در گفت‌وگو با یک کارشناس گردشگری مشخص شد ایجاد تجربه سفر و تشکیل کمیته مشاوره، دو اصل موفقیت خانه‌های بوم‌گردی هستند که باید برای رونق هرچه بیشتر این فضاها، مورد توجه قرار بگیرند.
خانه‌های بوم‌گردی این‌روزها بیش از گذشته مورد توجه گردشگران قرار گرفته‌اند و به نظر می‌رسد مردم از هتل‌های لوکس کمی فاصله گرفته‌اند و حضور در خانه‌هایی با بافت قدیمی که در دل روستاها بنا شده‌اند، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
از طرفی انتخاب اقامتگاه بوم‌گردی توسط افراد از ساخت‌وساز سازه‌هایی عظیم مثل هتل و ویلا و ساختمان‌هایی که از هیچ نظر با طبیعت و زیست‌بوم اطرافشان هماهنگی ندارند، جلوگیری می‌کند و در کنار آن خانه‌های قدیمی احیا شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رونق گرفتن خانه‌های بوم‌گردی در روستاها علاوه‌بر حفظ بافت روستا و پویایی آن، با ایجاد اشتغال برای افراد محلی، از مهاجرت آن‌ها جلوگیری کرده و فضاهای ناب و زیبای روستاها را رونق می‌دهد و آن‌همه زیبایی، میهمان‌نوازی، طعم ناب و طبیعت، با رونق این فضاها، برای ما به خاطره‌ای دور تبدیل نخواهد شد.
با توجه به آنچه بیان شد و فعالیت 26 خانه بوم‌گردی در سطح استان همدان، برای بررسی وضعیت این خانه‌ها با دو مدیر خانه بوم‌گردی در استان و سپس درخصوص نقش توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در احیای گردشگری روستایی استان همدان با سیدداوود دهقانی که دارای مدرک دکتری گردشگری است و سابقه راهنمایی گردشگران داخلی و خارجی را در کارنامه خود دارد، گفت‌وگو کردیم که در ادامه نتیجه را می‌خوانید:
* حمایت دولت و پیگیری طرح‌های بخش خصوصی، لازمه موفقیت بوم‌گردی‌ها
مدیر خانه بوم‌گردی مانیزان با بیان اینکه از دوران نوجوانی به دنبال این بودم تا در حوزه گردشگری فعالیت داشته باشم، گفت: شهرت روستای ما باعث شده بود تا همواره مورد توجه گردشگران قرار بگیرد و ما شاهد مسافران زیادی در سطح روستا باشیم.
محمد همراهی با اشاره به اینکه بعد از پایان دوران خدمت سربازی احساس کردم روستای ما آن جایگاه قبل را در حوزه گردشگری از دست داده است، اظهار کرد: با توجه به این امر، به دنبال احیای آن جایگاه و وضعیت بودم؛ بنابراین پیگیر راه‌اندازی خانه بوم‌گردی شدم.
وی ادامه داد: بنده مجوز خانه بوم‌گردی خود را با نام مانیزان گرفتم؛ از طرفی برای رونق بیشتر، جشنواره شیره‌پزی نیز درنظر گرفته شد تا بتوان روستا را بهتر به گردشگران معرفی کرد.
مدیر خانه بوم‌گردی مانیزان تصریح کرد: بیشتر مسافران اواخر اسفندماه و فصل بهار و تابستان به این روستا سفر می‌کنند و برگزاری جشنواره‌های مختلف باعث جذب گردشگر به روستای ما می‌شود.
همراهی با تأکید بر اینکه باید برای حضور مردم انگیزه ایجاد کرد و برنامه داشت، گفت: با درنظر گرفتن این موارد می‌توان موفق‌تر بود و مسافران زیادی را به روستا کشاند.
وی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه برای رونق بهتر روستا نیازمند حمایت دولت هستیم، ابراز کرد: اگر دولت از طرح‌هایی که برای روستای مانیزان پیشنهاد شده است حمایت کند و این طرح‌ها در بایگانی ادارات خاک نخورند، ما در حوزه گردشگری موفق‌تر خواهیم بود.
مدیر خانه بوم‌گردی مانیزان با بیان اینکه طرح‌هایی مثل تله‌کابین و پارکی که ما پیشنهاد کرده‌ایم به توسعه این روستا کمک خواهد کرد، تصریح کرد: ما برای اجرای طرح‌های مورد نظر سرمایه‌گذار پیدا کرده‌ایم و نیازی به هزینه از سوی بخش دولتی نیستیم.
همراهی افزود: عدم موفقیت ما در این طرح‌ها به‌دلیل عدم همراهی برخی اهالی روستا و مسئولان بود و هم‌اکنون نیز این موضوع رها شده و اطلاعی ندارم که آیا سرمایه‌گذار حاضر به همکاری دوباره برای توسعه روستا هست یا خیر؟
وی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه تمدید پروانه خانه‌های بوم‌گردی روند سختی برای مدیران بوم‌گردی‌ها دارد، اظهار کرد: ما هرساله برای تمدید پروانه با مشکلات مختلف مواجه هستیم و برای انجام آن زمان زیادی باید رفت‌وآمد کنیم.
مدیر خانه بوم‌گردی مانیزان در پایان سخنانش گفت: اگر یک مجموعه برای ما تشکیل شود که بتواند ارزاق مورد نیازمان را تأمین کند، شاهد تسهیل در روند کار این مراکز خواهیم بود.
* کاهش رونق بوم‌گردی‌ها با اسکان غیر فرهنگیان در مدارس
مدیر خانه بوم‌گردی خان‌قالان نیز با اشاره به اینکه کارشناس گردشگری هستم و چندین سال است در این حوزه فعالیت دارم، گفت: سال گذشته احساس کردم که نیاز است اقامتگاه بوم‌گردی خود را در کیلومتر پنج غار علیصدر احداث کنم.
علی سورانی با بیان اینکه بوم‌گردی ما برای سه نفر اشتغال‌زایی کرده و به‌صورت خانوادگی اداره می‌شود، تصریح کرد: آن زمان اغلب خانه‌های بوم‌گردی با دریافت وام از طریق پست‌بانک تأسیس می‌شدند و ما نیز از این تسهیلات استفاده کردیم و هم‌اکنون خانه بوم‌گردی ما دارای 25 اتاق است.
وی با تأکید بر اینکه رونق بوم‌گردی‌های مانند گذشته نیست، ابراز کرد: یکی از عواملی که باعث شده کار ما آن‌گونه که باید رونق نداشته باشد، اسکان غیر فرهنگیان در مدارس توسط آموزش‌وپرورش است.
مدیر خانه بوم‌گردی خان‌قالان افزود: این موضوع باعث شده تا ما متضرر شویم، طی دو سال اخیر این مهم را پیگیری کردیم و قرار است از طریق وزارتخانه به این موضوع رسیدگی شود.
سورانی با بیان اینکه هزینه و درآمد مجوعه ما برابر شده و سودآور نیست، خاطرنشان کرد: برای مثال ما به‌دلیل قطعی برق، موفق به برگزاری مراسم شب یلدا نشدیم و این ناترازی‌ها باعث ضرر ما می‌شود.
وی ادامه داد: سال 1402 وضعیت ما خوب بود، اما این‌روزها با تغییرات ایجادشده و اقامت غیر فرهنگیان در مدارس، مشکل برای ما به‌وجود آمده است که از مسئولان درخواست داریم این موضوع را پیگیری کنند.
مدیر خانه بوم‌گردی خان‌قالان با اشاره به اینکه رونق خانه بوم‌گردی ما بیشتر در نیمه نخست سال و اوج کارمان در شهریورماه است، گفت: برگزاری رویدادهای مختلف می‌تواند کمک زیادی به بهبود این وضعیت بکند؛ البته به شرطی که درست برنامه‌ریزی شود.
وی در بخش پایانی سخنان خود به مشکلات بوم‌گردی‌ها پرداخت و ابراز کرد: بوم‌گردی‌ها نیازمند حمایت بیشتری هستند؛ چراکه مدیران آن‌ها با عشق سرمایه خود را در این راه قرار داده‌اند و از بین رفتن سرمایه جبران‌ناپذیر خواهد بود.
* اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌تواند نقش بسیار مهمی در گردشگری تجربه‌محور ایفا کند
در ادامه یک کارشناس گردشگری نیز با بیان اینکه تجربه چندین‌ساله من به‌عنوان راهنمای گردشگر داخلی و خارجی نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر بوم‌گردی‌ها می‌توانستند نقش مهمی در حوزه گردشگری ایفا کنند، گفت: به‌عنوان مثال اقامتگاه نارتی‌تی که در شهر تفت استان یزد واقع شده، توانسته مسافران را به این مقصد که پیش‌تر مورد توجه مسافران نبود، بکشاند.
سیدداوود دهقانی افزود: اغلب گردشگران شهر یزد را برای سفر انتخابات می‌کردند، اما این اقامتگاه بوم‌گردی با برگزاری رویدادهای مختلف و موفق، توانسته شهر تفت را به مقصد جدید گردشگری مبدل کند.
این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه اقدام موفق مذکور باعث شد تا مردم شهر تفت و ظرفیت‌های گردشگری آن مانند خانه‌باغ‌هایش را بشناسند، تأکید کرد: این تجربه نشان می‌دهد که بوم‌گردی‌ها می‌توانند نقش مؤثری در معرفی مقاصد گردشگری و آداب و رسوم آن‌ها داشته باشند.
وی با ابراز تأسف از این موضوع که بسیاری از اقامتگاه‌های بوم‌گردی تنها نامش را یدک می‌کشند، گفت: بوم‌گردی تعریف خاص خود را دارد و افراد فعال در این حوزه باید بدانند که سیستم بوم‌گردی با اقامتگاه و هتل، کاملاً متفاوت است.
دهقانی خاطرنشان کرد: مسافران علاقه‌مند هستند که با حضور در بوم‌گردی‌ها، با آداب و رسوم اهالی منطقه آشنا شوند و تجربه جدیدی کنار اعضای آن خانواده در خانه‌های بوم‌گردی کسب کنند.
وی ادامه داد: خانه‌های بوم‌گردی می‌توانند در معرفی صنایع دستی، آداب و رسوم و غذاهای محلی هر منطقه، نقش داشته باشند.
این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه بوم‌گردی به فضایی گفته می‌شود که مسافران در آن بتوانند با آداب و رسوم منطقه و روستای مورد نظر در ارتباط باشند، اظهار کرد: صرف اینکه یک فضا را با معماری سنتی ایجاد کنیم، بوم‌گردی نیست و خانه بوم‌گردی باید با مصالحی که در آن روستا استفاده شده است، ساخته شود؛ همچنین مسافر می‌بایست احساس کند که در فضای یک خانواده قرار دارد و نه یک اقامتگاه یا هتل و تجربه زندگی به سبک آن روستا، اهمیت دارد.
دهقانی در بخش دیگر سخنان خود در پاسخ به این سؤال که آیا استاندارهای لازم در بوم‌گردی‌های ما رعایت می‌شود؟ ابراز کرد: متأسفانه آن‌گونه که باید، استانداردهای لازم یک فضای بوم‌گردی در اغلب اقامتگاه‌های ما رعایت نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از خانه‌های بوم‌گردی در پاسارگاد با نام آقامیر که استاندارهای لازم را رعایت کرده است، تصریح کرد: در این فضا همه امور زندگی به‌گونه‌ای طراحی شده بود که افراد تجربه جدیدی کسب می‌کردند؛ به‌طور مثال توریست خارجی صبح خودش باید از لانه مرغ‌های روی پشت بام تخم مرغ برداشته و با کره محلی آن را برای صبحانه آماده کند.
این کارشناس گردشگری تأکید کرد: اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌توانند نقش بسیار مهمی در گردشگری تجربه‌محوری که در دنیا مورد توجه است، ایفا کنند.
دهقانی خاطرنشان کرد: اغلب خانه‌های بوم‌گردی در سطح کشور بدون حمایت دولتی بنا شده‌اند و اغلب افراد فعال در این حرفه با علاقه خود چنین فضاهایی را ایجاد کرده‌اند.
وی با بیان اینکه اگر میراث فرهنگی و تعاون‌های روستایی به این افراد کمک کنند در مهاجرت معکوس به روستاها کمک خواهد شد، گفت: شناسایی روستاهای مستعد و ارائه تسهیلات و حمایت از آن‌ها، می‌تواند باعث اشتغال و رونق روستاها شود که نیاز است در این خصوص برنامه‌ریزی شود.
این کارشناس گردشگری با بیان اینکه همه عوامل به فردی بستگی دارد که در اقامتگاه فعالیت دارد، اظهار کرد: آموزش دیدن صاحبان بوم‌گردی کمک خواهد کرد تا مسافران این بوم‌گردی‌ها را انتخاب کنند؛ بنابراین باید تجربه جدید ایجاد کرد تا مسافر مدت زمان بیشتری در آن محل بماند.
دهقانی ادامه داد: ما در تورهایی که برگزار کرده‌ایم، تجربه این مورد را داشته‌ایم که توریست حتی از فضای بوم‌گردی خارج نشده، چراکه آرامش مورد نیاز خود را از این فضا دریافت کرده است.
وی در پایان با بیان اینکه جای خالی کمیته‌هایی که مشاوره لازم درخصوص بوم‌گردی‌ها ارائه دهند در استان‌ها خالی است، گفت: می‌توان از افراد موفق در اداره بوم‌گردی‌ها و متخصصان امر برای این موضوع کمک گرفت تا در این حوزه موفق‌تر شد و سرمایه‌گذاری بی‌نتیجه نماند.
با توجه به آنچه بیان شد، داشتن برنامه مناسب و ایجاد تجربه مطلوب در سفر، از مهم‌ترین عناصر رونق خانه‌های بوم‌گردی است که می‌تواند جذب گردشگر کند؛ از طرفی عوامل ذکرشده باید توسط افراد با تجربه و متخصص به فعالان و تازه‌واردان این عرصه آموزش داده شود تا بتوانند مسافران داخلی و خارجی زیادی را به مناطق روستایی مختلف کشور جذب کنند.
البته باید توجه داشت که خانه‌های بوم‌گردی محلی برای تجربه یک زندگی به سبک همان مردم بوم روستا یا منطقه است و نباید مدرنیته را وارد مناطق کرد تا افراد بتوانند تجربه متمایزی را داشته باشند.
شناسه خبر 90593
