استان کردستان هفت درصد منابع آب سطحی کشور را به خود اختصاص داده اما در برخی از مناطق استان ازجمله نقاط شرقی، مشکل تأمین آب پایدار وجود دارد؛ ضمن اینکه میانگین زمین‌های کشاورزی آبی استان از متوسط کشوری پایین‌تر است.
در سال‌های اخیر اقدامات خوبی در زمینه تأمین آب شرب پایدار برخی شهرهای استان ازجمله بانه، سقز و سنندج انجام شد اما نقاط شرقی استان یعنی قروه، دهگلان و بیجار هنوز در زمینه آب شرب و کشاورزی با مشکل مواجه است که در گزارشی جداگانه، این موضوع و انتقال آب سد آزاد به سد قوچم و روند اجرای پروژه بررسی شد.
در حال حاضر چندین پروژه سدسازی، آبرسانی و شبکه پایاب سدها با پیشرفت بالا، در استان در دست اجراست که به مزیت‌ این طرح‌ها برای توسعه بخش کشاورزی و تأمین آب شرب پایدار در مناطق مختلف اشاره می‌شود.
*هفت پروژه سدسازی در دست اجراست
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان اظهار کرد: در حال حاضر هفت پروژه سدسازی در استان در دست اجراست.
آرش آریانژاد افزود: یکی از این پروژه ها، سد چراغ ویس سقز بوده که حجم مخزن آن 85.5 میلیون متر مکعب با پیشرفت فیزیکی 99.42 درصدی است.
وی با اشاره به در دست اجرا بودن پروژه سد سیازاخ دیواندره، اضافه کرد: حجم مخزن این سد 230 میلیون متر مکعب است و 95.78 درصد پیشرفت دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان یکی دیگر از سدهای در دست اجرا را سورال دهگلان عنوان کرد و گفت: حجم مخزن این سد 11میلیون متر مکعب و میزان پیشرفت فیزیکی آن 98 درصد است.
آریانژاد افزود: سد عباس‌آباد هم با حجم مخزن 14 میلیون متر مکعبی از دیگر پروژه‌های در دست اجراست که 97.80 درصد پیشرفت دارد.
وی به این هم اشاره کرد که سد امیرآباد کامیاران با حجم مخزن 5.70میلیون متر مکعبی در دست اجرا و میزان پیشرفت فیزیکی آن 98 درصد است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان با اشاره به در دست اجرا بودن سد رمشت، ادامه داد: حجم مخزن این سد 5.80 میلیون متر مکعب و 99.20 درصد پیشرفت دارد.
آریانژاد از دیگر پروژه‌های در دست اجرای استان را سد زیویه اعلام و اضافه کرد: حجم مخزن این سد 15.2 میلیون متر مکعب و میزان پیشرفت فیزیکی آن 98.30 درصد است.
*اتمام سه پروژه تا پایان سال
وی اظهار کرد: طرح‌ها و پروژه‌هایی که بناست تا پایان سال 1403 به بهره برداری برسند، شامل سد سیازاخ دیواندره، سد امیر آباد کامیاران و شبکه آبیاری و زهکشی گاران مریوان است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان ادامه داد: در صورت بهره‌برداری از این موارد تأمین آب کشاورزی اراضی کشاورزی در کامیاران، تبدیل اراضی دیم به آبی، تأمین آب شرب در دیواندره و تبدیل مانده اراضی دیم پایین دست سد گاران به آبی انجام می‌شود.
*مزیت و هدف از اجرای طرح ها
منبع تأمین آب شرب شهر سقز تا قبل از بهره‌برداری از سد چراغ ویس، سد مخزنی بوکان (شهید کاظمی) بود و نیاز شرب شهر سقز جزو اهداف سد مخزنی بوکان (شهید کاظمی) نبود و در چند سال اخیر به‌دلیل لزوم تأمین آب شرب شهر تبریز، آبگیری از مخزن سد مذکور برای تأمین نیاز شرب شهر سقز با مشکلاتی همراه شده بود.
آریانژاد در این رابطه بیشتر توضیح داد و گفت: افق طرح انتقال آب از سد بوکان (شهید کاظمی) به سقز سال 1390 بوده و با توجه به مشکلات موجود، هدف اصلی طرح سد مخزنی چراغ ویس تأمین آب شرب شهر سقز با کیفیت مناسب بوده است.
وی اضافه کرد: مزیت اجرای سد چراغ ویس تنظیم و کنترل سیلاب‌ها و رواناب‌ها و همچنین تأمین نیاز آب شرب شهر سقز به میزان 24 میلیون متر مکعب در سال، تأمین آب کشاورزی به میزان 25 میلیون متر مکعب برای پنج هزار هکتار اراضی کشاورزی پایاب سد چراغ ویس، تأمین آب صنعت به میزان سه میلیون متر مکعب در سال، تأمین آب محیط زیست و پایداری جریان به میزان 24.50 میلیون متر مکعب در سال است.
وی افزود: هدف از احداث سد سیازاخ، کنترل و تنظیم جریان‌های نابه‌هنگام رودخانه قزل اوزن، مهم‌ترین مزیت اجرای این سد است که می‌تواند تأمین‌کننده آب کشاورزی ساحل چپ و راست رودخانه و مسیر دیواندره–بیجار سالانه حدود 140 تا 180 میلیون متر مکعب، بر حسب آورد رودخانه و در نتیجه توسعه کشاورزی، افزایش اشتغال و بهبود دامداری و زیست محیطی شود؛ ضمن اینکه تأمین آب شرب و صنایع شهرستان‌های دیواندره و بیجاراز دیگر مزایا و اهداف طرح است.
مزیت و هدف از اجرای سد سورال هم تأمین آب کشاورزی به میزان 11 میلیون متر مکعب در سال برای شبکه آبیاری و زهکش اراضی پایین‌دست به میزان هزار و 200 هکتار، احیا و بهبود اراضی کشاورزی، کنترل سیلاب، تأمین نیاز زیست محیطی رودخانه، بهبود دامداری، کشاورزی و محصولات و رونق اقتصادی منطقه است.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان به هدف از اجرای سد عباس‌آباد بانه هم اشاره کرد و گفت: شرایط ویژه ساختگاههای شهر بانه، در ارتفاعات نزدیک به شهر طوری است که احداث سدهای بزرگ در آن عملی نیست و این موضوع برنامه‌ریزی برای تأمین منابع آبی بلند مدت را با مشکل مواجه ساخته است.
آریانژاد ادامه داد: افق طرح سد بانه (سبد لو) که در ورودی شهر بانه از طرف سقز در سال 1382 به بهره‌برداری رسید، تا سال 1395 بوده است در حالی که در زمان اتمام کار به‌دلیل شرایط ساختگاه، جزو گرانترین پروژه‌های تأمین آب نسبت به حجم استحصال شده بود.
وی افزود: رشد شدید جمعیت بانه نیز به‌واسطه بازارهای مرزی و جمعیت سیار آن باعث شد که اجرای پروژه تأمین آب در اسرع وقت به نیاز ضروری و اضطراری تبدیل شود و لازم بود که منابع آب دیگری برای بهره‌برداری در سال 1395 تعریف شود؛ بنابراین هدف اصلی احداث این سد، تأمین آب شرب شهر بانه و شهرهای بوئین، کانی سور و روستاهای مسیر بوده همچنین مهارآب‌های مرزی، توسعه گردشگری و تأمین نیازهای صنعت و حق آبه کشاورزی پایین‌دست است.
مزیت و هدف از اجرای سد امیرآباد کامیاران نیز تأمین آب کشاورزی برای شبکه آبیاری و زهکش اراضی پایین‌دست به میزان650 هکتار، احیا و بهبود اراضی کشاورزی، کنترل سیلاب، تأمین نیاز زیست‌محیطی رودخانه، بهبود دامداری، کشاورزی، محصولات و رونق اقتصادی منطقه است
تأمین آب کشاورزی برای شبکه آبیاری و زهکشی اراضی پایین‌دست به میزان 580 هکتار، احیا و بهبود اراضی کشاورزی، کنترل سیلاب، تأمین نیاز زیست‌محیطی رودخانه، بهبود دامداری، کشاورزی و محصولات و رونق اقتصادی منطقه از مزایا و اهداف اجرای سد رمشت است.
هدف از اجرای سد زیویه هم کنترل و مهار آب‌های مرزی، تأمین آب کشاورزی برای شبکه آبیاری و زهکشی اراضی پایین دست برای تأمین آب مورد نیاز هزار و 500 هکتار اراضی تحت پوشش، احیا و بهبود اراضی کشاورزی دشت‌های پایین‌دست، کنترل سیلاب و تأمین نیاز زیست‌محیطی رودخانه است.