ماحصل تعطیلی چهارساله پروژههای بزرگ عمرانی در شهر؛
کمسویی طرحهای عمرانی، عقب افتادگی همدان از کلانشهرها
در پی گفتوگو با دبیر گروه تخصصی شهرسازی نظام مهندسی کشور مشخص شد؛ طی چهار سال گذشته در پی اجرا نشدن پروژههای عمرانی در همدان، این شهر از گردونه رقابت با کلانشهرها عقب مانده است.

پروژههای عمرانی و توسعه شهری یکی از ستونهای اساسی برای رشد و پیشرفت کلانشهرهاست. با رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای خدمات شهری، نیاز به توسعه زیرساختهای جدید و بهبود شرایط شهری روز به روز افزایش پیدا کرده و این پروژهها نهتنها به بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک میکنند، بلکه باعث ارتقای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی شهرها نیز میشوند. پروژههای عمرانی و توسعه شهری یکی از عوامل کلیدی در بهبود کیفیت زندگی در جوامع مدرن هستند.
به دیگر سخن این پروژهها نهتنها زیرساختهای جدیدی را فراهم و زندگی روزمره را آسانتر میکنند، بلکه به توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرها نیز کمک میکنند. از ایجاد سیستمهای حملونقل عمومی کارآمد گرفته تا توسعه مراکز آموزشی و بهداشتی مدرن، پروژههای عمرانی زندگی را برای شهروندان راحتتر، ایمنتر و لذتبخشتر میسازند، اما متأسفانه طی دوره اخیر، مدیریت شهری در همدان بهعنوان یک کلانشهر، به بهانه تلاش برای تکمیل پروژههای نیمهکاره هیچ پروژه بزرگی در همدان را کلید نزده در حالی که این عزیزان حتی در تکمیل پیرپروژههای شهر نیز موفق عمل نکردهاند. ازجمله آنها میتوان به پروژههای پارکینگ آقاجانیبیگ، تقاطع غیر همسطح شهید همدانی که هنوز یکی از مسیرهای تعریفشده بهعنوان چپگرد ورودی به حصار امام به بهرهبرداری نرسیده، پارکهای فرامنطقهای اکباتان، ولایت و غیره اشاره کرد.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در گفتوگو با دبیرگروه تخصصی شهرسازی نظاممهندسی کشور و نیز شهرساز همدانی به این پرسش پاسخ دهیم که بهلحاظ شهرسازی نبود پروژههای عمرانی بزرگ چه تأثیری بر کیفیت زندگی شهروندان گذاشته و آیا میتواند توسعه پایدار شهری را خدشهدار کند؟ در ادامه مشروح گفتوگو را میخوانید:
محمدخلیل البرزنیا؛ با بیان اینکه در فرایند پیشبینیشده برای پروژههای شهری همواره میبایست زمان و منابع مالی لازم را تعریف کرده و منطبق با آن کار را پیش برد، گفت: آنچه در این بین حائز اهمیت است اینکه نمیتوان به این بهانه که پروژههای پیشین به اتمام نرسیده و ما در صدد تکمیل آنها هستیم، از اجرای پروژهها عمرانی مورد نیاز در شهر امتناع کرد.
وی با ابراز اینکه در این صورت مدیریت شهری از طریق ایجاد خلأ زمانی خود منجر به هدررفت سرمایه و وقت در مسیر توسعه شهری میشود؛ اذعان کرد: هر پروژه در شهر دارای فرایند زمانی و شرایط مالی خاصی است بنابراین مدیریت شهری نمیتواند به بهانه به ثمر رسیدن پروژههای نیمهکاره شهر را معطل کند.
وی ادامه داد: چراکه شهر بهعنوان یک موجود زنده همواره نیاز به پروژههای عمرانی جدید داشته که بخشی از آنها بهخصوص در حوزه خدمات و امکانات رفاهی، مستهلک شده و یا دیگر جوابگوی نیاز نیست پس باید نسبت به بهروزرسانی و یا ایجاد پروژههای جدید بنا به نیاز شهر و شهروندان اقدام کرد.
این شهرساز همدانی افزود: از طرفی در شهری همچون همدان که به گونهای در منطقه غرب کشور دارای جایگاه و مرکزیتی است باید به این نکته توجه کرد که زیرساختهای شهر میبایست در حد منطقه بتواند پاسخگو باشد؛ بهعنوان مثال نمیتوان گفت در حوزه درمانی چون پروژه بیمارستان سرطان تکمیل نشده پس با وجود نیاز برای احداث بیمارستان مغز و اعصاب، اقدامی صورت نپذیرد.
البرزنیا با تأکید بر اینکه منطبق با ادعای کلانشهر بودن و نیز مرکزیتی که همدان در غرب کشور از آن برخوردار است، خدمات و پروژههای شهری میبایست پیشرفته باشد، عنوان کرد: در مسیر پیشرفت یک شهر همه پروژهها بهصورت زنجیروار به یکدیگر وابستهاند؛ بنابراین نمیتوان گفت برای آغاز پروژه جدید منتظریم پروژه قبلی را تمام کنیم.
وی رویکرد فعلی مدیریت شهری از شهردار گرفته تا شورا را به نوعی فرار به جلو قلمداد کرد و گفت: این روش به نوعی شانه خالی کردن مسئولیت و از زیر کار در رفتن است چراکه در عرصه شهری هیچ منطقی این کار را قبول نمیکند که شهر را بدون کلید زدن پروژه جدید معطل گذاشت.
وی با اشاره به اینکه امروز بزرگترین معضل شهر ما ترافیک است که فارغ از دلایل ایجاد آن، امروز به یک مسئله شهری بدل شده؛ بنابراین اگر ما در شهر به تراموا، قطار شهری و یا هر مد حملونقلی نیاز داریم که این مشکل را حل نکند نمیتوانیم اجرای آن را به تعویق انداخته تا دیگر پروژههای نیمهکاره به اتمام برسد؛ بلکه باید به فراخور نیاز، پروژه جدید تعریف و اعتبار و زمان آن را تعیین و نسبت به کلنگزنی آن اقدام کرد.
دبیرگروه تخصصی شهرسازی نظاممهندسی کشور در پاسخ به این پرسش که نبود پروژههای عمرانی بزرگ در کیفیت زندگی شهروندان چه تأثیری میگذارد؟ آیا اجرا نکردن این پروژههای زیرساختی میتواند توسعه پایدار شهری را به تأخیر بیندازد؟ گفت: این مهم حتمی است چراکه در پی عدم تعریف پروژه عمرانی و زیرساختی جدی، پیمانکار دیگر انگیزهای برای ماندن در شهر نخواهد داشت به طوری که کارگاه، خدمات، تجهیزات و وسایل خود را به دیگر شهر پویا در عرصه اجرای پروژههای عمرانی انتقال خواهد داد.
البرزنیا ادامه داد: زیرا وقتی پروژه انبوه و بزرگ در شهر تعریف نشده و چرخه ساخت و ساز را تعطیل کنیم، در گام نخست این سرمایهگذار و پیمانکار است که بهعنوان عنصر اصلی سرمایهگذاری از شهر فراری میشود.
وی با بیان اینکه این امر یقیناً در اقتصاد شهر و اشتغال بهصورت زنجیروار تأثیرگذار خواهد بود، عنوان کرد: وقتی ساخت و ساز نباشد، نیروی کاری در آن شهر مشغول نشده و یا زیرساختهایی همچون کارخانجات مرتبط با حوزه ساخت و ساز نیز بیکاری را تجربه خواهند کرد.
وی با اشاره به مؤثر بودن عدم اجرای پروژههای عمرانی بزرگ در مبحث مهاجرت گفت: یکی از دلایل مهاجرت از شهرها به معنای واقعی فراهم نبودن زیرساختها است؛ برای مثال وقتی به لحاظ درمانی، فرهنگی، آموزشی و یا سایر زیرساختها همچون مباحث ترافیکی، یک شهر بتواند در حد مناسبی به شهروندان خدماترسانی کند، یقیناً دیگر لازم نیست افراد برای برخورداری از این خدمات به دیگر شهرها مهاجرت کنند، چراکه زیرساختهای شهری توانستهاند رفاه را برای شهروندان خود به ارمغان بیاورند.
این شهرساز با اشاره به ضعف شدید همدان در فراهم کردن زیرساختهای فرهنگی از طریق تعریف پروژههای عمرانی بزرگ، گفت: به طور مثال امروز در شهر همدان در هنرهای مختلف با کمبود زیرساخت مواجهیم که مشهودترین آن تئاتر است؛ در این شهر یک تئاتر شهر وجود ندارد و یا در خصوص گردشگری ما به لحاظ خدمات هتلینگ با درنظر گرفتن نیاز اقشار مختلف با دهکهای درآمدی مختلف با کمبود مواجهیم.
البرزنیا با اشاره به اینکه فراهم کردن زیرساختهای خدماتی و رفاهی در شهر منجر به توسعه و بالا رفتن رفاه و شخصیت اجتماعی شهر میشود، اذعان کرد: شما در نظر بگیرید که در همدان زیرساختهای فرهنگی، خدماتی و آموزشی مختلف از طریق تعریف پروژههای تأثیرگذار شهری فراهم شود که نتیجه آن حضور اساتید و دانشآموختگان این هنرها و تخصص در شهر خواهد بود.
وی ادامه داد: بنابراین در بلندمدت ما با حضور تعداد بیشتری از این فرهیختگان در شهر مواجه بوده و حتی کوی و برزن مختلفی برای سکونت آنها در شهر فراهم خواهد شد، این امر یقیناً در پی فراهم بودن خدمات و امکانات در شهر بر حس رضایت و تعلقات شهروندان به شهر نیز تأثیرگذار خواهد بود چراکه نتیجه این امر ماندگاری در شهر است.
وی در پاسخ به این پرسش که عدم تعریف پروژههای عمرانی بزرگ آیا ما را در رقابت با کلانشهرها دچار مشکل نخواهد کرد؟ افزود: متأسفانه حدود سه تا چهار سال است که هیچ پروژهای در شهر همدان کلید نخورده در حالی که حتی برای پروژههایی همچون بیمارستان هزار تختخوابی و تراموا، نمایندگان توانستهاند منابع مالی را از محل اعتباران ملی دریافت کنند.
این شهرساز ادامه داد: نکته این است که هر یک از این پروژهها به لحاظ زمانی تخصیص این اعتبارات از محلهای تعریفشده، با محدودیت مواجه شده و هر آن این امکان وجود دارد که در پی عدم پیگیری و آغاز بهکار این پروژهها در همدان، این اعتبارت به سایر استانها انتقال یابد، این امر بهتدریج همدان را در رقابت با سایر کلانشهرها به لحاظ برخورداری از خدمات زیرساختی دچار مشکل کرده و حتی مرکزیت فعلی این شهر در غرب کشور را دچار خدشه کند.
البرزنیا در پاسخ به اینکه چه پروژههایی را برای همدان بهعنوان اولویت در توسعه آینده شهری پیشنهاد میدهید؟ گفت: آنچه عنوان میکنم نظر من نیست بلکه در اسناد بالادستی همچون طرح آمایش، سند کالبدی کشور که در آنها چینش خدمات در سطح کشور متوسط آنها انجام میشود، آمده است؛ مثلاً در این طرحها است که مرکز یک شهر را در منطقه غرب کشور مشخص کرده و در پی آن میبایست خدمات کلان کشوری در آنها مستقر شود.
وی گفت: در حال حاضر همدان و کرمانشاه دو شهر با مرکزیت در غرب کشور هستند که سایر شهر و استانهای غربی بخشی از خدمات کلان خود در حوزههای مختلف آموزشی، درمانی و خدماتی را از این دو شهر دریافت میکنند.
این شهرساز همدانی با تأکید بر اینکه متأسفانه امروز همدان در آموزش دچار عقبماندگی شده اذعان کرد: این کاستی در بین مراکز آموزشی برتر بهویژه دانشگاه صنعتی مشهودتر است به نحوی که در پی پایین بودن خدمات، استقبال از این دانشگاه از سوی اساتید و دانشجویان کمرنگتر شده است.
البرزنیا افزود: علاوه بر این بازهم تأکید میکنم در همدان به لحاظ فرهنگی با کمبود مواجهیم تشریح کرد: این امر از نیاز به موزه و سینما گرفته تا فرهنگسرا، تئاتر شهر و سایر زیرساختهای فرهنگی را شامل میشود.
وی با ابراز اینکه فراهم کردن سیستم حملونقل در سطحی بالاتر از نیاز شهر همدان بهعنوان یک کلانشهر و جایگاه و مرکزیتی که در غرب کشور دارد را یک پروژه ضروری دانست و افزود: پروژههای عمرانی و توسعه زیرساختها تأثیر مستقیمی بر اقتصاد شهرها دارند. احداث پروژههای بزرگ مانند پلها، تونلها، ساختمانهای اداری و مجتمعهای تجاری باعث ایجاد فرصتهای شغلی فراوان میشود. کارگران ساختمانی، مهندسان، معماران و دیگر متخصصان مرتبط با صنعت ساختوساز از این پروژهها بهرهمند میشوند، علاوه بر این، صنایع مرتبط با تولید مصالح ساختمانی، حملونقل و خدمات شهری نیز از این پروژهها سود میبرند.
وی ادامه داد: با توسعه زیرساختها و ایجاد امکانات جدید، سرمایهگذاریهای داخلی و خارجی در شهرها افزایش مییابد و این امر باعث رشد اقتصادی و بهبود شرایط زندگی میشود، همچنین، افزایش فرصتهای شغلی و بهبود دسترسی به خدمات شهری باعث میشود که شهرها به مکانی جذابتر برای زندگی و کار تبدیل شوند.
شناسه خبر 91253