با افزایش تولید پسماند و نبود سیستم مدیریت مؤثر، خطرات جدی سلامت عمومی در حال گسترش است. انباشت زباله‌ها زمینه‌ساز شیوع بیماری‌های تنفسی، پوستی و گوارشی شده و آلودگی منابع آب و خاک نیز رو به افزایش است. کارشناسان هشدار می‌دهند که بی‌توجهی به مدیریت پسماند می‌تواند به بحران زیست‌محیطی و تهدید مستقیم سلامت شهروندان منجر شود.برآورد دقیق تأثیرات سوء ناشی از مدیریت نادرست پسماند بر سلامت عمومی در ایران به‌دلیل تعدد عوامل و متغیرهای تأثیرگذار، امری پیچیده است. با این حال، با استناد به آمار رسمی و مطالعات علمی، می‌توان برآوردهایی ارائه داد که نمایانگر ابعاد گسترده این بحران زیست‌محیطی و بهداشتی هستند. درباره ابعاد مختلف این موضوع با کارشناس حوزه مدیریت پسماند گفت‌وگو کردیم.
ابوعلی گلزاری گفت: سوزاندن غیراستاندارد زباله در مناطق روستایی و حاشیه‌نشین که حدود 30 درصد از پسماندهای شهری را شامل می‌شود، منجر به انتشار آلاینده‌هایی مانند دی‌اکسین، فوران‌ها و ذرات معلق (PM2.5 و PM10) می‌شود.
وی عنوان کرد: این آلاینده‌ها می‌توانند منجر به بیماری‌هایی نظیر آسم، برونشیت مزمن و سرطان ریه شوند.وی افزود: بر اساس داده‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) و مطالعات داخلی، سالانه بین 20٬000 تا 30٬000 مرگ در ایران به آلودگی هوا، ازجمله ناشی از سوزاندن زباله، نسبت داده می‌شود.
این کارشناس بیان کرد: محل‌های دفن غیراستاندارد زباله باعث نفوذ شیرابه حاوی فلزات سنگین و ترکیبات آلی به منابع آب‌های زیرزمینی و سطحی می‌شوند.
گلزاری گفت: آب آلوده می‌تواند منجر به بیماری‌هایی نظیر اسهال، حصبه، هپاتیت A و حتی سرطان کبد شود.
وی بیان کرد: حدود 15٬000 مورد بیماری منتقله از آب سالانه در کشور ثبت می‌شود که تخمین زده می‌شود 30 درصد آن ناشی از آلودگی آب توسط زباله‌ها باشد.
وی تأکید کرد: انباشت زباله‌های آلی، زمینه مناسبی برای افزایش جمعیت مگس، پشه، و موش فراهم می‌آورد که این جانوران ناقل بیماری‌هایی مانند مالاریا، لیشمانیوز و طاعون هستند.
این کارشناس تصریح کرد: از 10٬000 مورد ثبت‌شده سالانه از این نوع بیماری‌ها، حدود 40 درصد ممکن است با زباله‌های مدیریت‌نشده مرتبط باشند. افراد در معرض تماس مستقیم با زباله، به‌ویژه در مناطق فقیر و روستایی، بیشتر در معرض بیماری‌های عفونی و پوستی قرار دارند.
گلزاری عنوان کرد: عفونت‌های پوستی، سرخک و سایر بیماری‌های ویروسی و باکتریایی در میان کودکان و کارگران جمع‌آوری زباله شایع‌تر است. سالانه بین 5٬000 تا 7٬000 مورد بیماری‌های پوستی و عفونی ناشی از تماس با زباله در کشور گزارش می‌شود.
وی اضافه کرد: برآوردها نشان می‌دهد که هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از این بیماری‌ها سالانه بین 20 تا 30 هزار میلیارد تومان برای کشور هزینه دارد.
وی ادامه داد: زندگی در نزدیکی محل‌های دفن زباله یا مناطق آلوده، باعث بروز مشکلات روانی هم مانند اضطراب، افسردگی و نارضایتی از زندگی می‌شود. مطالعات نشان داده که 15 تا 20 از ساکنان این مناطق، با مشکلات روانی مرتبط با شرایط زیست‌محیطی نامناسب روبرو هستند.