سوم بهمن‌ماه سال گذشته بود که بنا به مشکل‌ساز شدن بحث پسماند در شهرستان نهاوند، جلساتی با حضور معاون امور عمرانی استاندار همدان و مدیران دیگر دستگاه‌ها در استان همدان و شهرستان نهاوند برگزار شد.
در این جلسات احمد صفایی، دادستان نهاوند با ابراز نگرانی از بحران پسماند، تأکید کرده بود که مدیریت پسماند در شهرستان نهاوند به بحران رسیده و رسیدگی به آن بسیار حائز اهمیت است.
وی افزوده بود که روزانه حدود 200 تُن زباله در شهرستان تولید می‌شود که اگر نتوانیم این حجم را در چهارچوب قانون مدیریت و سامان‌دهی کنیم، با مشکلات، بیماری‌ها و آسیب‌های زیادی مواجه خواهیم شد.
دادستانی با تأکید بر لزوم جابه‌جایی یا سامان‌دهی سایت دفن زباله فعلی به‌دلیل قرار گرفتن در مجاورت دانشگاه دختران نهاوند، ابراز کرده بود که مسائل مربوط به پسماند شهرستان سال‌ها است که محیط زیست و سلامت شهروندان را تحت تأثیر قرار داده و باید هرچه سریع‌تر برای رفع این معضل، اقدامات لازم انجام شود.
در ادامه ضرغام احمدوند، فرماندار نهاوند نیز با اشاره به تأخیر در راه‌اندازی سایت جنوبی پسماند در استان، اظهار کرده بود که راه‌اندازی این سایت زمان‌بر شده است و تا زمان بهره‌برداری از آن، باید تدابیری اندیشیده شود که روستاها و دانشگاه نزدیک به سایت زباله، با آسیب و تهدید مواجه نشوند.
اهمیت این مسئله به آن جهت است که تا چند سال پیش ارزش و جایگاه و درعین‌حال مشکلات زیست‌محیطی انباشت زباله‌ها و پسماند شهری زیاد شناخته‌شده نبود، حال آنکه کم‌کم به‌علت آلایندگی زیست‌محیطی و افزایش روزانه حجم این مواد، یافتن محلی برای دفن زباله بدون برانگیختن اعتراضات محلی ساکنان اطراف و حاشیه این محل‌ها، به معضلی برای شهرداری‌ها تبدیل شده است که یقیناً شهرستان نهاوند نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع، بر آن شدیم تا درخصوص آخرین وضعیت سامان‌دهی و مدیریت پسماند این شهرستان گفت‌وگویی را با محمد گودرزی، رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان نهاوند ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
رئیس حفاظت محیط زیست نهاوند به تشریح وضعیت پسماند در این شهرستان پرداخت و با اشاره به اینکه موضوع پسماند یکی از چالش‌های مهم محیط زیستی نهاوند در سال‌های اخیر بوده است، اظهار کرد: درحال حاضر شهرستان نهاوند با مشکلاتی در زمینه محل دفن زباله‌ها و همچنین انتشار بوی نامطبوع مواجه بوده که برای بهبود این وضعیت، اقداماتی درحال انجام است.
محمد گودرزی افزود: روز گذشته جلسه‌ای با شهرداری برگزار شد که در آن موضوعات مربوط به ناحیه جنوبی استان مورد بررسی قرار گرفت. شهرستان نهاوند در این طرح به‌عنوان محل انتقال پسماند تعیین شده است و سایت فعلی دفن زباله تنها به‌صورت موقت مورد استفاده قرار می‌گیرد تا درنهایت زباله‌ها به شهرستان ملایر منتقل شوند.
وی با بیان اینکه شهرداری از اداره حفاظت محیط زیست درخواست کرده تا پنج هکتار زمین برای اقدامات عمرانی جهت سامان‌دهی موقت پسماندها را تأیید کند، گفت: ما به‌صورت شفاهی با این درخواست موافقت کرده‌ایم و پرونده مربوطه درحال تکمیل است. تنها یک ابهام از سوی شهردار مطرح شده بود که روز گذشته برطرف شد و امروز نامه‌های رسمی آن صادر و ارسال خواهد شد.
رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان نهاوند همچنین از برخورد قانونی با متخلفان در زمینه مدیریت پسماند خبر داد و اعلام کرد: طی سال‌های گذشته حدود 70 اخطار به دهیارانی که زباله‌ها را به‌صورت غیر مجاز در رودخانه‌ها یا مناطق نامناسب رها می‌کردند، صادر کرده‌ایم؛ در سال جاری نیز سه مورد تخلف شناسایی و به دادگاه ارجاع شده‌اند.
این مقام مسئول درخصوص محل فعلی دفن زباله‌ها اظهار کرد: دهیاری‌ها به شکل منظم خاک‌پاشی انجام داده و پسماندها را به محل تعیین‌شده منتقل می‌کنند؛ به گفته وی درحال حاضر وضعیت مدیریت پسماند در روستاها مطلوب ارزیابی می‌شود.
گودرزی در ادامه به موضوع نخاله‌های ساختمانی پرداخت و گفت: در کارگروه مربوطه مقرر شد نخاله‌های ساختمانی به سایت فعلی منتقل و به‌عنوان پوشش زباله‌های عادی استفاده شوند که این روند درحال اجرا بوده؛ اگرچه تخلفاتی نیز مشاهده و در برخی موارد به مراجع قضائی ارجاع شده است.
وی با اشاره به اقدامات اداره راهداری در مقابله با تخلیه نخاله‌های ساختمانی در حریم جاده‌ها، افزود: در پایان سال گذشته مدیریت مناسبی در این زمینه اعمال شد، هرچند هنوز با استانداردهای آرمانی فاصله داریم.
رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان نهاوند درخصوص پسماندهای بیمارستانی نیز گفت: درحال حاضر دو بیمارستان قدوسی و علی‌مرادیان به‌ترتیب روزانه 200 و 150 کیلوگرم پسماند تولید می‌کنند که به‌طور منظم و طبق ضوابط مدیریت می‌شود. همچنین یکی از بیمارستان‌ها که در گذشته با مشکلاتی مواجه بود، با همکاری شرکت عطر سلامت اقدام به انعقاد تفاهم‌نامه برای انتقال پسماند کرده است و دیگر مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
گودرزی در بخش دیگری از سخنانش به موضوع پسماندهای صنعتی خطرناک پرداخت و تأکید کرد: در شهرستان نهاوند پسماند صنعتی خطرناک وجود ندارد. تنها مقدار محدودی آجر نسوز مربوط به کارخانه سیمان تولید می‌شود که آن‌هم به مراکز مجاز انتقال می‌یابد.
وی با بیان اینکه روزانه حدود 125 تا 126 تُن زباله در شهرستان نهاوند تولید می‌شود که مدیریت نسبتاً مطلوبی دارد، گفت: در حوزه ورود به مسئله بازیافت باید بگویم شرکتی پیش‌تر فعالیت‌هایی در این حوزه داشت، اما درحال حاضر قصد دارد مکان فعالیت خود را تغییر دهد که ممکن است به مرکز استان یا به محل دفن فعلی در شهرستان نهاوند منتقل شود، البته تاکنون هیچ مجوزی برای استقرار جدید این شرکت صادر نشده و روند اداری و نامه‌نگاری درحال انجام است.
گودرزی همچنین به موضوع اختصاص زمین برای مرکز انتقال پسماند اشاره کرد و افزود: همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد، زمینی برای این منظور اختصاص یافته و موافقت‌های اولیه آن نیز صورت گرفته است. این محل به‌عنوان مرکز موقت انتقال پسماندهای عادی خانگی درنظر گرفته شده است تا زباله‌ها پس از دپو، به ناحیه جنوبی استان منتقل شوند.
وی عنوان کرد: پرونده مربوط به این طرح درحال نهایی شدن است و تنها یک نقص جزئی در مدارک وجود داشت که با تکمیل آن از سوی شهرداری، مجوز رسمی صادر خواهد شد؛ انتظار داریم این اقدام ظرف یکی دو روز آینده نهایی شود.
رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان نهاوند در پاسخ به پرسشی درباره مکان فعلی دفن پسماند، توضیح داد: محل فعلی در محدوده کمربندی بروجرد واقع شده و به‌عنوان سایت موقت دفن مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ این محل در کنار بزرگراه منتهی به شهر بروجرد قرار دارد.
وی در پایان ضمن تشکر از همکاری شهرداری و دستگاه‌های مرتبط، ابراز امیدواری کرد که با نهایی شدن طرح‌های در دست اقدام، وضعیت مدیریت پسماند در شهرستان نهاوند به سطح قابل قبول‌تری برسد.
مع‌الوصف؛ مدیریت پسماند در شهرستان نهاوند، آینه‌ای روشن از چالش‌های ساختاری و اجرایی در حوزه محیط زیست شهری و روستایی در استان همدان است. با نگاهی به وضعیت موجود، آنچه بیش از هر چیز به چشم می‌آید، تلاش مجموعه‌ دستگاه‌های مسئول به‌ویژه اداره حفاظت محیط زیست شهرستان برای سامان‌دهی وضعیتی است که در طول سالیان، بر اثر کم‌توجهی‌های انباشته‌شده، به مرحله‌ای از بحران نزدیک شده بود، اما این تلاش‌ها اگرچه قابل‌تقدیر هستند، هنوز نتوانسته‌اند ساختار پایداری را برای حل بلندمدت مسئله فراهم آورند.
چراکه در سال‌های اخیر نهاوند با معضل انباشت زباله، دفن غیر اصولی، تخلیه نخاله‌های ساختمانی در حریم جاده‌ها و عدم مدیریت صحیح پسماندهای روستایی دست به گریبان بوده است. تغییر رویکرد از دفن به انتقال، تعیین محل‌های موقت و پیگیری ایجاد سایت مرکزی در ناحیه جنوبی استان، نشانه‌هایی از درک ضرورت‌های جدید در مواجهه با این مسئله است. بااین‌حال نبود برنامه‌ای در مسیر بازیافت، تأخیر در صدور مجوزها و ضعف در زیرساخت‌ها و فرهنگ عمومی، همچنان موانع اصلی حرکت به‌ سوی استانداردهای ملی در مدیریت پسماند هستند.
این درحالی است که پسماند نه‌فقط یک چالش خدماتی، بلکه پدیده‌ای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است؛ چراکه در شهرستانی مانند نهاوند که ظرفیت‌های روستایی و کشاورزی زیادی دارد، عدم کنترل پسماند می‌تواند به تهدیدی برای منابع طبیعی، آب‌های سطحی و سلامت عمومی تبدیل شود. این درحالی است که بسترهای لازم برای مشارکت عمومی، حضور بخش خصوصی در بازیافت و استفاده از فناوری‌های نوین، هنوز به مرحله بلوغ نرسیده‌اند.

طاهره ترابی مهوش