوزه پرستاری باید فراهم باشد اما متأسفانه هنوز در استان به تعداد مناسب نیرو در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نداریم، این کمبود باعث شده آن حجم کار از طریق اضافه‌کاری با بهره‌مندی از توانمندی نیروی کار موجود جبران شود.
زرینی ادامه داد: نکته قابل توجه اینکه مبلغ پرداختی بابت اضافه‌کار آنقدر کم بوده و با تأخیر پرداخت می‌شود که همکار ما میلی برای انجام اصافه‌کاری این‌چنینی ندارد.
وی با اشاره به اینکه امروز مبلغ پرداختی به ازای هر ساعت اضافه‌کار برای یک پرستار بین 20 تا 25 هزار تومان است که اصلاً ارزش حتی حرف زدن را در شرایط فعلی ندارد، خاطرنشان کرد: یقیناً این مبلغ حتی پاسخگوی هزینه رفت و آمد پرستاران نیست.
این پرستار شاغل در بیمارستان نیروی هوایی ارتش با تأکید بر اینکه بخش دوم مشکلات، مرتبط با اجرا نکردن قوانین است، عنوان کرد: این موضوع باعث دلسردی پرستاران شده و به‌دنبال خود موج مهاجرت پرستاران از کشور را فراهم کرده است.
زرینی با اشاره به اینکه مهم‌ترین قوانین اجرانشده، به قوانین مرتبط با مشاغل سخت و زیان‌آور بازمی‌گردد تشریح کرد: طبق قانون این امکان وجود دارد که پرستار خانم و آقا که دارای سابقه کار 20 ساله بالینی هستند، می‌توانند خود را بازنشسته کنند اما این امر در هیچ‌یک از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اجرا نمی‌شود.
وی مشکل بعدی جامعه پرستاری را تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری دانست و گفت: این قانون می‌گوید که پرستاران حدود 700 خدمت انجام می‌دهند،خواسته قانون این است که این قوانین مانند خدمات گروه پزشکی، وارد کتاب ارزش‌های نسبی خدمات شود. بر این اساس به خدمات وزن داده شده و ارزش آن مشخص می‌شود و مبنای پرداخت خواهد بود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه برای حل مشکل در سال 86 قانونی در مجلس مصوب شد اما به اجرا درنیامد تا اینکه در سال 1401 و به دستور آقای رئیسی در دولت سیزدهم، دستور اجرایی شدن آن صادر شد، خاطرنشان کرد: مسئله این است که متأسفانه به شکل یکسان و عادلانه این تعرفه‌ها پرداخت نشده اگر هم پرداخت می‌شود مبلغ بسیار پایین بوده و با فاصله پنج تا 6 ماه و حتی در مواردی تا یک سال این پرداخت‌ها طول می‌کشد.
این پرستار باسابقه در تشریح مسئله‌ساز شدن این موضوع گفت: در نظر بگیرید که تعرفه سه ماهه آخر 1401 و اوایل سال گذشته را به‌تازگی تصفیه کرده‌اند.
زرینی ضمن بیان این مسئله که این نواقص و کمبودها تا حدودی موجبات رنجش همکاران را در جامعه پرستاری به همراه داشته، در پاسخ به این سؤال که مگر طبق پیگیری‌های انجام‌شده و در پی آن اخبار مثبت منتشرشده در این حوزه، شاهد افزایش مبلغ اضافه‌کار نبودید تصریح کرد: متأسفانه همچنان هیچ اتفاقی در حوزه پرستاری با تمام این سر و صداها نیفتاده نه در حوزه جذب نیروی انسانی و نه پرداختی مناسب و عادلانه.
وی افزود: البته اخیراً معاونت پرستاری و مسئولان وزارت بهداشت مصاحبه‌ای با رسانه‌ها داشته و خبر از نهایی شدن افزایش اضافه‌کار داده و عنوان می‌کنند در روز پرستار قرار است این موضوع به‌صورت رسانه‌ای اعلام شود.
وی در پاسخ به پرسش که در حال حاضر در استان به ازای هر تخت چند پرستار داشته و استاندارد موجود جهانی چه عددی است؟ گفت: آنچه مسلم است اینکه نه‌تنها همدان بلکه در سطح ملی و حتی بین‌المللی با کمبود نیروی پرستار مواجهیم.
این پرستار با سابقه همدانی با تأکید بر اینکه میانگین استاندارد تعریف‌شده برای تعداد پرستاران به ازای هر تخت در جهان 1.8 و در منطقه خاورمیانه 2.5 پرستار به ازای هر تخت است، بیان کرد: استانداردی که در حال حاضر مورد تأکید رئیس سازمان نظام پرستاری کل کشور است و از مجلس انتظار می‌رود جزئیات آنرا تأیید کند، همان استاندارد بین‌المللی یعنی عدد 1.8 پرستار به ازای هر تخت است.
زرینی با ابراز اینکه در حال حاضر در استان این عدد 1.4 تا 1.6 است و در برخی بیمارستان‌ها حتی 0.8 و 0.9 یعنی به زیر یک رسیده تشریح کرد: نکته حائز اهمیت این است که می‌بایست پیش از اضافه کردن فضای درمانی، بیمارستان و تخت، نیروی پرستاری مورد نیاز نیز مورد توجه قرار گیرد اما در شهرستان‌ها، استان و به‌تبع آن کشور هر سال با افزایش فضاهای بیمارستانی و تخت‌ها در بخش‌های مختلف مواجهیم بدون اینکه برای نیروی مورد نیاز آن فکری شده باشد.
وی افزود: همین مسئله باعث می‌شود که در بیشتر موارد تخت‌ها و بخش‌های مختلف بیمارستانی خالی از پرستار بوده و یا به‌دلیل کمبود نیرو، خدمت ارائه‌شده از کیفیت مطلوب برخوردار نباشد.
رئیس پیشین نظام پرستاری همدان با تأکید بر اینکه نیروی پرستاری موجود ایران جزو بهترین‌ها در سطح بین‌الملل هستند چراکه همه دارای تحصیلات دانشگاهی بوده و حداقل مدرک کارشناسی عمومی پرستاری را دارند گفت: این عزیزان بعد از چهار سال تحصیل در تمامی بخش‌های مرتبط با حوزه پرستاری توانمندی لازم را برای ارائه خدمات را دارند.
زرینی با بیان اینکه برخی از این عزیزان حتی با تحصیل در مقاطع بالا در گرایش‌های مختلف تخصص گرفته و بر همین اساس در بخش‌های مختلف بیمارستان به‌صورت تخصصی به‌کار گرفته می‌شوند اذعان کرد: بازهم تأکید می‌کنم مسئله ما کمبود نیروی کار است نه کار تخصصی چراکه امروز فرد دانش‌آموخته کارشناسی پرستاری در همه بخش‌های بیمارستانی قادر به فعالیت است.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ پرستاران به وضعیت شغلی و درآمدی خود اعتراض‌هایی داشته‌اند که بسیاری از این مشکلات صنفی مربوط به حقوق و اضافه‌کاری می‌شود. مسائلی که حل نشده و بر دوش آن‌ها سنگینی می‌کند؛ بنابراین اکنون مطالبه آن‌ها از دولت جدید این است که مشکلات دیرینه این قشر زحمتکش و دلسوز به‌خوبی شناسایی و راه حل مناسبی برای آن ارائه شود. چراکه طی سال‌ها مشکلات پرستاران تقریباً ثابت مانده و روی هم انباشته شده، از طرفی باوجود وعده‌های ریز و درشت، مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در طول سال‌ها و دوره‌های مختلف، نتوانسته‌اند فرمول‌های مناسبی برای پیشگیری از این مشکلات طراحی کرده یا مرهمی بر درد پرستاران بگذارند.
حال آنکه انباشت این مشکلات چنانکه که از زبان پرستار باسابقه همدانی گفته شد؛ منجر به کاهش رضایت شغلی، تغییر شغل و حتی در مواردی دست کشیدن از شغل پرستاری شده است. از طرفی برخی پرستاران هم ترجیح می‌دهند مهاجرت کرده و در کشورهای دیگر به شغل خود ادامه دهند، این در شرایطی است که به گفته مسئولان و صاحب‌نظران در حوزه پرستاری، کمبود پرستار یک مشکل جهانی بوده و محدود به کشور ما نمی‌شود، در نتیجه سایر کشورها از نیروی کار آموزش‌دیده استقبال می‌کنند؛ بنابراین انتظار می‌رود در کوتاه ترین زمان ممکن مشکلات مرتبط مرتبط با قوانین و معیشت این قشر حداقل در سطح استان مورد توجه قرار گرفته و با پیگیری این مسائل در سطح ملی برای آن چاره مناسبی اندیشیده شود.

طاهره ترابی مهوش