یک باستان‌شناس پیش از تاریخ گفت: کاوش‌های باستان‌شناسی در شهرستان ایوان، منجر به کشف گورستان‌های کلکولتیک، مفرغ و آهن و همچنین آتشگاه سیاه‌گل شده است، این کشفیات، غنای فرهنگی و تاریخی منطقه را به نمایش می‌گذارد.
حبیب‌الله محمودیان اظهار کرد: کاوش‌های باستان‌شناسی منطقه‌ایوان در سال 1970 میلادی صورت پذیرفته و این منطقه به‌دلیل شرایط اقلیمی مناسب، جریان رودخانه گنگیر و قلل مرتفع شرق و جنوب شرقی، از مناطق آباد بوده است.
وی خاطرنشان کرد: استقرار در این منطقه از دوران کهن تا امروز استمرار داشته است. هیات مشترک ایران و بلژیک در سال 1970 مکان‌های «میاندار»، «داروند»، «کزآب» (کاژاو)، «میل‌کبود»، «سرتنگ»، «شاله‌شوری»، «تَرَن»، «مامه‌زمان»، «تپه‌سنگر»، «تپه قلعه زرنه»، «کله‌جوب»، «علی‌آقا»، «هَلَشی»، «ساتن»، «روآن بادامین»، «تمینه» و «شاپن» را در منطقه‌ایوان، مورد پژوهش قرار داده است.
این باستان‌شناس توضیح داد: واندنبرگ به مدت 15 سال به بررسی و شناسایی گورستان‌های کلکولتیک، مفرغ، آهن و استقرارگاه‌های احتمالی آن‌ها در استان ایلام پرداخت، او پس از شناسایی گورستان جوب گوهر در سال 1970 در فاصله پنج کیلومتری شرق رود گنگیر، نخستین کاوش باستان‌شناختی در منطقه را رقم زد و سپس به کاوش در گورستان بان‌کبود (پلیه 1 و 2) در حاشیة رود گنگیر، آتشکده سیاه‌گل (سه‌پا یا سه‌کل) و بنای گوریه پرداخت.
محمودیان گفت: واندنبرگ قدمت دشت ایوان را بین 2300 تا 2100 قبل از میلاد گاه‌نگاری کرده و آثار و شناسه‌های فرهنگی مکشوفه را متعلق به دوران فرهنگی عصر برنز و آهن دانسته است.
وی پیش از تاریخ تشریح کرد: شهرستان ایوان در سال‌های 1380-1381 توسط هیئت باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی استان ایلام به سرپرستی بیان پیرانی مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. در این بررسی، چهار محوطه قلعه کوریا، قلعه شمیران، بنای گنبد جهانگیر و مجموعه بناهای گوریه و کَلَک شناسایی شدند و در سال 1382 به ترتیب با شماره‌های 8456، 8458، 8460 و 8463 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیدند.
وی افزود: فصل سوم بررسی منطقه در سال 1384 توسط آقای علی نورالهی و فصل چهارم در سال 1385 توسط آقای صیاد سلطانی انجام شد.
این باستان‌شناس گفت: بررسی و شناسایی حوضه آبگیر سد کنگیر در سال 1386 به آقای ابراهیم مرادی واگذار شد که در این حوضه 11 اثر باستانی شناسایی شد.
محمودیان بیان کرد: از این 11 اثر، سه محوطه «گوریه»، «زیج» و «دارساول» به‌دلیل تراز آب سد، در معرض خطر قرار گرفتند و در برنامه فاز دوم مطالعات باستان‌شناسی، کاوش در این محوطه‌ها در دستور کار پژوهشکده باستان‌شناسی قرار گرفت.
وی اضافه کرد: بررسی و شناسایی آثار تاریخی - فرهنگی این شهرستان به وسیله هیئت باستان‌شناسی میراث فرهنگی استان ایلام به سرپرستی آقای خانزادی در سال 1388 نیز ادامه یافت.
وی افزود: در این بررسی‌ها، تعداد زیادی از محوطه‌های باستانی، گورستان‌ها و استقرارگاه‌های باستانی شناسایی و ثبت شدند که نشان‌دهنده غنای فرهنگی و تاریخی منطقه‌ایوان است.