در جهانی که ادعای حقوق بشر، صلح و عدالت یکی از ستون‌های اساسی نظم بین‌الملل تلقی می‌شود، سکوت سنگین نهادهای جهانی و سردمداران کشورهای مدعی در برابر کشتار سیستماتیک و مستمر مردم بی‌دفاع غزه، بیش‌ازپیش وجدان بشریت را به چالش می‌کشد. جنایاتی که هر روز در نوار غزه رخ می‌دهد، تنها یک تراژدی انسانی نیستند، بلکه نماد شکست عینی ساختارهای بین‌المللی، نهادهای حقوقی و وجدان سیاسی جهانی‌اند.

از آغاز دور جدید حملات رژیم صهیونیستی، هزاران زن و کودک در آتش بمباران کور، جان خود را از دست داده‌اند. زیرساخت‌های شهری نابود شده‌اند، بیمارستان‌ها از کار افتاده‌اند و مردم حتی از دسترسی به حداقل‌های انسانی محروم شده‌اند. بااین‌حال آنچه در برابر چشمان جهان بیش از هر چیزی خودنمایی می‌کند، نه‌فقط حجم فاجعه، بلکه سکوت سرد و سنگین دولت‌های غربی، نهادهای بین‌المللی و حتی بسیاری از کشورهای اسلامی است. این سکوت نه‌تنها همراهی با ظلم، بلکه به‌نوعی شریک جرم بودن در جنایتی است که در برابر دوربین‌های جهان، هر روز تکرار می‌شود.

برای واکاوی این سکوت و تحلیل ریشه‌های عمیق آن در ساختار قدرت جهانی و نظم ژئوپلیتیک منطقه، به سراغ دکتر رحمت ابراهیمی، دانش‌آموخته اندیشه سیاسی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل رفته‌ایم. در این گفت‌وگو کوشیده‌ایم تا از منظری واقع‌گرایانه، دلایل و پیامدهای این انفعال جهانی را بررسی کنیم و نگاهی داشته باشیم به راه‌های ممکن برای برون‌رفت از این وضعیت ناامیدکننده.

مشروح گفت‌وگو با وی را در ادامه می‌خوانید:

چرایی سکوت و بی‌عملی جوامع بین‌المللی در برابر جنگ غزه

کارشناس مسائل بین‌الملل در ابتدای سخنان خود به تحلیل علل سکوت و بی‌عملی جوامع بین‌المللی به‌ویژه نهادهایی مانند سازمان ملل و شورای امنیت در قِبال جنگ‌های منطقه‌ای و به‌ویژه جنگ اخیر علیه غزه پرداخت و بیان کرد: این نهادها با وجود داشتن مسئولیت‌های بین‌المللی در جهت حفظ صلح و امنیت جهانی، در برابر نقض حقوق بشر و حملات وحشیانه علیه فلسطینیان واکنش مؤثری نشان نمی‌دهند. سازمان‌هایی که به‌ظاهر برای پیشگیری از جنگ‌ها و بحران‌های انسانی ایجاد شده‌اند، تحت تأثیر سیاست‌های قدرت‌های بزرگ قرار دارند.

رحمت ابراهیمی با اشاره به وابستگی‌های موجود میان دولت‌های غربی و عربی و رژیم صهیونیستی، افزود: رژیم صهیونیستی در منطقه جنوب غرب آسیا نه‌تنها به‌عنوان یک دولت ناحق تأسیس شده، بلکه به‌عنوان ابزاری برای تأمین منافع غربی‌ها در این منطقه طراحی شده است. این رژیم نقش مهمی در تحقق اهداف استراتژیک‌ غرب به‌ویژه آمریکا، انگلیس و فرانسه ایفا می‌کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: یکی از دلایل اصلی سکوت جوامع بین‌المللی در برابر جنایات رژیم صهیونیستی، وابستگی شدید برخی از دولت‌های عربی و اسلامی به قدرت‌های غربی است. بسیاری از این دولت‌ها که تحت سلطه یا نفوذ قدرت‌های استعماری مانند انگلیس و فرانسه قرار دارند، در عمل نه‌تنها از فلسطین حمایت نمی‌کنند، بلکه به‌طور غیر مستقیم به تقویت رژیم صهیونیستی می‌پردازند.

ابراهیمی در ادامه تصریح کرد: ترکیه و آذربایجان در تأمین سوخت هواپیماهای رژیم صهیونیستی نقش دارند و این اقدامات به‌طور مستقیم به ادامه حملات به فلسطینیان کمک می‌کند. درحالی که یمن با اقداماتی همچون هدف قرار دادن کشتی‌هایی که به مقصد سرزمین‌های اشغالی می‌روند، سعی در مقابله با آن‌ها دارد، اما واکنش‌های جهانی به‌ویژه از سوی کشورهای غربی (حداقل در ظاهر)، سازمان‌های بین‌المللی و دادگاه‌های بین‌المللی به‌ویژه در برابر جنایات جنگی رژیم صهیونیستی، بسیار ضعیف بوده است.

وی عنوان کرد: در شرایط کنونی با توجه به وابستگی شدید برخی از سران کشورهای اسلامی و عربی به قدرت‌های غربی، انتظاری نمی‌رود که موضعی علیه رژیم صهیونیستی بگیرند؛ درحقیقت نه‌تنها از مردم فلسطین حمایت نمی‌کنند، بلکه در بسیاری از مواقع علیه آن‌ها اقدام می‌کنند.

سکوت و دروغ‌های غرب در برابر جنایات رژیم صهیونیستی

این کارشناس مسائل سیاسی سپس با اشاره به تظاهرات گسترده مردمی در سراسر جهان علیه رژیم صهیونیستی، افزود: شاهد این هستیم که برخلاف سران ساکت برخی از کشورها در برابر جنایت‌ها و یا سران مدافع اهداف رژیم سفاک صهیونیستی، مردم از تمامی اقشار و ملیت‌ها به‌ویژه در کشورهای اسلامی و عربی در دفاع از فلسطین بیش از 30 هزار راهپیمایی علیه جنایات رژیم صهیونیستی داشته‌اند؛ این آمار از اعتراض و حرکت‌های مردمی نشان می‌دهد که خواست مردم با آنچه سرانشان در سیاست‌های خود دنبال می‌کنند، تفاوت‌های اساسی دارد.

ابراهیمی ادامه داد: غربی‌ها همیشه خود را مدافع دموکراسی و حقوق بشر می‌دانند، اما زمانی که پای حقوق مردم فلسطین و سایر ملت‌های تحت ظلم در میان باشد، شاهد سکوت و دروغگویی آن‌ها هستیم. تظاهرات مردمی به‌وضوح نشان می‌دهد که مردم در کشورهای غربی نیز خواستار توقف جنایات رژیم صهیونیستی هستند، اما سران غربی هیچ‌گونه واکنشی نشان نمی‌دهند.

وی همچنین درخصوص عملکرد رسانه‌ها و واکنش‌های غرب به اعتراضات جهانی اعلام کرد: درحالی که رسانه‌ها در میدان نبرد و در جنگ غزه حضور فعال داشتند و ثابت کردند که رژیم صهیونیستی دروغ‌هایی درخصوص دفاع از خود مطرح کرده است، غرب همچنان در برابر این حقیقت سکوت می‌کند. حتی برخی از دانشمندان و فعالان حقوق بشر که در کشورهای غربی علیه جنایات رژیم صهیونیستی سخن گفته‌اند، با برخوردهای سختی از سوی دولت‌ها مواجه شده‌اند.

این استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی در ادامه افزود: غرب که خود را حامی حقوق بشر می‌داند، به‌جای حمایت از آزادی‌خواهان و فعالان حقوق بشر، علیه آنان اقدام کرده و ایشان را سرکوب می‌کند؛ بنابراین شاهد هستیم کسانی که در آمریکا و اروپا در تلاش هستند تا حقیقت را بیان کنند، نه‌تنها مورد حمایت قرار نمی‌گیرند، بلکه با تهدیدات مختلف روبه‌رو می‌شوند.

ابراهیمی با تأکید بر مسئولیت اخلاقی و انسانی جوامع مختلف در قِبال فجایع غزه، متذکر شد: مسئولیت اخلاقی و انسانی در برابر فجایع غزه نه‌تنها بر دوش دولت‌ها، بلکه بر دوش رسانه‌ها و نخبگان فکری نیز قرار دارد. اصول انقلاب اسلامی ما همواره بر حمایت از مظلومین تأکید داشته و در این راستا دولت و مردم ایران به‌طور مستمر از فلسطین و دیگر ملت‌های مظلوم حمایت کرده‌اند.

وی به تفاوت نگرش ایران با سایر کشورهای عربی و اسلامی اشاره و تصریح کرد: در ایران کمک به فلسطین و مسائل اسلامی تنها در منافع ملی خلاصه نمی‌شود، بلکه یک وظیفه انسانی و دینی است. برخلاف بسیاری از کشورهای عربی که نگاه دولت‌مدارانه دارند و به منافع ملی خود توجه دارند، ایران به‌عنوان یک دولت اسلامی، همواره در کنار ملت‌های مظلوم به‌ویژه مردم فلسطین، ایستاده است.

دفاع از فلسطین، پیوند امت اسلامی در برابر چالش‌های جهانی و رسانه‌ای

این کارشناس مسائل بین‌الملل اضافه کرد: در کشورهای اسلامی و عربی نگاه به فلسطین از زاویه‌ای امتی است، نه صرفاً دولتی- ملتی؛ جمهوری ایران به‌عنوان نخستین کشوری که انقلاب اسلامی داشته، از آغاز تأسیس خود بر پایه‌ای از مفاهیم اسلامی و انسانی بنا شده که به تمام مسلمانان به‌ویژه مردم فلسطین تعهد دارد. این نگاه امتی که براساس ارزش‌های مشترک اسلامی است، باعث شده ایران از نخستین روزهای انقلاب اسلامی تا به امروز از مردم فلسطین حمایت کند و حتی در سخت‌ترین شرایط نیز این حمایت ادامه داشته باشد.

ابراهیمی به مقایسه وضعیت کشورهایی مانند ایران و کشورهای عربی پرداخت و تأکید کرد: درحالی که جمهوری اسلامی ایران با تمام توان در کنار مردم فلسطین ایستاده، بسیاری از کشورهای عربی که روابط نزدیکی با رژیم صهیونیستی دارند، همچنان در مقابل جنایات این رژیم سکوت می‌کنند. این سکوت درحقیقت به‌دلیل وابستگی‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی این کشورها به غرب و رژیم صهیونیستی است.

وی همچنین به تحلیل نحوه عملکرد رسانه‌ها و نقش آن‌ها در افشای جنایات رژیم صهیونیستی پرداخت و گفت: رسانه‌ها باید نقش محوری در افشای دروغ‌های غرب و رژیم صهیونیستی ایفا کنند. رسانه‌های مستقل در سراسر جهان نشان داده‌اند که غرب با پمپاژ دروغ‌های مختلف و با ایجاد فضایی از بی‌خبری، مردم را از حقیقت دور می‌کند. آن‌ها دروغ می‌گویند که اگر کشورهای عربی و اسلامی روابط خود را با اسرائیل بهبود بخشند وضعیتشان بهتر خواهد شد و واقعیت چیز دیگری است.

این استاد دانشگاه در ادامه بر لزوم پشتیبانی رسانه‌ها از مقاومت تأکید و خاطرنشان کرد: رسانه‌هایی مانند المنار لبنان و دیگر رسانه‌های محور مقاومت که توانسته‌اند در برابر امپراتوری رسانه‌ای غرب مقاومت کنند، نشان داده‌اند که رسانه‌ها می‌توانند به‌عنوان سلاحی قدرتمند در مبارزه با رژیم صهیونیستی عمل کنند. رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در برملا کردن دروغ‌ها و جنایات این رژیم دارند و باید این پیام را به سراسر جهان منتقل کنند.

ابراهیمی همچنین به وضعیت داخلی جمهوری اسلامی ایران اشاره و ابراز کرد: در ایران تاحدودی شاهد اقدامات مثبت در راستای حمایت از مردم فلسطین هستیم، اما نیاز به تلاش بیشتری داریم. باید توجه داشته باشیم که این جنگ تنها به غزه محدود نیست؛ بلکه در آینده نزدیک به یمن، عراق و حتی ایران خواهد رسید. غرب در تلاش است با طرح‌هایی همچون خاورمیانه بزرگ، کشورهای منطقه را تجزیه کرده و منابع آن را به تسخیر خود درآورد.

وی افزود: نقش رسانه‌ها و نخبگان فکری در این برهه بسیار مهم است. مردم و دانشجویان در هر نقطه می‌توانند در حد خود در این عرصه فعالیت کنند؛ این حرکت‌های مردمی و رسانه‌ای می‌توانند به روشنگری بیشتر کمک کرده و ترفندهای دشمن را خنثی کنند.

به نظر این کارشناس بین‌الملل‌ اقداماتی که در حمایت از فلسطین صورت گرفته، کارهای خوبی بوده‌ و باید این تلاش‌ها ادامه پیدا کند تا زمانی که شر رژیم صهیونیستی از منطقه ریشه‌کن شود.

ابراهیمی تأکید کرد: این وظیفه بر دوش همه افراد جامعه است و هر کسی می‌تواند به اندازه توان و امکانات خود، در حمایت از مردم مظلوم فلسطین و غزه مشارکت داشته باشد؛ برای مثال افراد می‌توانند با استفاده از گوشی‌های خود و شبکه‌های اجتماعی مختلف در جهت اطلاع‌رسانی و نشر حقیقت اقدام کنند و یا افراد صاحب تریبون با سخنرانی‌ها و نوشتن مقالات، می‌توانند در این جنگ رسانه‌ای تأثیرگذار باشند. اگر یک نفر هم از طریق این رسانه‌ها پیام‌های درست را دریافت کند و حقایق را به دیگران منتقل کند، می‌تواند اثرگذار باشد؛ بنابراین اگر تعداد افرادی که در این عرصه فعالیت می‌کنند افزایش یابد، تأثیر این فعالیت‌ها نیز بیشتر خواهد بود و می‌تواند دشمن را در اهدافش ناکام بگذارد.

وی با این بیان که مطرح کردن مسئله فلسطین در شبکه‌های اجتماعی تأثیرگذار است و این رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری برای ایجاد آگاهی و همبستگی بین مردم در سطح جهانی عمل می‌کنند، توضیح داد: نباید از روشنگری و توضیح حقیقت دست برداشت.

ابراهیمی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر لزوم جهاد تبیین در راستای آرمان‌های جمهوری اسلامی، به شعار «نه شرقی، نه غربی» که جمهوری اسلامی ایران در گذشته مطرح کرده بود اشاره و تشریح کرد: این شعار وقتی طرح شد، به معنای مخالفت با سلطه‌گری از هر دو سو، چه شرق و چه غرب بود. دولت باید به‌صورت برابر و متقابل با دولت‌های دیگر وارد گفت‌وگو شود؛ اکنون نیز این رویکرد زمانی پذیرفته می‌شود که آمریکا به احترام حقوق ملت ایران و استقلال آن، از سیاست‌های سلطه‌گرانه خود دست بردارد.

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه تحت فشار در مذاکره‌ای که طی آن حقوق ملت ایران نادیده گرفته شود، قرار نخواهد گرفت و تا زمانی که حقوق ملت ایران به رسمیت شناخته نشود، در هیچ مذاکره‌ای شرکت نخواهد کرد. این مسئله به‌طور خاص در رابطه با سیاست‌های آمریکا مطرح است، چراکه آمریکا خود را قدرتی توانمند می‌داند و همواره سعی کرده با زور و فشار، نظراتش را بر کشورهای دیگر تحمیل کند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: جمهوری اسلامی آماده گفت‌وگو با آمریکا است، اما فقط زمانی که آمریکا به حقوق ایران احترام بگذارد و این کشور را به‌عنوان یک بازیگر مستقل و برابر در سطح جهانی، به رسمیت بشناسد.

ابراهیمی با این بیان که رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در آگاهی‌بخشی به مردم و مقابله با جنگ شناختی و روانی دشمن دارند، توضیح داد: غرب و رسانه‌های جهانی عامدانه تلاش دارند با پمپاژ اطلاعات غلط و متشابهات، مردم را گمراه کنند. در چنین شرایطی رسانه‌ها می‌توانند با روشنگری، مردم را از واقعیت‌ها آگاه کرده و این جنگ روانی را خنثی کنند؛ آن‌ها می‌توانند با درک درست از مسائل، حقیقت را در اختیار مردم قرار داده و اجازه ندهند که دشمن به اهداف خود دست پیدا کند.

تراژدی غزه؛ آزمون ناکام وجدان جهانی

در خاتمه باید گفت، آنچه امروز در غزه می‌گذرد، فقط یک تراژدی انسانی نیست، بلکه آینه‌ای است تمام‌قد از زوال اخلاق در نظم جهانی. روزی نیست که تصویر پیکرهای کوچک کودکان فلسطینی، آوارگی مادران و وحشت پدران، وجدان بشریت را نلرزاند؛ اما حیرت‌انگیزتر از این جنایت‌های آشکار، سکوت عمیق و پرسش‌برانگیز دولت‌ها و نهادهایی است که خود را پرچمدار آزادی، عدالت و حقوق بشر می‌دانند.

چگونه است که در برابر بمباران بیمارستان‌ها، گرسنگی مردم بی‌پناه، محاصره مطلق و تخریب سازمان‌یافته یک ملت، قدرت‌های جهانی تنها نظاره‌گر هستند؟ چرا شورای امنیت سازمان ملل که قرار بود حافظ صلح جهانی باشد، در برابر بزرگ‌ترین جنایت‌های قرن بیست‌و‌یکم به سکوت و نشر بیانیه‌های بی‌اثر، بسنده می‌کند؟ این چه نظمی‌ است که حتی صدای گریه‌ یک ملت را هم سانسور می‌کند؟

این سکوت، ساده نیست. سکوتی است سیاست‌زده، آلوده به منافع و برآمده از موازنه‌ای که در آن جان انسان‌های بی‌گناه فلسطینی، پشیزی نمی‌ارزد. کشورهای غربی که در برابر کوچک‌ترین نقض حقوق بشر در دیگر نقاط جهان موضع می‌گیرند، در برابر نسل‌کشی در غزه یا لب فرو بسته‌اند و یا با ادبیاتی مصلحت‌طلبانه، جنایت را توجیه می‌کنند.

اما پرسش اصلی این است: آیا سکوت، بی‌طرفی است؟ یا نوعی همدستی با جنایت؟ آیا تاریخ این بی‌تفاوتی سنگدلانه را خواهد بخشید؟

آنچه امروز نیاز داریم، نه‌فقط محکومیت زبانی، بلکه اقدامی مؤثر است؛ صدای رسانه‌های مستقل، روشنگری نخبگان و فشار افکار عمومی جهانی. شاید نتوان جلوی بمب را گرفت، اما می‌توان حقیقت را فریاد زد؛ شاید نتوان مرزها را گشود، اما می‌توان وجدان‌ها را بیدار کرد.

فلسطین، امروز آیینه‌ای است که چهره واقعی قدرت جهانی را بی‌نقاب نشان می‌دهد و ما اگر در برابر این تصویر ساکت بمانیم، فردا در برابر تاریخ نیز پاسخی نخواهیم داشت.