در گفتوگو با یکی از استادکاران فعال در هنر گرهچینی همدانی مشخص شد هنر گرهچینی این استاد همدانی با طنازیهای بینظیر، درخششی جهانی یافته و نشان سرو سیمین را بهدست آورده است.

هنر گرهچینی یکی از شکوهمندترین جلوههای هنرهای سنتی ایران، آینهای است از ذوق بیپایان و مهارت استادکاران ایرانی و آن را میتوان تبلور ظرافت و هندسه در فرهنگ ایرانی دانست.
این هنر اصیل با تلفیق هندسهای دقیق و خلاقیت بیحد، طرحهایی بدیع و چشمنواز خلق و هر بینندهای را مجذوب خود میکند. گرهچینی تنها یک هنر نیست، بلکه بیانگر عمق تفکر، نظم و زیباییشناسی ایرانی است که ریشه در تاریخ و فرهنگ این مرزوبوم دارد.
این هنر با استفاده از چوب و شیشه، نقشهایی پیچیده و موزون میآفریند که گویی از دل ریاضیات و طبیعت الهام گرفتهاند. هر گره، هر خط و هر سطح، با دقتی مثالزدنی در کنار هم قرار میگیرند تا اثری خلق شود که نهتنها زیبا بوده، بلکه نمادی از هماهنگی و تعادل است. از پنجرههای مساجد و بناهای تاریخی گرفته تا مبلمان و آثار هنری مدرن، گرهچینی همواره جایگاه خود را در دل آنها بهعنوان هنری فاخر و ماندگار، حفظ کرده است.
همدان بهعنوان یکی از خاستگاههای مهم این هنر، همواره مهد استادکارانی بوده که با ظرافت و صبر، گرهچینی را به اوج زیبایی رساندهاند. آثار آنها نهتنها در ایران، بلکه در مجامع بینالمللی نیز تحسین شده و نشانهایی چون سرو سیمین را برای این هنر به ارمغان آوردهاند؛ این موفقیتها گواهی بر اصالت و جهانی بودن هنر گرهچینی است.
هنر گرهچینی تنها یک مهارت دستی نیست، بلکه زبانی است برای گفتوگو با تاریخ، فرهنگ و زیبایی. این هنر با هر گره و هر طرح، داستانی از عشق، صبر و خلاقیت را روایت میکند و یادآور میشود که هنرهای سنتی ایران، گنجینههایی بیبدیل هستند که باید پاس داشته شوند و به نسلهای آینده سپرده شوند.
با توجه به این موضوع و درخشیدن هنرمند همدانی در مجامع بینالمللی و دریافت نشان سرو سیمین توسط امیر برقزدگان، هنرمند برجسته و پیشکسوت رشته گرهچینی و مصنوعات چوبی، با این هنرمند گفتوگو کردهایم که در ادامه میخوانید:
استاد امیر برقزدگان که متولد سال 1340 در محله بنهبازار همدان است، با بیان اینکه این هنر را از کودکی نزد پدر (استاد صفدر همدانی)، پدربزرگ و عموهای خود (استاد محمد آژند) آموختم که همه از نجارهای شاخص همدان بودهاند، گفت: همچنین هنر گرهچینی را در شهرهایی مثل قم و شیراز نزد استادان بزرگی همچون سیدهادی معصومی و میرزاابراهیم بیداری آموختهام.
این استاد برجسته نجاری با اشاره به علاقهاش به هنر گرهچینی، اظهار کرد: از کودکی به نجاری علاقه داشتم و پس از آشنایی با هنر گرهچینی، تصمیم گرفتم این هنر را بهصورت تخصصی دنبال کنم؛ چراکه اوج هنر نجاری گرهچینی است.
وی خاطر نشان کرد: خوشبختانه استادان بزرگی داشتم که از آنها بسیار آموختم و امروز نیز سعی میکنم این هنر را به نسلهای بعدی انتقال دهم.
برقزدگان درخصوص مواد اولیه مورد استفاده در گرهچینی تصریح کرد: چوب درخت چنار از مرغوبترین چوبها برای این هنر است، هرچند از چوبهای دیگری مانند راش نیز استفاده میشود؛ این هنر بیشتر در فضاهای مذهبی مانند مساجد، امامزادهها و همچنین در رستورانها و قهوهخانههای سنتی بهکار میرود.
این هنرمند همدانی با اشاره به آثار خود در داخل و خارج از کشور، افزود: تاکنون 136 منبر ساختهام که در مساجد و اماکن مذهبی مختلف نصب شدهاند؛ همچنین آثاری برای کشورهایی مانند عراق و آلمان ساختهام که با استقبال خوبی مواجه شدهاند.
برقزدگان درخصوص آثار هنری خود در شهر همدان گفت: چهار درب آستان مقدس امامزاده عبدالله (ع)، درب حسینیه ملاجلیل و درب بزرگ مسجد سعیدیه بالا ازجمله کارهای من در سطح استان همدان است.
وی درباره شیشههای رنگی مورد استفاده در گرهچینی نیز توضیح داد: این شیشهها دارای انواع مختلف بوده و بهترین آن آلمانی است؛ دیگر انواع آن اوکراینی و هندی هستند.
برقزدگان با بیان اینکه شیشههای رنگی در چهار رنگ اصلی آبی، زرد، قرمز و سبز استفاده میشوند و هریک از این رنگها خاصیتهای منحصربهفردی دارند، توضیح داد: استادکاران قدیمی اعتقاد داشتند چهار رنگی که در این خصوص استفاده میشود، هریک تأثیری متفاوت بر افراد دارند. رنگ قرمز اشتهاآور، رنگ زرد ضد حشره (که وقتی خورشید به آن میتابد حشراتی مثل مگس و عنکبوت دیگر وارد آن محیط نمیشوند)، رنگ سبز آرامبخش و رنگ آبی تسکیندهنده است.
این هنرمند همدانی ضمن اشاره به رونق فعلی این هنر، خاطرنشان کرد: با وجود این رونق، تنها یک کارگاه در استان در این زمینه فعال است؛ درحالی که جوانان اینروزها علاقه زیادی به این کار نشان میدهند و روزانه سه یا چهار نفر به کارگاه من مراجعه میکنند.
استاد نجار همدانی با بیان اینکه بیش از 30 سال است در زمینه تدریس هنر گرهچینی و نجاری فعالیت میکند، گفت: در طول این سالها بیش از دو هزار هنرجو داشتهام و هندسه ایرانی را به آنها آموختهام.
وی با اشاره به دریافت نشان سرو سیمین در همایش بینالمللی تهران با شرکت 20 کشور، عنوان کرد: این نشان بهدلیل ساخت آثار هنری بینظیر و خدمت به مردم به من اهدا شد.
برقزدگان خاطرنشان کرد: داوران این همایش که برخی از آنها خارجی بودند، آثار من را بهدلیل رعایت تناسبات هنری و کاربردی بودن آنها مورد تقدیر قرار دادند.
وی درخصوص آثار موجود در این رقابت تصریح کرد: آثار فاخری در این رقابت حضور داشتند اما آنچه مورد توجه من قرار گرفت، این بود که کارهای ساختهشده توسط هنرمندان بهخاطر خدمت به مردم ساخته شده بود و نه خودبینی، شهرت و قدرت.
برقزدگان تأکید کرد: زیبایی بهتنهایی کافی نیست و زیبایی توأم با بیگناهی، جلوه خواهد کرد که ما در این رقابت شاهد چنین موضوعی بودیم.
استاد نجار همدانی در بخش پایانی سخنان خود با تأکید بر اهمیت انتقال هنرهای سنتی به نسلهای آینده، اظهار امیدواری کرد و گفت: جوانان بیشتری به این هنرها علاقهمند شوند و در حفظ و احیای آنها بکوشند.
همدان بهعنوان یکی از کهنترین شهرهای ایران، همواره مهد هنر و صنایع دستی بوده است. این شهر با پیشینهای غنی در حوزههای مختلف هنری ازجمله سفالگری، چرمسازی و گرهچینی، جایگاه ویژهای در حفظ و اشاعه فرهنگ ایرانی دارد. صنایع دستی همدان علاوهبر جنبههای زیباییشناختی، بیانگر هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه است و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی آن ایفا میکند.
هنر گرهچینی در همدان با تکیه بر مهارت استادکاران محلی، بهعنوان یکی از شاخصترین صنایع دستی این شهر شناخته میشود. این هنر نهتنها میراثی ارزشمند از گذشتگان بهشمار میرود، بلکه با نوآوریهای معاصر، توانسته است جایگاه خود را در دنیای امروز تثبیت کند. حمایت از هنرمندان و صنعتگران همدان علاوهبر حفظ این هنر اصیل، میتواند به رونق گردشگری و معرفی هرچه بیشتر فرهنگ ایرانی به جهانیان، کمک کند.
درنهایت هنر گرهچینی و صنایع دستی همدان بهعنوان بخشی از میراث فرهنگی ایران نهتنها بیانگر ظرافت و خلاقیت هنرمندان این مرزوبوم است، بلکه پیوندی ناگسستنی با هویت ملی و تاریخی ما دارد. حفظ و احیای این هنرها وظیفهای است که بر دوش همه ما نهاده شده تا بتوانیم این گنجینههای ارزشمند را به نسلهای آینده منتقل کنیم.
شناسه خبر 92552