گردشگری غذا یکی از جذاب‌ترین و پُرطرفدارترین انواع گردشگری است که در آن افراد به دنبال کشف و تجربه‌ غذاها، نوشیدنی‌ها و فرهنگ‌های غذایی منحصربه‌فرد در سراسر جهان هستند. این نوع گردشگری تنها به خوردن غذا محدود نمی‌شود، بلکه شامل فعالیت‌هایی مانند بازدید از بازارهای محلی، شرکت در کلاس‌های آشپزی و چشیدن محصولات محلی نیز می‌شود.
گردشگری غذا به‌عنوان پُلی بین فرهنگ‌ها عمل می‌کند و به گردشگران این فرصت را می‌دهد تا از طریق طعم‌ها و عطرها با تاریخ، آداب و رسوم و سبک زندگی مردم مناطق مختلف آشنا شوند.
ایران با پیشینه‌ غنی فرهنگی و تنوع جغرافیایی، یکی از مقاصد بالقوه و جذاب برای گردشگری غذا است. غذاهای ایرانی نه‌تنها به‌دلیل طعم‌های بی‌نظیر، بلکه به‌خاطر تنوع منطقه‌ای و استفاده از مواد اولیه‌ تازه و طبیعی، در سطح جهانی شناخته‌شده هستند. از کباب‌های معروف گرفته تا خورشت‌های رنگارنگ و شیرینی‌های خوش‌عطر، ایران گنجینه‌ای از طعم‌ها را در خود جای داده است.
هر منطقه‌ ایران غذاهای خاص خود را دارد؛ برای مثال شمال ایران با غذاهای دریایی مانند میرزاقاسمی و ترشی‌تره، جنوب ایران با غذاهای تند و ادویه‌دار مانند قلیه‌ماهی و مناطق مرکزی با غذاهایی مانند دیزی و آبگوشت شناخته می‌شوند.
ایران به‌دلیل تنوع آب‌وهوایی، مواد اولیه‌ تازه و باکیفیتی مانند زعفران، پسته، انار و خرما تولید می‌کند که در غذاهای ایرانی به‌کار می‌روند. از طرفی ایرانیان به میهمان‌نوازی معروف هستند و این ویژگی باعث می‌شود گردشگران احساس راحتی کنند و از تجربه‌ غذاهای محلی لذت ببرند؛ غذاهای ایرانی مانند فسنجان، قورمه‌سبزی و چلوکباب نه‌تنها طعم‌هایی منحصربه‌فرد دارند، بلکه هرکدام داستان‌ها و تاریخچه‌ خاص خود را روایت می‌کنند.
با توجه به این موضوع، درخصوص گردشگری غذا و راه‌های تقویت این حوزه با فریبا نعمتی، کارشناس ارشد ایران‌شناسی و مسئول ثبت پرونده‌های میراث ناملموس استان همدان گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
مسئول ثبت پرونده‌های میراث ناملموس استان همدان با تأکید بر اهمیت گردشگری خوراک به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین شاخص‌های گردشگری، گفت: گردشگری خوراک نه‌تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان یکی از مهم‌ترین عوامل جذب گردشگر است؛ زمانی که یک گردشگر به یک استان، شهر یا کشور سفر می‌کند، علاوه‌بر بازدید از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، زیارتی یا تجاری، به دنبال تجربه کردن غذاهای محلی آن منطقه نیز هست.
فریبا نعمتی افزود: برای مثال وقتی به اصفهان سفر می‌کنیم، حتماً به دنبال خوردن بریانی هستیم یا در مشهد، آش شله‌قلمکار را تجربه می‌کنیم و حتی در سفر به شمال علاوه‌بر از لذت بردن از طبیعت، خوردن غذاهای محلی مانند میرزاقاسمی و ماهی سفید نیز بخشی از خاطرات سفر هستند؛ بنابراین گردشگری خوراک را می‌توان یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های رضایت گردشگران دانست.
* همدان، میزبان تنوع غذایی بی‌نظیر
نعمتی با اشاره به تنوع قومیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف در استان همدان، خاطرنشان کرد: این تنوع فرهنگی باعث شده تا همدان ازنظر غذاهای محلی نیز بسیار غنی باشد؛ در هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران غرفه‌ای را به معرفی غذاهای محلی همدان اختصاص دادیم که در فهرست آثار میراث ناملموس کشور ثبت شده‌اند. در این غرفه نزدیک به 50 نوع غذا شامل انواع آش‌ها، خورش‌ها، نان‌ها، شیرینی‌ها و حلواها به نمایش گذاشته شد تا گردشگران با فرهنگ غذایی همدان آشنا شوند.
* برای برند شدن غذاهای محلی، نیاز به زمان و برنامه‌ریزی داریم
وی در ادامه به چالش‌های برندسازی غذاهای محلی اشاره کرد و گفت: برای برند شدن غذاهای محلی، نیاز به زمان و برنامه‌ریزی داریم؛ به‌عنوان مثال کباب بریانی و گز اصفهان، سوهان قم و حلوا زرده همدان به مرور زمان به برندهای معروف تبدیل شده‌اند. برای غذاهای محلی همدان مانند کباب سرداشی یا آش سماق سرکان نیز باید اقدامات مشابهی انجام دهیم.
نعمتی خاطرنشان کرد: یکی از راه‌های مؤثر، ارسال ابلاغیه‌ای از سوی وزارتخانه‌ها به رستوران‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی است تا حداقل یکی از غذاهای محلی را در منوی خود داشته باشند؛ همچنین نظارت بر کیفیت و استانداردهای بهداشتی این غذاها توسط اداره‌های مربوطه مانند بهداشت و میراث فرهنگی، ضروری است.
* نقش رسانه‌ها در معرفی غذاهای محلی
وی با تأکید بر نقش رسانه‌ها در معرفی غذاهای محلی، ابراز کرد: رسانه‌های تصویری مانند صداوسیما می‌توانند با ساخت مستندها و فیلم‌های محلی، غذاهای بومی هر منطقه را به‌خوبی معرفی کنند.
مسئول ثبت پرونده‌های میراث ناملموس استان همدان افزود: به‌عنوان مثال سریال «سوجان» توانست علاوه‌بر نمایش طبیعت و فرهنگ شمال، غذاهای محلی این منطقه را نیز به‌خوبی به مخاطبان معرفی کند؛ در استان همدان نیز باید از این ظرفیت‌ها بیشتر استفاده شود.
* گردشگری خوراک، خاطره‌ای ماندگار برای گردشگران
نعمتی در پایان سخنانش با اشاره به تأثیر غذاهای محلی در خاطرات سفر، گفت: غذاهای محلی بخشی از خاطرات زیبای سفر هستند. وقتی گردشگران از یک شهر بازدید می‌کنند، علاوه‌بر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، از غذاهای آن منطقه نیز به‌عنوان یکی از عوامل رضایت خود یاد می‌کنند و این حس خوب می‌تواند باعث بازگشت دوباره آن‌ها به همان منطقه شود. بنابراین گردشگری خوراک نه‌تنها یک تجربه خوشمزه، بلکه یک فرصت فرهنگی و اقتصادی برای توسعه صنعت گردشگری است.
گردشگری غذا فرصتی استثنایی برای ایران است تا از طریق غذاهای خوش‌طعم و اصیل خود، فرهنگ و تاریخ غنی‌اش را به جهانیان معرفی کند. با برنامه‌ریزی دقیق، بهبود زیرساخت‌ها و بازاریابی مؤثر، ایران می‌تواند به یکی از مقاصد برتر گردشگری غذا در جهان تبدیل شود و این نه‌تنها به رشد اقتصادی کشور کمک می‌کند، بلکه باعث تقویت ارتباطات فرهنگی و ایجاد تصویری مثبت از ایران در سطح جهانی می‌شود.
تبلیغات مؤثر می‌تواند جاذبه‌های خوراکی یک منطقه را به مخاطبان هدف معرفی کند. از طریق ابزارهای تبلیغاتی مانند شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و مشارکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، می‌توان غذاها و نوشیدنی‌های محلی را به‌عنوان بخشی از تجربه سفر به گردشگران عرضه کرد. تبلیغات خلاقانه و جذاب می‌تواند تصویری ماندگار از غذاهای محلی در ذهن گردشگران ایجاد و آن‌ها را ترغیب به بازدید از منطقه کند.
برندسازی در گردشگری خوراک به معنای ایجاد یک هویت منحصربه‌فرد برای غذاها و نوشیدنی‌های یک منطقه است؛ این هویت می‌تواند براساس تاریخچه، مواد اولیه محلی، روش‌های پخت سنتی یا حتی داستان‌های پشت هر غذا شکل بگیرد.
برندسازی موفق، باعث می‌شود گردشگران یک منطقه را با غذاهای خاص آن مرتبط بدانند و این ارتباط، در بلندمدت به تقویت جایگاه منطقه به‌عنوان مقصدی برای گردشگری خوراک کمک می‌کند.
تبلیغات و برندسازی مؤثر می‌تواند گردشگران بین‌المللی را به سمت مقاصد خوراکی جذب کند؛ با استفاده از استراتژی‌های بازاریابی جهانی و مشارکت با نهادهای بین‌المللی، می‌توان غذاهای محلی را به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی یک کشور به جهانیان معرفی کرد. این امر نه‌تنها به افزایش تعداد گردشگران منجر می‌شود، بلکه به رشد اقتصادی منطقه نیز کمک می‌کند.
تبلیغات و برندسازی موفق در حوزه گردشگری خوراک می‌تواند به رشد کسب‌وکارهای محلی مانند رستوران‌ها، بازارهای محلی و تولیدکنندگان مواد غذایی کمک کند. این امر باعث ایجاد اشتغال و افزایش درآمد ساکنان منطقه شده و به توسعه پایدار گردشگری خوراک منجر می‌شود.
همچنین از طریق تبلیغات و برندسازی می‌توان فرهنگ غذایی یک منطقه را حفظ و ترویج کرد؛ این کار نه‌تنها به معرفی غذاهای سنتی به نسل‌های جدید کمک می‌کند، بلکه باعث احیای روش‌های پخت قدیمی و استفاده از مواد اولیه محلی می‌شود که این امر همچنین به حفظ تنوع غذایی و میراث فرهنگی منطقه کمک شایانی می‌کند.
تبلیغات و برندسازی دو ابزار قدرتمند در توسعه گردشگری خوراک هستند. با استفاده از استراتژی‌های خلاقانه و هدفمند، می‌توان غذاهای محلی را به‌عنوان بخشی جذاب و منحصربه‌فرد از تجربه سفر به گردشگران معرفی کرد؛ این امر نه‌تنها به رشد اقتصادی و فرهنگی منطقه کمک می‌کند، بلکه باعث حفظ و ترویج میراث غذایی و هویت محلی می‌شود. درنهایت گردشگری خوراک می‌تواند به‌عنوان پُلی میان فرهنگ‌های مختلف عمل کند و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای گردشگران به ارمغان آورد.
کلام آخر آنکه استان همدان در کنار انواع غذاها در تهیه انواع ترشی و مرباها دارای پیشینه قوی است که می‌تواند به توسعه گردشگری خوراک آن کمک کند.

شهره کرمی