حضور دام سه برابر ظرفیت واقعی مراتع ایلام، صیانت از منابع طبیعی و حیات جنگل‌های استان را با تهدید جدی روبه‌رو کرده است، بنا بر اعلام مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری ایلام، فشار مضاعف دامداران و ورود فصلی احشام عشایر مهاجر، خطر فرسایش خاک و نابودی زیست‌بوم‌های ایلام را به مرز هشدار رسانده است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان ایلام با بیان اینکه ظرفیت مراتع استان کمتر از 500 هزار دام است، هشدار داد که اکنون حدود یک میلیون و 500 هزار دام در مراتع ایلام حضور دارند که این رقم، سه برابر ظرفیت مراتع است و فشار غیرقابل جبرانی به عرصه‌های طبیعی و چرخه طبیعی زیست‌بوم استان وارد آورده است.
یاسم خان‌محمدیان افزود: تاکنون 285 طرح برای 13 هزار بهره‌بردار حوزه مرتع‌داری تدوین و ابلاغ شده و حدود 600 سامان عُرفی در اختیار عشایر و دامداران استان قرار گرفته است، اما با آغاز فصل سرما، دام‌های اضافی از استان‌های همدان، لرستان و کرمانشاه به مناطق گرمسیری ایلام وارد می‌شوند که فشار مضاعفی بر منابع طبیعی استان تحمیل می‌کند.
وی تصریح کرد: پراکنش وسیع جنگل‌های طبیعی در بسیاری از شهرستان‌های ایلام، این استان را به منطقه‌ای متمایز تبدیل کرده و همین امر نیز موجب حضور دامداران و عشایر استان و دیگر مناطق کشور برای چرای دام خود در مراتع و جنگل‌های این استان شده است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری ایلام در بخش دیگری از سخنان خود افزود: از میان بیش از هزار گونه گیاهی شناسایی‌شده در استان، افزون بر 300 گونه دارویی و معطر بوده و گونه‌های غالب جنگل‌های ایلام را بلوط و بنه ایرانی تشکیل می‌دهد.
خان‌محمدیان یادآور شد که این تنوع گیاهی، مزیت بی‌نظیری برای استان محسوب می‌شود که متأسفانه در معرض تهدید چرای بیش از ظرفیت دام و فرسایش شدید خاک قرار گرفته است.
وی درباره بحران آب استان گفت: به‌دلیل شیب جغرافیایی و برنگاشت (وضعیت ناهمواری‌های زمین) خاص ایلام، بخش قابل‌توجهی از آب‌های سطحی استان به سرعت به خارج از مرزها سرازیر شده و تنها راه نجات سفره‌های زیرزمینی و جلوگیری از هدررفت آب، اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری ایلام با تأکید بر اهمیت نقش آبخیزداری در ایمنی مناطق شهری و روستایی استان گفت که بررسی تجربیات سیلاب‌های سال‌های گذشته نشان می‌دهد اجرای طرح‌های آبخیزداری علاوه بر کاهش تخریب اراضی کشاورزی و کنترل فرسایش خاک، از ورود سیلاب به مناطق مسکونی جلوگیری کرده و امنیت و ایمنی فضاهای حساس شهری ازجمله منطقه فرودگاه ایلام را افزایش داده است.
خان‌محمدیان با تأکید بر بالا بودن نرخ فرسایش خاک استان تصریح کرد: طبق مطالعات، میزان فرسایش خاک در ایلام از میانگین کشوری و جهانی بالاتر است و این مسئله تهدیدی جدی برای جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی استان محسوب می‌شود و به همین دلیل، تخصیص اعتبارات پایدار و اجرای مؤثر طرح‌های آبخیزداری، مهم‌ترین اولویت منابع‌طبیعی برای حفظ امنیت زیستی و معیشتی مردم است.
از گستره دو میلیون هکتاری استان ایلام، یک میلیون و 700 هزار هکتار را عرصه‌های طبیعی شامل می‌شود که 641 هزار هکتار آن جنگل، 424 هزار هکتار بیابان و 784 هزار هکتار مرتع است.
به گفته کارشناسان، تداوم چرای مازاد دام بدون اجرای برنامه‌های بازدارنده و آبخیزداری، آینده مراتع، جنگل‌ها و همچنین اقتصاد روستایی و عشایری استان را با تهدید جدی مواجه خواهد کرد.
«سامان عرفی» به محدوده‌ای از اراضی مرتعی اطلاق می‌شود که از گذشته مورد بهره‌برداری تعداد مشخصی از خانوارهای عشایر قرار گرفته و به لحاظ عرفی دارای حق بهره‌برداری از آن هستند.